کارگاه آموزشی میراث سینما انتقال تجربه با حضور احمدرضا درویش برگزار شد

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، کارگاه آموزشی میراث سینما انتقال تجربه با حضور احمدرضا درویش برگزار شد.

در ادامه کارگاه های آموزشی دومین جشنواره ملی چند رسانه ای میراث فرهنگی، کارگاه آموزشی «میراث، سینما: انتقال تجربه» با سخنرانی احمدرضا درویش کارگردان شناخته شده حوزه سینما برگزار شد. این در حالی است که علی دارابی قائم مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، علیرضا تابش دبیر جشنواره ملی چند رسانه ای میراث فرهنگی، احمد مسجد جامعی، منوچهر شاهسواری، یونس شکرخواه و بهروز شعیبی نیز از حاضران در این برنامه بودند.

در ابتدای این نشست علیرضا تابش دبیر جشنواره در تجلیل از مقام هنری احمدرضا درویش گفت: احمدرضا درویش خود جزیی از میراث فرهنگی زنده سینمای ایران و خالق آثار ارزشمندی است. از دوران بنیان گذاری جشنواره ملی چند رسانه ای میراث فرهنگی وی حضور جدی داشت و اکنون هم عضو شورای سیاست گذاری است. به اعتقاد من حضور ایشان دلگرمی ویژه ای برای ادامه این راه صعب و طولانی است.

وی پیرامون اینکه کارگاه آموزشی میراث سینما انتقال تجربه با حضور احمدرضا درویش برگزار شد، افزود: ما 2 روز در تهران کارگاه هایی آموزشی را در موزه ملی ایران برگزار کردیم و استادانی چون شادمهر راستین، مجید مجیدی، شهاب الدین عادل، آتوسا مومنی، علی شاه محمدی در زمینه موضوعات مرتبط با میراث فرهنگی تجربیات خود را به حاضران در کارگاه ها منتقل کردند. کارگاه ها همچنین در 10 جلسه در قزوین پیش بینی شده و بخش کارگاهی جشنواره نیز به صورت زنده از چند پلتفرم پخش می شود.

احمدرضا درویش در بخش ابتدایی صحبتهای خود در این کارگاه ضمن قدردانی از برگزار کنندگان این بخش از جشنواره ملی چند رسانه ای میراث فرهنگی گفت: من خودم را سخنران نمی دانم و از این کار همواره پرهیز دارم. من اعتقادی ندارم که افرادی امثال من باید حرف بزنند. ما وظیفه داریم حرف و افکار خود را در قالب اثر سینمایی بیان کنیم. کار ما فیلمسازی است. یک نقاش و خطاط و نمایشنامه نویس، حیطه وظایف روشنی دارد. سخن دانی و نقد کار محققانی است که به کار پژوهش اشتغال دارند و ما باید حرف خود را با اثر خود منتقل کنیم.

اما این جلسه و مبحث برای من استثنا است. این برنامه قرار است نوعی گفت و گوی شفاهی باشد و در آن دیالوگ و واگویه شکل بگیرد. پس صحبت های من واگویه های درونی من است و بیشتر برای ثبت در تاریخ این انگیزه را دارم که نکته هایی را بگویم.

درویش در ادامه بیتی از غزلیات سعدی را خواند و ادامه داد: «هر که آمد عمارتی نو ساخت رفت و منزل به دیگری پرداخت» این بیت حال کلی میراث فرهنگی ما است. من بر این باورم روزی، ما را در منظومه میراث فرهنگی بررسی و قضاوت خواهند کرد. بنابراین ما هم جزیی از همین میراث هستیم. در شروع بحث گفته ای را از استاد محمدعلی اسلامی ندوشن می خوانم که بسیار ماندگار و اثرگذار است. او از محققان و نویسندگان بزرگ در حوزه های حقوق و پژوهش در تاریخ معاصر است.

اسلامی ندوشن گفته است؛ «ایرانی حکم کسی را داشته که یک قدح چینی گرانبها داشته و همه سرمایه اش همین بوده است. می ترسیده که اگر بیفتد، این قدح بشکند. به هر قیمت می خواسته این قدح را نگه دارد. با خود نگفته یا زنگی زنگ یا رومی روم. مرگ یک بار شیون یک بار. این قدح عبارت بوده از موجودیت ایرانی. برای حفظ این قدح و موجودیت، به هر آب و آتشی زده و به هر رنگی که لازم بوده در آمده و ناچار هم در راه و بی راه بوده و هم همراه و حریف بوده، اینکه هم خود باشد و هم آنچه بدان واداشته شده است. فرهنگ ایران فرهنگ ناشر از دوگانگی و مقاومت است و به همین سبب بسیار نیرومند است.»

