دیدنی های شهر نیشابور | شکوه تمدن ایران زمین

شهری که به اندازه ی تمدن بشریت قدمت دارد و تمدن کهن آن براساس کاوش های باستان شناسی به هزاره ی سوم پیش از میلاد یعنی هفت هزارسال پیش برمی گردد. این شهر علاوه بر دوره ی اسلامی در دوره تاریخی در زمان تمدن اشکانیان و ساسانیان و دوره پیش از تاریخ مورد توجه بوده، اما در دوران اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است که این اهمیت در کتب تاریخی به خوبی نمایان است. در زمان صفاریان و طاهریان که این شهر پایتخت ایران زمین بود و به عنوان ابر شهر تاریخی در جهان اسلام شناخته می شد، از جایگاه ویژه ای در بین علما و فقها برخوردار بود و همچنین معروف به شهر کتابخانه ها و نظامیه ها نیز بوده است. تاریخ این دیار با حمله ی مغول خاموش شد اما بعد از آن دوباره احیا شد. مکان های تاریخی نیشابور از ارزش بالایی برخوردارند چراکه نشان از دوران شکوه این سرزمین دارند. در سفر به کهن دیار سرزمین نیشابور از دیدنی های شهر نیشابور دیدن کنید. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید تا جاهای دیدنی نیشابور را بشناسیم...

آرامگاه حکیم عمر خیام نیشابوری

خواجه امام حجت الحق حکیم عمربن ابوالفتح عمربن ابراهیم خیامی مشهور به خیام ریاضیدان، فیلسوف، منجم، شاعر و یکی از بزرگترین دانشمندان و از مفاخر ملی ایران است. شهرت خیام در دنیا بیش از آن که مدیون اندیشه های شگرف این حکیم فرزانه در ریاضیات باشد تحت تاثیر رباعیات دلنشین وی است.
این دانشمندان بزرگ در دوازدهم محرم الحرام سال 439 هجری قمری در نیشابور متولد و در سال 527 هجری قمری دارفانی را وداع گفت. آرامگاه این فیلسوف یکی از برترین دیدنی های شهر نیشابور در 5 کیلومتری شرق نیشابور در مجاورت امامزاده محمد محروق (ع) و در باغی دلنشین و باصفا قرار دارد.

عمارت و باغ امین اسلامی

این خانه باغ از مکان های تاریخی نیشابور که در گذشته متعلق به مرحوم ابوالحسن امین اسلامی بوده و پس از واگذاری آن به شهرداری نیشابور، بخشی از آن در قالب یک بوستان و بخش هایی از آن نیز به واحدهای تجاری و صنفی تبدیل گردیده و عمارت قدیمی مرکز باغ نیز با زیربنای تقریبی 1200 متر در دو طبقه ساخته شده و فضاهایی نظیر سالن مرکزی، اتاق ها، پیش خوان ستون دار، سردابه و ... در آن دیده می شود. هم اینک این باغ و امارت تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) و در مجاورت باغ ملی نیشابور واقع گردیده است.

آرامگاه استاد کمال الملک

محمد غفاری فرزند میرزابزرگ کاشانی ملقب به کمال الملک یکی از استادان برجسته و مطرح نقاشی ایران بود که در زمان مظفرالدین شاه می زیست.
در سال 1329 هجری قمری به کمک حکیم الملک مدرسه صنایع مستظرفه را تاسیس کرد و به پرورش استعدادها همت گماشت. وی پیوسته می گفت من هر قدر به شاگردانم هنر آموختم خود نیز از آنان چندان فراگرفتم.
سرانجام این استاد بزرگ در سال 1319 هجری شمسی به دیار باقی شتافت و در جوار شیخ عطار به خاک سپرده شد.

کاروانسرای شاه عباسی

این بنا از جاهای دیدنی نیشابور که قدمت آن مربوط به دوره صفویه در دوره قاجاریه است و اوایل دوره پهلوی به عنوان محل نگهداری فقرا و ایتام استفاده می شده است. هم اکنون کاروانسرای مزبور که در خیابان امام قرار دارد به عنوان مرکز عرضه ی صنایع دستی نیشابور پذیرای گردشگران و مسافران است.
ضمن این که موزه باستان شناسی و موزه حیات وحش نیشابور یکی از دیگر بخش های جالب این مجموعه است که با مدیریت بخش خصوصی در قسمتی از رباط واقع شده و مشتمل بر حیوانات بومی و غیربومی منطقه نیشابور و گونه های مختلف جانوری بوده که به صورت تاکسیدرمی و برخی نیز به صورت تصویری به نمایش در آمده است.

