دیدنی های موزه کلیسای وانک | تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی

یکی از کلیساهای زیبا و مهم در ایران، در شهر اصفهان قرار دارد. کلیسای وانک هم از نظر معماری و هم از نظر اشیایی که در آن قرار دارند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در مطلب دیدنی های موزه کلیسای وانک سعی کرده ایم، تاریخچه موزه کلیسای وانک و بخش های موزه کلیسای وانک را به شما معرفی کنیم.

معرفی

کلیسای وانک یا آمنا پرچیک مقدس در اصفهان واقع شده و آدرس دقیق آن، محله جلفا، خیابان نظر شرقی، کوچه آلفرد است. کلیسای وانک به عنوان کلیسای جامع بین ارامنه اصفهان شناخته شد. این کلیسا دارای 8731 متر مربع مساحت بوده که قسمت های مختلف آن شامل کلیسای اصلی، صحن، کتابخانه، چاپخانه، تارلارهای اجتماعات، برج ساعت، ناقوس خانه، اتاق های کشیش ها و اسقف ها و در آخر بخش های موزه کلیسای وانک است که از دیدنی های کلیسای وانک به حساب می آیند.

ساختار

ویژگی به خصوص معماری کلیسای وانک در این است که هم از معماری ایرانی و معماری ارمنی استفاده کرده است. معماری ارمنی در پلان مستطیل شکل و قسمت داخلی آن بوده و معماری ایرانی را در نمای آن می بینیم. در نمای این کلیسا گنبدی را می بینیم که همچون دیگر گنبدهای معماری ایرانی دارای دو جداره است. این گنبد و سقف به دیوارهای کلیسا توسط دو ستون چسبیده شده اند. مصالحی که در معماری کلیسای وانک بکار رفته شامل آجر، خشت و گچ است. از گچ در تمامی قوس ها و زوایای داخلی استفاده شده است. بر روی این قسمت ها نقاشی هایی به وسیله رنگ روغن انجام شده که هر کدام داستانی از کتاب های مقدس قدیمی مسیحیان است. این نقاشی ها در تاریخچه کلیسای وانک با هزینه یکی از افراد ثروتمند محله جلفای اصفهان توسط نقاشان مشهوری مانند کشیش استپانوس، میناس کشیده شده اند.

گذشته

بین سال های 1604 تا 1606 میلادی، ارامنه بسیاری به این محله اصفهان مهاجرت کردند و به همین دلیل، کلیسای کوچکی در اینجا ساخته شد. این کلیسا با نام امناپرکیچ به دلایل مختلفی مانند کوچک بودن آن خراب شود و در عوض کلیسا بزرگی در سال 1655 و زمان شاه عباس دوم ساخته شد. این کلیسا با همت خلیفه داوید و همچنین کمک های مالی مردم این محله طی 9 سال تکمیل شد. در واقع چنین توضیحاتی بر روی کتیبه ای که بر سردر ورودی غربی این کلیسا نصب شده، نوشته شده است. همچنین در مورد ساخت چنین کلیسایی، خلیفه داوید در کتاب خطی که در کتابخانه این کلیسا نگهداری می شود، توضیح داده است. قسمت های دیگر معماری کلیسای وانک در زمان ها و افراد مختلف ساخته شده اند.

موزه دیدنی

موزه کلیسای وانک بین سال های 1905 تا 1906 میلادی توسط طاطاووس هونیان ساخته شد. این موزه در قسمت شمالی قرار گرفته که دارای چندین اتاق است. در ابتدا از این اتاق ها هم برای نمایش اشیای قدیمی و کتاب های قدیمی و نسخ خطی و هم به عنوان کتابخانه استفاده می شده است. تا سال 1930 استفاده از این اتاق ها به این شکل بود تا اینکه نقاش مشهوری به نام سرکیس خاچاطوریان به ایران آمد و عاملی برای همکاری در تاسیس موزه در این کلیسا شد. به همین خاطر کتابخانه در تاریخچه موزه کلیسای وانک برچیده شد و به جای آن مانکن ها و ویترین هایی برای نمایش اشیا و کتاب های قدیمی قرار داده شدند. این موزه دارای دو طبقه بوده که در آن حدود 850 شی به نمایش گذاشته شده که بیشتر آن ها متعلق به قرن 16 تا 20 میلادی هستند.

اشیای موجود در موزه

در بخش های موزه کلیسای وانک سعی شده هر قسمت طبقه بندی خاص خود را داشته باشد، به طوری که با دیگر قسمت ها توازن داشته باشد. در موزه می توان اشیا و همچنین کتاب های بسیاری را مشاهده کرد.

تابلوها

تابلوهای گچبری که متعلق به کاخ های صفویه هستند را می توان در دیدنی های موزه کلیسای وانک مشاهده کرد. در بین این تابلوها می توان تابلوهای نقاشی بسیاری که متعلق به نقاشان بزرگی بوده را دید. موضوع این تابلوها مربوط به تولد حضرت مسیح و زندگی حضرت مریم و به طور کلی موضوعات مذهبی است. برخی دیگر از این تابلوها، نقاشی هایی از چهره ها و افراد معروف هستند. این تابلوهای نقاشی بیشتر بر روی چرم، فلز، شیشه و پوست، کشیده شده اند. معروف ترین این تابلوها سیاه قلم چهره حضرت ابراهیم است.

