بررسی کارشناسی بودجه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در سال 1402

ایسنا/ براساس گزارش های بدست رسیده، بررسی کارشناسی بودجه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در سال 1402 صورت پذیرفت.

اردشیر اروجی، مدیر کل پیشین دفتر آمار و برنامه ریزی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مدیر کل سابق سازمان میراث فرهنگی استان تهران که این بررسی را انجام داده، معتقد است سهم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از بودجه عمومی رقم بسیار پایینی است و متاسفانه این نسبت از رقم بودجه مصوب سال گذشته نیز کمتر شده است.

این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری در یادداشتی بودجه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در لایحه بودجه 1402 به این شرح بررسی کرد: ابتدا نگاهی می اندازیم به ساختار کلی لایحه بودجه سال 1402 دولت و سپس بودجه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این لایحه را مورد بررسی قرار می دهیم. برای استنباط روشن از لایحه بودجه، ارقام تا حدودی رند شده و به «تومان» ذکر شده اند.

بودجه کل کشور: براساس مقاله بررسی کارشناسی بودجه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در سال 1402 باید بدانید که بالغ بر پنج میلیون و دویست و شصت و یک هزار میلیارد تومان (5.261 هزار میلیار تومان) است که نسبت به بودجه مصوب سال 1401 حدود 40% افزایش نشان می دهد.

بودجه عمومی دولت: حدود 41% بودجه کل کشور، بالغ بر دو میلیون و یک صد و شست و چهار هزار میلیارد تومان (2.164 هزار میلیارد تومان) است که نسبت به سال گذشته حدود 42% افزایش داشته است.

بودجه شرکت ها، موسسات و بانک های دولتی: حدود 59% بودجه کل کشور، بالغ بر سه میلیون و نود و هفت هزار میلیارد تومان (3.097 هزار میلیار تومان) است که نسبت به بودجه مصوب سال 1401 حدود 39% افزایش داشته است.

اعتبارات هزینه ای در بودجه عمومی دولت: حدود 75% بودجه عمومی دولت، بالغ بر یک میلیون و ششصد و هفده هزار میلیارد تومان (1.617 هزار میلیارد تومان) است که نسبت به بودجه سال گذشته حدود 45% افزایش داشته است.

اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای: حدود 16% بودجه عمومی دولت بالغ بر دویست و یک هزار میلیارد تومان (201 هزار میلیارد تومان) است که نسبت به بودجه سال گذشته 26% افزایش داشته است.

در لایحه بودجه 1402 نسبت هزینه های جاری 82% و اعتبارات عمرانی 18% است که نسبت به قانون بودجه سال 1401 که جاری 80% و عمرانی 20% بوده این نسبت ها کمی بدتر شده اند و همچنان بیانگر فشار شدیدتر هزینه ای بر بودجه دولت است که یکی از عوامل مهم تورم زا تلقی می شود، طبق استانداردهای بودجه ریزی باید این نسبت ها بر عکس باشد و حداکثر حدود 20% اعتبارات هزینه ای و 80% اعتبارات سرمایه ای باشد.

از مبلغ یک میلیون و نهصد و هشتاد و چهار هزار میلیارد تومان (1.984 هزار میلیارد تومان) منابع عمومی در بخش تراز درآمدها و هزینه ها کسری 24% درآمدها مشاهده می شود که نسبت به بودجه مصوب سال گذشته این ناترازی حدود 58% افزایش یافته است (از 301 هزار میلیارد تومان به 476 هزارمیلیارد تومان). هرچند سعی شد با فروش دارایی های سرمایه ای و مالی دولت جبران شود، این ناترازی حدود 22% بودجه عمومی دولت را شامل می شود که در صوت عدم برآورد صحیح یا عدم تحقق این درآمدهای جبرانی، در کسری بودجه دولت بروز پیدا خواهد کرد. این مهم نیز یکی دیگر از عوامل تورم زا است. مسلما در تنگناهای مالی بهترین راه کاهش تورم، کاهش فشار هزینه ای بر بودجه عمومی است.

بودجه مجموعه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری: کل بودجه هزینه ای و تملک دارایی های سرمایه ای متعلق به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بالغ بر سه هزار و شانزده میلیار تومان (3.016 میلیارد تومان) است که حدود سی و شش درصد (36%) نسبت به سال گذشته افزایش داشته است، هرچند بودجه عمومی کشور نسبت به بودجه مصوب سال گذشته 42% افزایش یافته است.