مسجدجامع نیشابور

این مسجد یکی از مکان های تاریخی نیشابور و بناهای باارزش دوره تیموری است که به سال 899 هجری توسط پهلوان علی کرخی فرزند بایزید ساخته شد. این مسجد چهار ایوانی دارای سه مدخل ورودی و خروجی است که در سمت شمال، شرق و غرب مسجد قرار دارند و مسجد را به محلات قدیمی شهر ارتباط می دهند.
این اثر ارزشمند در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است. مسجد جامع در حال حاضر در مرکز شهر نیشابور و ضلع غربی چهار راه انقلاب واقع شده است.

گنبدهای آجری شادمهر

در حدود 10 کیلومتری جنوب شهر یکی از جاهای دیدنی نیشابور در کنار جاده منتهی به کاشمر در میان قبرستانی قدیمی دو بنای آجری به فاصله کمی از یکدیگر با ساختار و اندازه متفاوت قرار دارند که به مهروا، مهر آباد و شادمهر نیز معروفند. ویژگی های معماری موید انتساب گنبد بزرگ به دوران سلجوقی و گنبد کوچک به عصر ایلخانی است.
احتمالا دو بنا بر فراز مقابر اشخاصی صاحب نام یا عارفانی مشهور ساخته شده اند که تاکنون هویت شان مشخص نشده است.

فریدالدین محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری

عطار نیشابور در سال 540 هجری قمری در قریه کدکن از توابع نیشابور قدیم پا به عرصه وجود نهاد. عطار از کودکی اهل درد و عرفان بود و در دوران زندگی خود محضر بسیاری از مشایخ را دریافت.
او قسمتی از عمر خود را به رسم سالکان طریقت در سیر و سفر گذراند. عطار از نظر کثرت آثار ادبی و عرفانی در شمار پرکارترین مشاهیر ایران زمین به شمار می رود. تذکره الاولیا، منطق الطیر، الهی نامه، اسرارنامه و بسیاری از آثار منحصر به فرد دیگر از جمله تالیفات اوست. عطار در سال 618 هجری قمری در حمله وحشیانه مغول به شهادت رسید.
نخستین بنای آرامگاه عطار اندکی بعد از شهادت او توسط قاضی القضات یحیی بن صاعد از بزرگان نیشابور ساخته شد، سپس امیرعلی شیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا عمارتی دلگشا بر روی آرامگاه عطار بنا کرد و در سال 1314 هجری شمسی انجمن آثار ملی اقدام به کاشیکاری و مرمت و تزیین آن نمود.

بازار سرپوشیده

این بازار سرپوشیده که از جاهای دیدنی نیشابورست و به بازار سرپوش معروف می باشد در خیابان امام واقع شده و در آن حجره های سنتی و بومی از قبیل فرش فروشی، رویگری، مسگری، رنگرزی، آهنگری، پارچه فروشی و... فعالیت دارند.
این بنا از جمله بازارهای منحصر به فرد در استان خراسان و از دیدنی های شهر نیشابور است که قدمت آن به دوره صفویه می رسد این بازار تنها قسمت باقیمانده از بازار بزرگی است که از حوالی دروازه مشهد شروع و به دروازه عراق منتهی می شده و متاسفانه بخش اعظم آن از بین رفته است در داخل این بازار تعدادی سرا، کاروانسرا، تیمچه، حمام و آب انبار قرار دارد.

سایت باستانی شادیاخ

محوطه باستانی شادیاخ در جبهه غربی نیشابور کهن و به فاصله حدود 3 کیلومتری شهر باستانی فعلی واقع شده است. تا اوایل قرن سوم هجری شادیاخ باغی بوده واقع در مغرب شهر کهن نیشابور که خارج از آن شهر قرار داشت.
در دوره های بعد نیز مورد توجه حکمرانان و سلاطین قرار گرفته است. محوطه این سایت باستانی بالغ بر 26 هکتار است که بیش از 2 هزار مترمربع آن کاوش و صدها اثر تاریخی در آن کشف شده است.
شادیاخ از مکان های تاریخی نیشابور به عنوان یک موزه روباز و صحرایی می تواند به عنوان یکی از مراکز مهم گردشگری و جاهای دیدنی نیشابور قرار گیرد.