این کارگردان سینمای ایران پس از قرائت نوشته ای از ندوشن ادامه داد: این مطلب که آن را خواندم در واقع منشوری برای موجودیت ایرانی در اعصار گذشته است. به نظر می رسد این جمله این مرد بزرگ را مسئولان میراث فرهنگی باید با آب طلا بنویسند و درباره همین پاراگراف می شود ساعتها بحث و تحلیل ارائه کرد. سوالی در ذهن من و بسیاری دیگر وجود دارد و شاید انسان معاصر و آینده نیز این سوال را داشته باشد که اصلا چرا باید بر روی مقوله میراث فرهنگی حساس بود و چرا صنعت گردشگری وجود دارد. این صنعت به میراث فرهنگی وابسته است.

تلاش بشر برای فهم میراث فرهنگی در عالم چه علتی دارد؟ یک دغدغه اصلی که در درون و فطرت بشر وجود دارد و آن دستیابی به مفهوم سعادت است و از این رهگذر، یکی از مسیرهای پیدا کردن معنی سعادت توجه به تجربه دیگران و میراثی است که از گذشته به نسل های مختلف واگذار شده است.

وی در ادامه این کارگاه گفت: هر آنچه که به میراث فرهنگی اطلاق می شود، خود میراث بشری است و می تواند در شکل گیری آیین بشری بسیار موثر باشد. ما به عنوان جامعه و کشوری که دارای میراث کهن فرهنگی هستیم، چه ملموس و چه ناملموس، با پدیده های مدرن و پسامدرن جهانی روبرو هستیم که مولفه های مختلفی در مباحث توسعه ای دارند و به شدت مورد تحقیق پژوهشگران است که این مسیر به کدام سمت در حال حرکت است.

در حوزه میراث فرهنگی نقش شرق و کشورهایی که به حوزه های ایرانی و فرهنگ ایرانی و حوزه تمدن مصر و شرق ختم می شود، با چالش های عمیقی روبرو هستند. امروز شاهدیم که مدرنیته و انفجار تکنولوژی های جدید، وضعیتی را ترسیم کرده که بسیار موهوم و ترسناک است. از طرفی آینده وهم آلود است و از سمتی دیگر، گذشته دارای نشانه های عمیق ملموسی بوده است.

این کارگردان در ادامه صحبت های خود با ذکر مثال های تاریخی درباره اهمیت توجه به موضوع میراث فرهنگی ادامه داد: باید دید از طریق شاخصه های جهانی و بشری به کدام سو دعوت می شویم؟ از گذشته ما، آنچه که باقی مانده به نحوی با خواست اجتماعی سازگاری داشته است. سازگاری با مردم روزگار و محیط زیست در گرو ساخت سیاست است و همه همراه یکدیگر هستند و ما امروز شاهد اغتشاش در این سازگاری ها هستیم. در عصری زندگی می کنیم که بشر امروز در مریخ به دنبال آب است و به ما وعده وجود حیات در مریخ را می دهند.

در اتوپیایی که در موهومات در حال ساخت است، هتل پیش فروش می شود. در این شرایط آب به روی غزه بسته می شود و آب را بشر به روی بشر می بندد و زنها در جایی از جهان به بردگی فروخته می شوند. این جریان ها از سوی سردمداران مدرنیته انجام می گیرد و تمام حقوق انسانی زیر پا گذاشته می شود. حتی وعده های عجیبی داده می شود که دروغ هایی بزرگ هستند و افراد مختلف آن را باور می کنند و جریان اومانیسم در فلسفه غرب، جهان را به گونه ای راهبری می کند که ما در حوزه اقتصادی و فرهنگ ناچار به وادادگی و تسلیم هستیم.

وی در بخش دیگری از این کارگاه ضمن انتقاد از کم توجهی به میراث گرانقدر فرش، سفالگری و معماری ایرانی در دنیای امروزی توضیح داد: متاسفانه به جای الهام از گذشته پرافتخار از وضعیت موهوم الهام گرفته ایم. خبرگان ما در حوزه معماری و مردم شناسی و مسائل اجتماعی باید پاسخ دهند که آیا بر اثر سیاست هایی که باعث انتقال مردم از روستا به شهر شد، ناچار به توسعه شهر شدیم یا ورای آن هدف دیگری در میان بود؟ کندن کوه بتن و انتقال به تهران و ساختن پل 2 طبقه باعث افزایش ناموزون جمعیت و توسعه شهری است یا رفاه؟ مسئولان باید درباره موارد اینچنینی پاسخ دهند.