کتاب ها

از اصلی ترین اشیای به نمایش گذاشته شده در تاریخچه موزه کلیسای وانک می توان به کتاب ها و نسخ خطی اشاره کرد که برخی از آن ها متعلق به کتاب های مذهبی مانند تورات و انجیل است. قدیمی ترین نسخه خطی که در این موزه و در دیدنی های کلیسای وانک وجود دارد، متعلق به قرن 10 میلادی بوده و نسخه خطی توراتی است که بر روی پوست نوشته شده است. بعد از این تورات قدیمی ترین نسخه خطی متعلق به قرن 18 میلادی و قرآنی بوده که به زبان ارمنی ترجمه شده است.

منسوجات

در این موزه می توان دست یافته ها و منسوجات بسیاری را دید که برخی لباس های روحانیون مسیحی، برخی لباس های مردم مسیحی و برخی دیگر پارچه های مورد استفاده در مراسم مذهبی هستند در کنار این لباس ها و پارچه، فرش و گلیم نیز وجود دارد. این لباس ها و پارچه ها نشان از فرهنگ و سنت مردم این منطقه و همچنین ارمنیان را دارد که می توان با مشاهده این قسمت از موزه با آداب و رسوم این مردم و تاریخچه موزه کلیسای وانک بیشتر آشنا شد.

اشیای فلزی

در این موزه می توان اشیای فلزی بسیاری را پیدا کرد که بسیاری از آن ها در مراسم مذهبی مورد استفاده بودند. ساخت این اشیا به صورت قلم زنی، ریخته گری، ملیله کاری و مشبک کاری بوده و بر روی بسیاری از آن ها سنگ های قیمتی بکار برده شده است. از جمله این اشیای فلزی می توان به ظرف روغن مقدس، کمربند، زیورآلاتی از جنس طلا و نقره، سینی، قلاب شنل و عود سوز اشاره کرد.

اشیای چوبی

بخش دیگری از این موزه مختص اشیای چوبی است. در این اشیا آثاری مانند تابلوهای منبت کاری، شمعدان، ساعت، مبلمان وجود دارد اما بخش مهمی از این آثار، سازها هستند که برای افراد علاقمند به موسیقی در تاریخچه موزه کلیسای وانک بسیار جذاب خواهد بود.

ظروف

در این موزه، بخشی مختص به ظروف چینی و سفالی است که در آن ظروف بسیاری با تزئینات بسیار زیبایی قرار داده شده اند. تزئینات بر روی این ظروف برخی کاملا چینی، برخی ایرانی-چینی و برخی کاملا اروپایی هستند. افراد بزرگ ارمنی به کارخانه ها سفارش این ظروف را می دادند و بر روی آن ها اسم، شغل و هر چیز دیگر را می نوشتند و دلیل وجود برخی اسم ها بر روی این ظروف چینی این موضوع است.

مسکوکات

در بخش سکه های دیدنی های موزه کلیسای وانک می توان سکه های مختلفی را دید که متعلق به دوره های مختلفی هستند. به طور کلی می توان این سکه ها را به دوره های قبل از تاریخ، دوران اسلامی و پادشاهی کیلیکیه بخش بندی کرد.

صنعت چاپ

یکی دیگر از قسمت های این موزه متعلق به صنعت چاپ است. دلیل آن هم این است که اولین چاپخانه در این کلیسا برپا شد و همین طور اولین کتاب های چاپی توسط همین افراد به چاپ رسیدند. مرکب چاپ حروف، کاغ و ماشین همه طراحی این ارامنه بودند. اولین کتابی که چاپ کردند 572 صفحه با عنوان ساقمون بود و در حال حاضر رونوشت این کتاب در موزه وانک و اصل آن در موزه آکسفورد انگلیس نگهداری می شود.

فرمان ها

در این موزه 22 برگ فرمان وجود دارد که این ها بخشی از 170 برگ فرمان کلیسای وانک هستند. این فرمان ها مربوط به گرفتن مالیات، امتیازهای تجاری و مذهبی هستند. از بین این فرمان ها، قدیمی ترین آن متعلق به شاه طهماسب صفوی و سال 1564 میلادی است. با توجه به این فرمان، شاهان صفوی و ارمنیان از نظر فرهنگی و تجاری با یکدیگر ارتباط بسیاری داشتند.

پیرم خان

بخش دیگری از این موزه متعلق به فردی بزرگی به نام پیرم خان است. در این بخش وسایل شخصی، نامه ها و مکاتبات و همچنین عکس های او به نمایش گذاشته شد.

دیگر آثار با ارزش

از جمله مهمترین آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده، تار موی است که بر روی آن جمله ای از تورات با قلم الماسی نوشته شده است. برای دیدن این نوشته باید این تار مو را در زیر میکروسکوپ ببینید.