قدمگاه رضوی

مجموعه تاریخی مذهبی قدمگاه رضوی از دیدنی های شهر نیشابور که در فاصله 24 کیلومتری شرق این شهر واقع شده است. این بنا احتمالا در ابتدا میل راهنما بوده است ولی پس از عزیمت امام رضا (ع) به طوس و به یاد اجتماع پرشور و دوستداران خاندان اهل بیت در این محل نام قدمگاه یا به اصطلاح امروزی بنای یادبود در خود گرفته و به همین مناسبت بعدها در زمان صفویه گسترش یافته و ایوان ها و رباط ها و صفه هایی بدان افزوده شده است.
در کنار بقعه مکانی مشهور به چشمه حضرت قرار دارد که بنا به روایات به دست مبارک امام رضا (ع) از زمین جوشیده تا به امروز به جای مانده است که اغلب زائران آب آن را نوشیده و به عنوان تیمم و تبرک با خود می برند.

امامزاده محروق و ابراهیم

آرامگاه محمد بن زید علی بن الحسین (ع) از نوادگان امام سجاد (ع) و از جاهای دیدنی نیشابور که ایشان به فرمان خلیفه ی عباسی در سال 200 هجری قمری به شهادت رسید و پیکر پاکش به دستور بیدادگران سوزانده شد. آرامگاه این امامزاده در فاصله دو کیلومتری شهر نیشابور در مجاورت مرقد شاعر نامی ایران خیام نیشابوری قرار دارد. بارگاه مقدس امامزاده محروق به دلیل اسناد روایی معتبر و توجه داشتن فقهای بزرگ به این امامزاده در همه ایام مملو از حضرت عاشقان اهل دل اعم از زائر و مجاور می باشد.

سعید بن سلام مغربی

سعید بن سلام مغربی از عارفان بزرگ، متوفی به سال 373 ه.ق در نیشابور است که در شهر اگریجنتو ایتالیا متولد شد و پس از سال ها زندگی در مکه و بغداد، ساکن نیشابور شد. آرامگاه وی از مکان های تاریخی نیشابور در شرق شهر (در حاشیه ی غربی بلوار خیام) قرار دارد.

آرامگاه فضل بن شادان

این فقیه عالیقدر یکی از متکلمان و متفکران بزرگ تشیع و از مشعل داران فقه جعفری در خراسان بود که امامت و ولایت ائمه بزرگوار امام محمد تقی (ع) و امام علی النقی (ع) و امام حسن عسگری (ع) را درک نموده و معروف به صحابی حضرتشان می باشد. وی به سال 261 هجری قمری وفات نمود و در هنگام حیات 180 کتاب در موضوعات مختلف به رشته تحریر درآورده که حدود 48 عنوان از آثار مکتوب ایشان موجود می باشد. باتوجه به اینکه فضل بن شاذان دارای مقام علمی و مذهبی بالایی می باشد و به ویژه اینکه مورد توجه خاص امام حسن عسگری (ع) بوده است. لذا در میان مسلمانان به خصوص شیعیان و ارادتمندان به ساحت مقدس اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) جایگاه قابل احترامی دارد. آرامگاه فضل بن شاذان در شش کیلومتری شرق نیشابور قرار گرفته است.

دهکده و مسجد چوبین

این دهکده و مسجد از دیدنی های شهر نیشابور که در ایران و جهان منحصر به فرد می باشد. 200 متر مربع زیربنا دارد و در ساختمان آن حدود 13 تن از انواع چوب های صنعتی به کار رفته و کاملا با تکنیک ها و استاندارهای روز جهان مطابقت دارد. به طوری که باوجود ساختمان های چوبی در مقابل زلزله هایی با قدرت 7 تا 8 درجه در مقیاس ریشتر مقاومت کرده و در صورت مراقبت از آن تا صدها سال سالم باقی خواهد ماند. این مسجد دارای دو مناره به ارتفاع 13 متر و شامل کتابخانه، موزه، رستوران، آلاچیق، نانوایی، آشپزخانه، وضوخانه و سوئیت می باشد که همگی از چوب است. مجتمع فرهنگی، سیاحتی، اقامتی دهکده چوبین در جاده اسحاق آباد (پنج کیلومتر بعد از آرامگاه فضل به شاذان) در جوار روستای محمدآباد واقع گردیده است.