بازیابی فایل های قفل شده توسط باج افزار

حملات باج افزاری یکی از تهدیدهای جدی دنیای دیجیتال امروز هستند که با قفل کردن فایل های شخصی و سازمانی، قربانی را در موقعیتی بحرانی قرار می دهند. این نوع بدافزارها معمولاً پس از نفوذ به سیستم، فایل ها را رمزنگاری کرده و در ازای بازگردانی آن ها، درخواست پرداخت پول می کنند. اما برخلاف تصور عمومی، همیشه نیاز به پرداخت باج نیست. اگر واکنش مناسبی داشته باشید، در بسیاری از موارد می توان فایل های قفل شده را بدون توجه به خواسته مهاجمان بازیابی کرد. در این مقاله، پس از بررسی روش های شناسایی باج افزار و حذف آن، به سراغ سه راهکار موثر برای بازیابی فایل های قفل شده توسط باج افزار می رویم که می توانند تفاوت بین از دست دادن کامل اطلاعات و بازگرداندن آن ها را رقم بزنند.

روش های شناسایی نوع باج افزار؛ گام اول برای حذف Ransomware

یکی از واضح ترین نشانه های وجود باج افزار، وجود یادداشت باج گیری روی دسکتاپ یا در پوشه های مختلف سیستم است که مهاجم در آن، خواستار پرداخت وجه در ازای رمزگشایی فایل ها می شود. اما در بسیاری از موارد، پیش از نمایش این یادداشت، نشانه های دیگری قابل مشاهده هستند که می توانند هشدارهای اولیه باشند. برای مثال، برخی آنتی ویروس ها هنگام اجرای فایل مخرب، هشدار می دهند یا رفتار مشکوکی شناسایی می کنند که نباید نادیده گرفته شود.

از دیگر علائم شایع می توان به تغییر ناگهانی پسوند فایل ها به رشته هایی نامفهوم مانند .hjyyvci یا .dyzr و سایر موارد این چنینی اشاره کرد. همچنین حضور فایل های ناشناس در درایوها، افزایش شدید فعالیت دیسک یا CPU و حتی افزایش غیرعادی ترافیک شبکه، نشانه هایی هستند که از فعال بودن یک باج افزار در پس زمینه خبر می دهند. توجه به این علائم و ثبت آن ها، به تحلیل نوع باج افزار کمک می کند.

روش حذف باج افزار و جلوگیری از گسترش آن ها

به گفته سایت «cynet» برای حذف باج افزار و جلوگیری از آسیب های بیشتر، لازم است سریع و با برنامه عمل کنید. در این مسیر، سه گام اساسی وجود دارد که باید به ترتیب انجام شوند:

1. ایزوله کردن سیستم آلوده: اولین اقدام، قطع اتصال سیستم مشکوک از شبکه است. به محض مشاهده علائم وجود باج افزار در سیستم، دستگاه را از شبکه Wi-Fi یا اتصال کابلی جدا کنید. این کار از گسترش باج افزار به سایر سیستم ها و برقراری ارتباط با سرورهای مهاجم جلوگیری می کند. در محیط های سازمانی، این مرحله اهمیت بسیار بالایی دارد.

2. شناسایی نوع باج افزار: برای تشخیص نوع باج افزار، می توانید از ابزارهای رایگان و قابل اعتمادی مانند Cyber Sheriff (ارائه شده توسط Europol و McAfee) استفاده کنید. این ابزار با تحلیل فایل ها و نشانه های موجود، اطلاعات دقیقی درباره نوع باج افزار و الگوریتم رمزگذاری آن ارائه می دهد. شناسایی دقیق نوع بدافزار به تصمیم گیری درباره روش های بازیابی کمک می کند.

3. گزارش به متخصصین یا نهادهای امنیتی: در صورت آلوده شدن سیستم، بهتر است موضوع را سریعاً با کارشناس امنیت شبکه، مدیر IT یا پلیس امنیت سایبری در میان بگذارید. بررسی و حذف دقیق باج افزار نیازمند تخصص فنی است و ورود حرفه ای ها می تواند از آسیب های بیشتر جلوگیری کند و امنیت اطلاعات را حفظ نماید.

پس از حذف باج افزار، سیستم را با آنتی ویروس معتبر اسکن کرده، فایل های مشکوک را حذف کنید و پیش از بازیابی نسخه پشتیبان، از پاک سازی کامل اطمینان حاصل نمایید. همچنین با به روزرسانی منظم سیستم عامل و نرم افزارها، از حملات آینده پیشگیری کنید.

