مرور نقوش هزار ساله فرش کردستان در کاخ گلستان

قالی ایرانی از محبوب ترین صنایع دستی در جهان است. زیبایی و ظرافت این هنر در طول تاریخ زبان بسیاری از صاحب نظران را به تحسین باز کرده است. قالی بافی از هنرهای اصیل در مناطق مختلف ایران بوده که هر کدام از این مناطق بسته به اقلیم و شرایط فرهنگی خود، شیوه ای خاص و همچنین نقوشی خاص را بر قالی ثبت می کنند. کردستان نیز یکی از مراکز مهم قالی بافی در ایران است. دو شهر سنندج و بیجار از شهرهای بزرگ تولید قالی در این منطقه محسوب می شوند. به مناسبت هفته میراث فرهنگی 14 قطعه قالی و گلیم فرش از دست بافته های منطقه کردستان در کاخ گلستان به نمایش گذاشته شده است. مسعود نصرتی، مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان با اشاره به اینکه در این نمایشگاه 14 قطعه فرش و گلیم فرش استان کردستان (سنندج، بیجار) به نمایش گذاشته می شود، گفت: «قالی بافی کردستان پیوند عمیقی با زندگی کردها دارد؛ زمخت و خشن بودن بافته ها، به دلیل به کاربرد پشم خشن کردی است، همچنین طرح ها با زوایای شکسته یادآور مسیرهای صعب العبور منطقه کوهستانی پرپیچ و خم کردستان بوده که در این مسیرها زندگی یا کوچ می کردند.»

مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان گفت: «قالی کردستان به عنوان یکی از معروف ترین قالی های ایرانی به سه سبک «سنه»، «بیجار، گروس» و «عشایری»بافته شده است. در فرش ها اشکال و وجوه نمادین به تصویر کشیده شده و این اشکال گویای واقعیات ادوار متمادی و کسب مهارت در هنر قالی بافی بوده است. بیشتر نقوش، ریشه در باورهای اقوام کرد دارد و ارتباط عمیقی با کار، ازدواج، کارهای روزمره، دعا و مرگ آن ها دارد. براساس مطالعات انجام شده، مراکز شمالی استان کردستان دارای سوابق طولانی تری در قالی بافی هستند که مضمون برخی از نقوش آن ها شامل نقوش باغی و گلستان است و حتی تاریخی بیش از هزار سال را برای آن رقم می زند.

نصرتی در خصوص کیفیت فرش های بافته شده در سنندج هم گفت: «در سنندج مرکز استان کردستان، ظریف ترین فرش های یک پوده مشرق زمین بافته می شود؛ با وجود آنکه گره متقارن در میان اهل فن به گره فارسی یا گره سنه (نام قدیمی این شهر) معروف است، اما فرش های سنندج با گره ای از نوع متقارن یا به عبارتی گره ترکی بافته می شوند. طرح های آنان بیشتر در سبک هندسی با طرح های ترنج دار بزرگ شش گوشه بندی و دسته گل و بته ای است.»

مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان افزود: «بیشتر طرح مورد استفاده قالی سنندج ماهی درهم است، همچنین بافنده های سنندجی در بافت گلیم های مرغوب، خورجین ها و رو اسبی های بسیار ماهر و باتجربه هستند. برای نمونه دو تخته گلیم بسیار زیبا از بافت هنرمندان این منطقه در این نمایشگاه به نمایش در آمده است. با ورود پارچه های خارجی به ایران، کاربرد طرح گل فرنگ در بسیاری از صنایع دستی ایران رایج شد که از آن جمله می توان به گل فرنگ های متداول صنایع دستی در کردستان اشاره کرد مانند گل جرسه که از پارچه های ژرسه فرانسوی گرفته شده است، همچنین دسته گل که شامل دسته های گل رز یاگل میرزاعلی است.»

نمایشگاه فرش و گلیم کردستان در چادرخانه مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان برگزار می شود و علاقمندان به هنر فرش بافی می توانند تا چهارم خرداد از ساعت 9 تا 17 از این نمایشگاه بازدید کنند.

منبع: ایلنا