معبد پارتنون؛ زیبایی باشکوه در قلب آتن

در دوران باستان مردم سرزمین های مختلف الهه های مختلفی را می پرستیدند که هر کدام دارای قدرت، منزلت و شکوه خاصی بودند. هر کدام از این الهه های باستانی دارای معابد و پرستشگاه های مختلفی بودند که مورد احترام مردمان قرار داشتند. یکی از این الهه های مشهور، آتنا پالاس بوده که به الهه جنگ و خرد شهرت داشت و یونانیان نام شهر مهم خود، آتن را از روی این الهه برداشته بودند و اعتقاد داشتند که آتنا مراقب این شهر بزرگ کشور یونان است. به همین دلیل، یکی از بی مثال ترین پرستشگاه های کشور یونان به این الهه اختصاص داشت که با نام معبد پارتنون آتن شهرت یافته است. در ادامه قصد داریم با معبد پارتنون شهر آتن، پرستشگاه شکوهمند آتنا پالاس بیشتر آشنا شویم.

الهه آتنا پالاس

این الهه که نمادی از خرد و جنگ است، دارای قامتی بلند و چشمانی سبز رنگ بوده و یکی از دوازده خدای محبوب کوه المپ محسوب می شد. اینطور که کتاب های باستانی می گویند، او دختر زئوس، خدای خدایان و متیس و نماینده هوش بوده است. نوشته اند زمانیکه متیس باردار شد، سفیری از جانب اورانوس و گایا به زئوس پیام رساند که اگر فرزند متیس پسر باشد، زئوس را از مقام خدای خدایان به زیر خواهد کشید. زئوس که خود نیز با پدرش همین کار را کرده بود، متیس را به حشره ای تبدیل کرد و او را خورد. اما مدتی بعد دچار سردردهای شدید شد و نزد هفائستوس رفت. او پیشانی زئوس را با تبر شکافت و آنتا پالاس با زره و کلاه خود بدنیا آمد. مردم کشور یونان در زمان باستان این الهه را بسیار دوست داشتند و او را حافظ شهر آتن می دانستند و تصمیم گرفتند پارتنون را برای او بنا کنند. حمله ایرانیان به کشور یونان پارتنون اولیه را نابود کرد و معلوم نیست که پارتنون اولیه شهر آتن تا چه میزانی ساخته شده بود، اما طبق اسناد، سنگ ها و مصالح به جا مانده از پارتنون اولیه برای ساخت آکروپلیس به کار رفتند.

درباره پارتنون بیشتر بدانیم

پارتنون (Parthenon) که به یونانی Παρθενών خوانده می شود، در حقیقت از کلمه پارنتوس به معنای باکره گرفته شد. این معبد که به الهه باکره آتنا هدیه شده، بر مرتفع ترین نقطه آکروپلیس جای گرفته و قدمت 2500 ساله دارد. این پرستشگاه در حقیقت به جای نیایشگاه قدیمی بنا شد که در حمله ایرانیان نابود گردید و ویژه الهه آتنا پالاس است که روزهای خوب و بد بسیاری را از سر گذراند. معبد پارتنون آتن در کشور یونان در ادوار مختلف تبدیل به کلیسا و مسجد هم شده و از این حیث، تاریخ جالبی دارد.

تاریخچه ساخت معبد پارتنون شهر آتن در کشور یونان

در بین سال های 447 تا 432 پیش از میلاد، توسط دو معمار مشهور کشور یونان به نام های کالیکراتس و ایکتینوس و با بودجه ای که از مالیات کشورهای تحت حکومت یونان تامین می شد، ساخته شد. معبد پارتنون شهر آتن مرکز بناهای آکروپلیس بوده و تندیس الهه آتنا در میان آن جای گرفت. این پیکره که از طلا و عاج ساخته شده، کار دست هنرمند مشهور کشور یونان باستان، فیدیاس مجسمه ساز است. این معبد شکوهمند، اوج هنر یونانیان باستان بوده که در عین سادگی، نبوغ ریاضی در آن کاملا مشهود است. رعایت هوشمندانه و دقیق تناسبات ریاضی در ساخت معبد و اشکال مقدس ساخته شده در آن بی نهایت ستودنی هستند.

بلایایی که معبد پارتنون آتن از سر گذراند

اولین آسیب جدی وارد شده به معبد پارتنون توسط مردم کشور یونان به آن وارد شد، زمانیکه در 296 سال قبل از میلاد، برای پرداخت حقوق سربازان ارتش، طلاهای مجسمه آتنا به فروش رفتند. این معبد زیبا در قرن پنجم به کلیسا تبدیل شد، اما آسیب جدی زمانی وارد شد که در سال 1460 میلادی توسط ترک های عثمانی به مسجدی بدل گشت. در این سال، باروت هایی که توسط ترک های عثمانی در معبد پارتنون شهر آتن انبار شده بودند، منفجر شدند و خسارات فراوانی را به این نماد کشور یونان وارد کردند. آخرین بلای غیر قابل جبران را در بین سال های 1801 تا 1803 میلادی، ترک های عثمانی حاکم بر کشور یونان به آن وارد کردند. حاکم وقت تمام تندیس ها و مجسمه های موجود در معبد پارتنون شهر آتن را به یک لرد انگلیسی به نام الگین فروخت و معبد پارتنون آتن را به سازه ای بدون روح بدل کرد. این تندیس ها در موزه بریتانیا قرار دارند و این موزه حتی با درخواست رسمی کشور یونان مبنی بر باز پس فرستادن میراث این سرزمین، به آن اهمیتی نداد و همچنان صاحب الهه و تندیس های باستانی معبد پارتنون است.

معماری معبد پارتنون شهر آتن

اگر از روبه رو به این بنای زیبا و حیرت انگیز بنگرید، هشت ستون خواهید دید. تعداد این ستون ها در دو طرف به هفده تا می رسد و در همگی نسبت 4 به 9 رعایت شده است. بخشی که برای قرار گرفتن تندیس آتنا پالاس در ذهن آمده، بسیار بزرگ بوده و این معماری باعث کوچک شدن ایوان های جلو و عقب معبد پارتنون آتن گردید. سبک معماری این بنا، دوریک نام دارد و یک ردیف از شش ستون کناری، از ایوان ها حمایت می کنند. ستون های کوتاهتر که گراگرد مجسمه آتنا پالاس قرار داشند، باعث می شدند که نسبت به دیگر آثار سبک دوریک، تفاوت های فراوانی داشته باشد. نکته جالب این است که مردم عادی هیچگاه حق ورود به معبد را نداشته اند و از میان همین ستون های درهم تنیده می توانستند این تندیس محبوب کشور یونان را تماشا کنند. به نظر می رسد این تندیس ها با رنگ های طلایی و قرمز رنگ شده بودند تا از بیرون تصویر بهتری داشته باشند. دیدن معبد پارتنون، بدون اغراق شما را تا دنیای اسطوره و الهه ها خواهد برد و قدم زدن میان بازمانده های این معبد 2500 ساله، هوایی از تاریخ باستانی و غنی کشور یونان را به مشام خواهد رساند.