درویش یادآور شد: مسبب وضعیت اقلیم در جهان همین سیاست ها است. سیاست هایی که با روح و سعادت بشر در تضاد است و بشر را به سمت ناکجاآباد هدایت می کند. معماری جدید با الگوهایی ساخته می شوند که تطبیقی با کشور ما ندارند. یزد اولین شهر خشتی دنیاست و چون یک کوه گنج است و معماری ما چنین پیشینه ای دارد. در همین اواخر تعداد زیادی از کاروانسراهای ما در یونسکو ثبت جهانی شد اما امروز در چه وضعیتی هستند. این موزه ها چقدر در نقشه راه توسعه کشور تاثیر دارد؟ در دنیا موزه ها مرکز علمی، فرهنگی و هنری تمام احزاب سیاسی است. اما موزه های ما چقدر تاثیر دارد؟ آیا در آموزش ملی به دانشجویان، محصلان و مخاطبان اثر دارد؟ آیا دستگاه های که با ثروت ملی اداره می شوند به این مسئله توجه دارند؟

درویش در بخش دیگری از صحبتهای خود پیرامون کارکرد نوین موزه ها گفت: محصلان و دانشجویان باید وقت اصلی خود را در موزه ها بگذرانند که این نکته با اهمیتی است. جامعه ما باید به گذشته خود مفتخر باشد. به قول بزرگی اگر ما هیچ نداشته و فقط میراث فرهنگی داشتیم، برای امروز و فردای دور ما کافی بود. به شرطی که آن را درک کرده باشیم. دائما مسئولان سیاسی می گویند هر کاری می کنیم باید پیوست فرهنگی داشته باشد اما من می گویم هر کاری که می کنیم فرهنگی است. ما مردم فرهنگی هستیم و انقلاب ما بر اساس فرهنگ و متاثر از کلمه بوده است. هدف اصلی ما فرهنگ و توسعه فرهنگ، اخلاق و معنویت و تکیه بر آن است و پروژه ها باید ذیل این مسئله باشند.

وی ادامه داد: پروژه فولاد در مرکز ایران تعریف می شود در حالی که به آب نیاز دارد و این متضاد با میراث فرهنگی است. سد کرخه را داریم که یکی از افتخارات بزرگ در چهار دهه بعد انقلاب است که با مجاهدت دانشمندان ایرانی ساخته شده و هفت میلیارد مترمکعب آب و شصت کیلومتر وسعت دارد. این سد بزرگ چند سال عمرش است؟ اما «جاده های سرد» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی هزاران سال زنده است. فیلم هایی چون «خانه دوست کجاست» نیز همین وضعیت را دارند. ما در حوزه توجه به میراث فرهنگی به مدیرانی شجاع، بلند مرتبه، دانشمند و فرهنگ شناس در حیطه بزرگ میراث فرهنگی و فرهنگ کشور نیاز داریم.

خواهش من از همه دست اندرکاران در حوزه میراث این است که خود را در جایگاهی بسیار مورد توفیق الطاف الهی بدانند و برگزاری این جشنواره گام بزرگی در تثبیت این ادعا است.

درویش در بخش پایانی این نشست گفت: واژه خرده فرهنگ ها را چه کسانی انتخاب کردند؟ این واژه به اهل شهرستان ها که فرهنگ برخاسته از آنها است، حس تحقیر می دهد. دیگر واژه سواد رسانه ای است که مسئولان آن را به کار می برند. در حالی که مخاطب عام وقتی با آن روبرو می شود برایش برخورنده است. ما یک جامعه اخلاقی هستیم و نباید برخی واژه ها سبب توهین شود. همچنین واژه هایی چون ملموس و ناملموس کارکرد درستی ندارند.

آهنگ یک واژه بسیار مهم است. هر چه که در منشور میراث و شرح وظایف و ترجمان واژگان داخلی به خارجی اتفاق افتاده است، آهنگ و سیلاب آن به شکلی نازیبا است و باید جایگزین شود. باید به موزه جز عناصر لازم برای جسم و ذهن بشر نگاه شود. اگر موزه اصفهان نبود بزرگترین شخصیت رسانه ای در ششصد سال اخیر را که از نظر من کمال الدین بهزاد است، نداشتیم و بخش مهمی از میراث ناپیدا باقی می ماند.