مسجد جامع شش ناو؛ یادگاری از سلجوقیان در تفرش

مسجد جامع شش ناو تفرش در سال 1379 به ثبت آثار ملی ایران درآمده است. دلیل نامگذاری این مسجد تفرش به شش ناو، وجود قناتی در زیر مسجد بوده که آب به وسیله 6 ناو در بیرون مسجد تقسیم می شود و به محله های مختلف می رود. ساخت این قنات به قرن سوم هجری قمری بر می گردد. با ما در این مقاله جذاب و خواندنی همراه شوید تا شما را با تاریخچه و همچنین معماری مسجد شش ناو تفرش آشنا شوید.

معماری و تاریخچه

بنای اولیه مسجد شش ناو تفرش در دوره سلجوقیان ساخته شد و در دوره های بعد، بخشهای دیگری بدان اضافه شدند. این مسجد به شکل مستطیل بوده و دو طبقه دارد. مسجد شش ناو تفرش همچنین شامل یک شاه نشین است که به معابر عمومی از سه جهت راه دارد. از جمله اجزای این مسجد مناره آجری، گند بزرگ، دو شبستان، ایوان، صحن، قنات و چند حجره و تکیه هستند. در ورودی این مسجد، درخت چنار قدیمی قرار دارد که فضای بسیار دلنشینی را رقم زده است.

از طریق تکیه بزرگ داخل مسجد که حدودا 300 مترمربع و دو طبقه است و ستونهای چوبی دارد، می توان وارد صحن مسجد شد. ساخت این تکیه به زمان قاجار برمی گردد. در گذشته، از این تکیه برای اجرای تعزیه خوانی در ماه های محرم و صفر استفاده می شد و حجره ها برای نشستن افراد و سکوی میانی برای اجرای تعزیه هست. وسایل عزاداری ماه محرم در این تکیه نگهداری می شوند.

از شاهکارهای معماری در دوره سلجوقی، کاشیکاری و مقرنس کاری های سقف و دیواره ایوان مسجد هستند. قطر مناره این مسجد 3 متر و ارتفاع آن 20 متر بوده و در این مناره پلکان مارپیچی قرار دارد. طبق برخی منابع، این مناره قدمت بیشتری از بنای اصلی مسجد دارد، یعنی حدود قرن 5ا هجری. این مناره در شمال غربی مسجد قرار دارد. دیوارهای این مناره از آجر بوده و تنها تزئین این مناره، کتیبه ای به خط کوفی است که در بالای آن قرار دارد. تنها چیزی که در این کتیبه مشخص است، لا اله الا الله بوده و بقیه نوشته هایش از بین رفته اند.

مقصوره مسجد از آجر تراش بوده و قاعده 8 ضلعی دارد. سر در صحن، دارای ایوانی بوده که دهانه آن 5 متر، عمق 4 متر و ارتفاع 7 متر دارد و تزئین آن با مقرنسهای گچی هست. در پاکار پوشش ایوان، کتیبه ای به قدمت سال 1277 هجری دیده می شود که خط آن نستعلیق بوده و در آن به بانی این بنا یعنی محمد ابراهیم بن عباس اشاره شده است. در این مسجد، آرامگاه یک از اصحاب امام حسن عسگری (ع) وجود دارد که در قرن 6 هجری قمری او را به خاک سپرده اند. در زمان قاجار، مسجد جامع شش ناو علاوه بر اینکه مکانی برای اقامه نماز بوده، از حوزه های مهم تدریس علوم دینی نیز بشمار می آمد.