همچنین بودجه مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حدود چهارده صدم درصد (0.14%) از بودجه عمومی دولت در سال 1402 را شامل می شود، این نسبت در سال گذشته حدود چهارده و نیم صدم درصد (0.14.5%) بوده که بیانگر اندکی کاهش است.

اعتبارات سرمایه ای: از مجموع سه هزار و شانزده میلیارد تومان (3.016 میلیارد تومان) حدود یک هزار و هفتصد و پنجاه و هشت میلیارد تومان (1.758 میلیارد تومان) یعنی حدود پنجاه و هشت درصد (58%) به تملک دارایی های سرمایه ای اختصاص یافته است.

اعتبارات هزینه ای: از مجموع سه هزار و شانزده میلیار تومان (3.016 میلیارد تومان) حدود یک هزار و دویست و پنجاه و هشت میلیارد تومان (1.258 میلیارد تومان) یعنی حدود 42% به اعتبارات هزینه ای اختصاص یافته است.

نسبت اعتبارات هزینه ای و سرمایه ای: اعتبارات هزینه ای حدود چهل و دو درصد (42%) و اعتبارات سرمایه ای حدود پنجاه و هشت درصد (58%) هرچند متعادل نیست، ولی از میانگین نسبت های هزینه ای و سرمایه ای بودجه عمومی دولت (80% هزینه ای و 20% سرمایه ای) مطلوب تر است.

نحوه توزیع بودجه وزارتخانه بین بخشهای زیر مجموعه: کل بودجه هزینه ای و تملک دارایی متعلق به مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مندرج در لایحه بودجه سال 1402 بالغ بر سه هزار و یک صد و شانزده میلیار تومان (3.016 میلیارد تومان) به شرح زیر بین بخشهای مختلف این وزارتخانه تقسیم شده است.

-بخش میراث فرهنگی: مبلغ یک هزار و هشتصد و سی میلیارد تومان (1.830 میلیارد تومان) حدود (60%) از مجموعه بودجه وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به خود اختصاص داده که از این مبلغ حدود (31%) هزینه ای و (69%) سرمایه ای است که بسیار مطلوب تر از نسبت های هزینه ای و سرمایه ای کل بودجه دولت و وزارتخانه تنظیم شده است.

-بخش گردشگری: مبلغ هفتصد و نود و هشت میلیارد تومان (798 میلیارد تومان) حدود (26%) از مجموعه بودجه وزارتخانه که اگر اعتبار (29.6 میلیارد تومان سرمایه ای) اختصاصی از محل بودجه عمومی به شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی را به آن اضافه کنیم، بالغ بر 27% خواهد شد. از این مبلغ حدود (49%) هزینه ای و (51%) سرمایه ای است که نسبت هزینه ای بالاتر از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است.

-بخش صنایع دستی: مبلغ دویست و بیست و هفت میلیارد تومان (227 میلیارد تومان) حدود (7.5%) از مجموعه بودجه وزارتخانه که از این مبلغ حدود (77%) هزینه ای و (23%) سرمایه ای است که نسبت هزینه ای بالاتری از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است.

-پژوهشگاه میرث فرهنگی و گردشگری: مبلغ یکصد و سی میلیارد تومان (130 میلیارد تومان) حدود (4.3%) از مجموعه بودجه وزارتخانه که از این مبلغ حدود (96%) هزینه ای و حدود (4%) سرمایه ای است که به علت ویژگی پژوهشی بودن نسبت هزینه ای بالاتری از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است.

-مرکز مطالعات منطقه ای حفظ میراث فرهنگی در آسیای میانه و غربی: این مرکز که در سال 1400 مبلغ چهار میلیارد تومان (4 میلیارد تومان) حدود (0.3%) از مجموعه بودجه آن زمان وزارتخانه را به خود اختصاص داده بود و عمدتا هزینه ای و در قالب کمک به حفاظت و مرمت بناهای تاریخی حوزه فرهنگ ایرانی واقع در کشورهای آسیای میانه و غربی میشد که در صورت مشارکت طبق ضوابط انجام میشد، متاسفانه دو سال هست که اعتباری برای آن مشخص نشده است.

