درب کاروانسرای باغ شیخ ساوه توسط مالکان بر روی گردشگران قفل شده است

ایرنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های واصله، درب کاروانسرای باغ شیخ ساوه توسط مالکان بر روی گردشگران قفل شده است.

بنای به یادگار مانده از دوران زندیه در ورودی روستای باغ شیخ و در هشت کیلومتری شهر ساوه چشم هر رهگذری را متوجه تاریخ و شکوه گذشته خود می کند.

خبر ثبت جهانی این اثر علاقمندان به تاریخ و میراث فرهنگی را خوشحال و امیدوار به توجه بیشتر به حوزه تاریخ ساوه کرد اما دربهای قفل شده آن بر روی گردشگران که سابقه ای چند ساله دارد، حلاوت این شادی را کم کرده و موجب نگرانی هایی برای آینده این بنای تاریخی شده است.

تلاش ها برای بازگشایی درهای این کاروانسرا بر روی علاقمندان از سوی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه در حال پیگیری است و به گفته رئیس این اداره، تلاشها تاکنون به نتیجه ای نرسیده است.

«رضا ایاز» گفت: این کاروانسرا با پیگیری های 2 ساله به عنوان یکی از آثار تاریخی جهان در فهرست یونسکو به ثبت رسیده و سعی شده در سالهای 1400 و 1401 با هزینه کرد حدود چهار میلیارد ریالی مرمتهای اضطراری آن انجام شود.

وی با اشاره به اینکه کاروانسرا در مالکیت بخش خصوصی است سعی می شود با همکارای مالکان بقیه مراحل مرمت انجام شود، گفت: مهمترین مشکل در این خصوص عدم همکاری بخش خصوصی با میراث فرهنگی است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه گفت: با توجه به ثبت جهانی این اثر درب آن همچنان بر روی گردشگران بسته است که تلاش می کنیم طی تعامل با بخش خصوصی این مشکل برطرف تا با گشایش دربها کاروانسرا آماده بازدید عموم و علاقمندان شود.

وی با اشاره به اینکه قبل از ثبت جهانی اثر جلسات مختلفی برای رفع اختلافات حقوقی بین مالکان با همکاری فرمانداری برگزار شده اما تا کنون بی نتیجه مانده است، افزود: این ملک متعلق به وراث مرحوم حسینی نسب و چند تن از اهالی روستا است که این افراد با هم اختلاف ملکی داشته و این مساله منجر به قفل شدن دربهای آن شده است.

ایاز یادآور شد: در نظر داریم با همکاری ادارات، اهالی و دهیاران روستاهای احمدآباد و باغ شیخ جشنی را به مناسبت ثبت جهانی در 23 مهر سال جاری با حضور مردم منطقه برگزار کنیم و لوح ثبتی جهانی را به مالکان تقدیم کنیم.

قفل این بنای تاریخی پس از پیگیری های چند روزه خبرنگار تنها برای تهیه گزارش خبری باز شد که طی بازدید از این بنا «محسن نبوی» کارشناس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه در خصوص ویژگی های کاروانسرای باغ شیخ ساوه گفت: این کاروانسرا در چهاردهم مهر 1354 به شماره 1186 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

وی افزود: دیرینگی این بنا به اواخر دوره زندیه بر می گردد که سنگ بنای آن توسط یکی از حکام محلی عبدالغفار خان خلج گذاشته می شود و جزو یکی از کاروانسراهای مهم در بخشی از جاده ابریشم در مسیر شهرهای قزوین، قم و اصفهان است.

نبوی یادآور شد: از ویژگی های مهم این بنا میتوان به چهار ایوانی بودن، تزیینات و تکنولوژی خاص ساخت آن که نتیجه تجارب گرفتن از ساخت سایر کاروانسراهای کشور است، اشاره کرد به نوعی که میتوان آن را حاصل نبوغ و بلوغ ساخت کاروانسراهای کشور در سالهای گذشته اعلام کرد.

وی اظهار کرد: این اثر داری چهار ایوان و 24 حجره، چهار شترخانه مجزا و به لحاظ تناسبات معماری و چینش فضاها یکی از کاروانسراهای منحصر بفرد ایران است.

کارشناس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه گفت: در سرسرای ورودی آن مجموعه ای از تزئینات وابسته به معماری وجود دارد که شامل رسمی بندی، نقوش آجری و مقرنس کاری های بکار رفته در این محل است.

وی افزود: ورودی بنا شامل یک شاه نشین است و فضایی برای اقامه نماز در آن تعبیه شده و شترخانه های این بنا به صورت مجزا در چهار قسمت کاملا جدا از هم طراحی شده است.

نبوی تصریح کرد: این کاروانسرا به لحاظ موقعیت تجاری که داشته، برای اینکه بتواند از حالت دفاع هم برخوردار باشد، دارای چهار برج دیدبانی و یک سیستم دفاعی ویژه کمانداران است که از این محلها مدافعان می توانستند تسلط کامل از چهار طرف به وضعیت بیرون این بنا داشته باشند.

وی گفت: یکی دیگر از جاذبه های این بنا، اثر مکتوبی است که کاروانیان و کسانی که از آن استفاده می کردند لای بندهای آجر قسمت شاه نشین سرسرای ورودی به یادگار گذاشته اند تا امروز دست خط آنان را در این بخش به یادگار داشته باشیم.

نبوی افزود: برخی از این دستخط ها که مورد بررسی قرار گرفته مناظره هایی بین گروههایی با اعتقادات مختلف است و همچنین سطح سواد این افراد نسبت به سایر کاروانسراهایی که داری این ویژگی هستند از دیگر وجهه های تمایز ان با سایر بناهای قدیمی تر است.

وی یادآور شد: جذابیت در پیشرفتگی ساخت این کاروانسرا مربوط به شترخانه های کاملا مجزای آن است بطوریکه در هر کدام از آنها 2 راه پله دسترسی به بام تعبیه شده است که ما شاهد هشت دسترسی از این شترخانه ها به پشت بام بنا هستیم که با احتساب 2 راه پله از سرسرای وردی تعداد آنها به 10 مورد می رسد.

کارشناس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه اظهار کرد: نکته جالب توجه دیگر این بنا احداث چهار سرویس بهداشتی در پشت بام در کنار برج های دیدبانی بوده که به نوعی در کاروانسراهای ایرانی منحصر بفرد است که دسترسی آسان نگهبانان به این سرویس ها می تواند یکی از دلایل این اقدام باشد.

پیگیری های خبرنگار از وراث برای بررسی بیشتر مساله قفل بودن دربها بی نتیجه ماند اما «عبدالکریم مومنی» یکی از مالکان این اثر توضیحی در خصوص اختلافات وراث و مالکین ارائه نکرد اما افزود: سهم ما (هفت نفر) بسیار کم حدود 10 درصد است و تاثیری در قفل کردن در نداریم.

این بنای تاریخی به وسعت حدود چهار هزار و 800 متر مربع 26 شهریور سال جاری به همراه 53 کاروانسرا و رباطی تاریخ کشور در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.