نحوه بازیابی فایل های قفل شده توسط باج افزار

پس از حذف باج افزار یا غیرفعال سازی آن، گام بعدی و حیاتی، تلاش برای بازگرداندن فایل های رمزگذاری شده است. بسته به نوع حمله و ابزار رمزنگاری مورداستفاده، راهکارهای مختلفی برای بازیابی فایل های قفل شده توسط باج افزار وجود دارد. در ادامه سه روش رایج و مؤثر برای این کار را معرفی می کنیم.

1. شناسایی نوع باج افزار و استفاده از ابزارهای رمزگشایی

برای شروع، باید مشخص شود که سیستم شما به چه نوع باج افزاری آلوده شده است. ابزارهایی مثل ID Ransomware به شما اجازه می دهند تا از طریق بارگذاری فایل قفل شده، یادداشت باج یا ایمیل مهاجم، نوع باج افزار را شناسایی کنید. پس از شناسایی، اگر برای آن نوع خاص ابزار رمزگشایی رایگان در دسترس باشد، لینک آن به شما نمایش داده می شود. این ابزارهای حذف باج افزار، به طورخودکار الگوریتم رمزگذاری را تحلیل کرده و در صورت امکان، کلید رمزگشایی متناسب را اعمال می کنند.

نکته: اگر ابزار ID Ransomware یا سایت های مشابه موفق به ارائه راهکار رمزگشایی نشدند، اسم نوع باج افزار را در گوگل جست وجو کنید. منابع امنیتی بسیاری وجود دارند که به مرور ابزارهای جدید رمزگشایی را منتشر می کنند.

2. استفاده از نسخه های پنهان (Shadow Copies)

در سیستم عامل ویندوز، ویژگی ای به نام Shadow Copy وجود دارد که به طور خودکار نسخه های پشتیبان از فایل ها ایجاد می کند. اگر باج افزار موفق به حذف این نسخه ها نشده باشد، می توانید با کمک ابزارهایی مانند ShadowExplorer به آن ها دسترسی پیدا کرده و فایل هایتان را بازگردانید.

نرم افزارهایی مانند ShadowExplorer محیطی ساده فراهم می کنند که در آن می توانید تاریخچه فایل ها را ببینید، نسخه ای سالم از زمان قبل از حمله انتخاب کرده و آن را در مکانی امن بازیابی کنید. این روش، به خصوص زمانی مؤثر است که فایل های رمزگذاری شده نسخه سالمی در گذشته داشته باشند.

3. استفاده از نرم افزارهای بازیابی اطلاعات

اگر دو روش بالا نتیجه بخش نبود، می توانید از ابزارهای تخصصی ریکاوری داده استفاده کنید. یکی از گزینه های رایگان و مؤثر، Recuva است. این برنامه با اسکن عمقی درایوها، فایل های حذف شده یا بازنویسی نشده را شناسایی کرده و به شما امکان بازیابی آن ها را می دهد.

برای بهترین نتیجه، توصیه می شود Recuva را از روی یک حافظه جانبی اجرا کنید تا داده های فعلی روی سیستم شما بازنویسی نشوند. همچنین گزینه هایی مثل «حفظ ساختار پوشه ها» در تنظیمات برنامه می تواند به بازگردانی بهتر و مرتب تر فایل ها کمک کند. پس از اتمام اسکن، فایل های قابل بازیابی نمایش داده می شوند و می توانید آن ها را روی درایوی دیگر ذخیره کنید.

پس از حذف باج افزار، بازیابی را اصولی شروع کنید

مواجهه با یک حمله باج افزاری می تواند تجربه ای استرس زا و پرهزینه باشد، اما این پایان راه نیست. با شناسایی سریع نوع باج افزار، استفاده از ابزارهای رمزگشایی موجود، بررسی نسخه های پنهان سیستم و بهره گیری از نرم افزارهای بازیابی اطلاعات، در بسیاری از مواقع می توان بخش قابل توجهی از فایل های قفل شده را بازگرداند. نکته کلیدی در مسیر بازیابی فایل های قفل شده توسط باج افزار، حفظ آرامش، اقدام سریع و استفاده از منابع قابل اعتماد است. همچنین پیشنهاد می شود پیش از هر تلاش برای ریکاوری، سیستم آلوده را کاملاً ایزوله کرده و از مشورت با کارشناسان امنیتی غافل نشوید.