ردیف های درآمدی: در لایحه بودجه سال 1402 پیش بینی شده این وزارتخانه در ردیف های درآمدی 9 گانه خود حدود دویست و شصت و سه میلیارد تومان (263 میلیارد تومان) به درآمدهای اختصاصی خود و دولت واریز کند که تحقق آن نیازمند گذر زمان است.

ردیف درآمدی عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور: در این ردیف درآمدی مبلغ 343 میلیارد تومان منظور شده است که نسبت به سال گذشته از رشد 128% برخوردار است. هرچند تحقق این درآمد جای تأمل است، لاکن اگر قرار باشد طبق عنوان ردیف درآمدی مربوطه از هر عوارض دریافتی 80 هزارتومان به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اختصاص یابد با یک برآورد اولیه مبلغ اختصاصی حدود 137 میلیارد تومان می شود که متاسفانه تا کنون رقمی به این شکل به وزارتخانه تخصیص پیدا نکرده است.

شرکت های دولتی مرتبط به وزارتخانه: در بخش شرکت های دولتی لایحه بودجه سال 1402 دو شرکت در حال انحلال و دو شرکت فعال مرتبط با این وزارتخانه درج شده اند:

شرکت سهامی صنایع دستی ایران: (در حال تصفیه)

سازمان ایرانگردی و جهانگردی : (در حال تصفیه)

شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی: این شرکت 29 میلیارد تومان از طرح های تملک دارایی منابع عمومی را به خود اختصاص داده است.

شرکت توسعه گردشگری ایران: این شرکت براساس 323 میلیارد تومان هزینه ای از منابع داخلی خود فعالیت می کند و در بیشتر استانها شرکت های استانی مستقل داشته و از تعدادی شرکت های اقماری نیز برخوردار است.

نتیجه گیری: باتوجه به حجم زیاد و متنوع و مهم این وزارتخانه در بخش های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فقط چهارده صدم درصد (0.14%) از بودجه عمومی در لایحه بودجه 1402 برای آن پیش بینی شده است که رقم بسیار پایینی است و متاسفانه این نسبت از رقم بودجه مصوب سال گذشته نیز کمتر شده است.

هرچند بودجه عمومی نسبت به بودجه مصوب سال گذشته حدود 42% افزایش یافته است، ولی کل بودجه این وزارتخانه حدود سی و شش درصد ( 36) نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

حدود 42% اعتبارات هزینه ای و 58% اعتبارات سرمایه ای برای این وزارتخانه دیده شده است که هرچند متعادل نیست، ولی از میانگین نسبت های هزینه ای و سرمایه ای بودجه عمومی بسیار بهتر است.

بخش میراث فرهنگی (60%) کل بودجه وزارتخانه را به خود اختصاص داده و از نسبت های هزینه ای و عمرانی مناسب تری برخوردار است، ولی متاسفانه در شرایط کنونی فشار زیادی به پرسنل این بخش وارد می شود.

به نظر می رسد ردیف های درآمدی خوشبینانه تنظیم شده و نتوانند ارقام پیش بینی شده را حاصل کنند.

با توجه به اینکه تا کنون مطابق عنوان ردیف درآمدی "عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور " مبنی بر اختصاص مبلغ 80 هزار تومان از هر عوارض دریافتی به وزارت میرث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عمل نشده است، ضروری است در این خصوص اقدام عاجل صورت گرفته و ردیف درآمدی خاص این وزارتخانه برای تخصیص این سهم قانونی در لایحه بودجه منظور شود.

در بخش شرکتهای دولتی مرتبط با این وزارتخانه لازم است شرکتهایی که چندین سال است در حال تصفیه هستند، هرچه سریعتر تعیین تکلیف شده و در مورد واگذاری دو شرکت دیگر به بخش خصوصی اقدام عاجل صورت گیرد تا وزارتخانه از امور تصدی گری در بخش گردشگری آزاد و بیشتر به موضوعات سیاستگذاری، برنامه ریزی، هدایت، حمایت و ارزشیابی بخش گردشگری بپردازد.

منبع: لایحه بودجه سال 1402 کل کشور و پیوست های مربوطه - قانون بودجه سال 1401 کل کشور و پیوست های مربوطه