قلعه تاریخی بیرجند

قلعه بیرجند که با نام های قلعه ته ده و پایین شهر نیز شناخته می شود، بزرگترین بنای تاریخی بیرجند بوده که بر فراز بلندترین تپه باختری شهر جای گرفته است. دژ سترگ و کهن پایین شهر بیرجند یک دژ کوهستانی برای کاربردهای نظامی هست. این قلعه جایی برای انجام نگهبانی بوده و ساکنان این قلعه نگهبانانی بودند که وظیفه آنها رساندن اخبار، تأمین امنیت و پاسداری بود. این دژ با مساحتی بیش از سه هزار متر مربع در دوره صفویه ساخته شده و هسته نخستین شهر بیرجند بشمار می رود. دژ بیرجند از راه راهروهای زیرزمینی به مراکز مهم شهر مانند ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه در پیوند بوده است. در این قلعه آب انبارها و مواد خوراکی پیوسته نگهداری میشد تا در هنگام یورش دشمن، باشندگان شهر با خانواده های خود و دارایی های منقول از طریق راهروهایی زیرزمینی به آن پناه ببرند. نوسازی این بنا هم از سوی شهرداری بیرجند در سال 1378 آغاز شد.

مصالح بکار رفته در ساخت قلعه خشت، گل و چینه است. قلعه دارای دو در ورودی بوده که یک در در ضلع شمالی و در دیگر در ضلع غربی قلعه است. این قلعه دارای هفت برج بوده که شش برج از آن بر جای مانده است. دیوار بنا هم با شکل برآمده آن و همچنین ستبری، امکان دیدبانی را بر فراز باروها برای نگهبانان بهتر فراهم میکرد.