مسجد کبود، مسجدی پارسی در قلب ارمنستان باشکوه

یکی از کشورهای همسایه که ایرانی های بسیاری چه به صورت هوایی و چه زمینی به آن سفر می کنند، کشور ارمنستان است. مقصد اکثر سفرهایی که به ارمنستان صورت می گیرند، پایتخت این کشور یعنی شهر ایروان است. ایروان به دلیل قرارگیری در منطقه ای تاریخی جاذبه های متعددی دارد. یکی از این جاذبه های تاریخی، مسجد کبود ارمنستان است. در ادامه این مطلب به معرفی بیشتر تاریخچه مسجد کبود ایروان می پردازیم، پس قصد سفر به ایروان و بازدید از معماری مسجد کبود ایروان را دارد، در ادامه با ما همراه باشید.

معرفی

در زمان حکومت نادرشاه افشار و در قرن 18 میلادی، به دستور حسین علی خان، حاکم این منطقه مسجد کبود ایروان ساخته شد. ساخت این بنا از سال 1760 میلادی شروع شد و تا سال 1768 میلادی به طول انجامید. در معماری مسجد کبود ایروان از تزئینات و المان های خاصی استفاده نشده و کاملا معماری ساده ای دارد. امروزه این بنا، تنها مسجدی است که از زمان های گذشته در ایروان به یادگار ماند. این مسجد به نام های مسجد گک جامی، مسجد پارسی و مسجد آبی آسمانی نیز شناخته می شود. دلیل نام کبود برای این بنا، رنگ آبی است که به صورت غالب در ورودی و کاشی ها وجود دارد.

تاریخچه مسجد کبود

در تاریخچه مسجد کبود ایروان چنین نقل شده که بعد از روی کار آمدن صفویان در این منطقه، مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی شناخته شد و این مسجد نیز جز مساجد ایرانی 12 امامی قرار گرفت. از سال 1828 میلادی که جنگ بین روس ها و ایرانی ها صورت گرفت، ارمنستان به تسخیر روس ها در آمد و پس از عهدنامه ترکمانچایی، رود ارس مرز بین ایران و ارمنستان در نظر گرفته شد. از آن زمان به بعد، مسجد کبود ایروان به عنوان 8 مسجد فعال در این منطقه شناخته شد. در زمان حکومت شوروی و در سال 1931 میلادی، مسجد کبود به عنوان یک موزه کاربرد داشت، اما با این حال دچار خرابی های بسیاری شد. بعد از آنکه شوروی ها از این منطقه بیرون رفتند، ایرانی ها برای بازسازی مسجد تلاش های بسیاری کردند تا آنکه در سال 1999 میلادی بازسازی آن به پایان رسید. با وجود بازسازی ها و مرمت ها، بسیاری از افراد منتقد این کارها بودند و باور داشتند اصالت این بنا از دست رفته است. با این حال فعالیت های مذهبی دوباره بعد از بازسازی به این مسجد بازگشتند. مسئولین این شهر و کشور می خواهند که این بنا کمتر از نظر مذهبی مورد توجه قرار گیرد و بیشتر فعالیت های فرهنگ هنری داشته باشد. در حال حاضر، در این مسجد قوانین بسیاری وجود دارند و در طول هفته نیز نمایشگاه عکس های تاریخی از شهر ایروان برپا می شوند.

معماری مسجد کبود

مسجد کبود در زمینی به مساحت 21300 متر مربع ساخته شده و دارای قسمت های مختلفی مانند صحن اصلی یا سالن های ملاقات، مدرسه علمیه و محوطه است. گنبد و سردر این بنا با کاشی های آبی بسیار زیبایی پوشیده شده و نمای بیرونیش شبیه به معماری پارسی است، اما با این وجود نمی توان آن را با مسجدی مانند مسجد تبریز مقایسه کرد. سادگی این مسجد در فضای داخلی نیز دیده می شود، به طور مثال محراب فرو رفته در دیوار و منبر آن به شکل ساده ای ساخته شده اند. در فضای داخلی مسجد از هیچ گونه کاشی و نقش و نگاری استفاده نشده و به طور کلی معماری آن مینیمالیست و در نوع خود بسیار جذاب است. اگر عکس های این بنا را مشاهده کنید، متوجه می شوید که مسجد کبود در میان انبوهی از آپارتمان ها محصور شده و از دید مردم پنهان شده است. دلیل چنین اتفاقی این بود که در دوران شوروی برای بازسازی و مدرن کردن شهر ایروان طرح های بسیاری اجرا شدند. اطراف مسجد نیز در این طرح قرار داشت و آپارتمان های بسیاری در اینجا ساخته و در کنار آن ها از مسجد حفاظت شد.