بررسی هوش کسب و کار در صنعت گردشگری از دیدگاه آینده پژوهانه

ایسنا/ براساس خبرهای منتشر شده، بررسی هوش کسب و کار در صنعت گردشگری از دیدگاه آینده پژوهانه صورت پذیرفت.

صنعت گردشگری در سالهای گذشته به یکی از مهمترین صنایع جهان تبدیل شده است. با این وجود، ورود گردشگران بین المللی در سطح جهان در سال 2020 نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 72 درصد کاهش داشته است که این کاهش به دلیل مشکل ویروس کرونا و محدودیتهای ایجاد شده در سفر همچنان وجود دارد و منجر به زیان 935 میلیارد دلاری درآمد حاصل از صنعت گردشگری بین المللی شده است. در این میان، منطقه خاورمیانه کاهش 73 درصدی را ثبت کرده است، در حالی که آفریقا با کاهش 69 درصدی و اروپا و آمریکا نیز با کاهش 68 درصدی مواجه بوده اند.

بنابر اطلاعات ارائه شده توسط متخصصان و بر مبنای گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال 2019 تعداد گردشگران ورودی به ایران حدود 9 میلیون ثبت شده که نسبت به سال 2018 افزایش حدودا 24 درصدی داشته است. مطابق با سند چشم انداز بیست ساله کشور لازم است سهم ایران از شمار گردشگران جهانی تا 1.5 درصد در سال 1404 افزایش یابد، یعنی حدود 20 میلیون نفر گردشگر از بازار جهانی را سالانه به خود جذب کند که این امر مستلزم سرمایه گذاری بیش از 3 هزار میلیارد تومان در این صنعت است.

توسعه مداوم صنعت گردشگری شاید تنها با رشد سیستم های فناوری اطلاعات و ارتباطات میسر باشد. در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در بهبود رقابت پذیری سازمان ها و مقاصد گردشگری دارد. این فناوری در حال دگرگونی به یک سیستم یکپارچه از تجهیزات و نرم افزارهای شبکه ای است.

در این رابطه، پژوهشگرانی از دانشگاه قم و دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای همدان و گنبد کاووس مطالعه ای آینده پژوهانه را انجام داده اند که در آن، هوش کسب و کار در صنعت گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق، از روش های کیفی و کمی برای تحلیل داده ها استفاده شده و خبرگان گردشگری، آینده پژوهی و هوش کسب و کار مورد پرسش قرار گرفته اند.

براساس نتایج بررسی های انجام شده، چهار سناریو با اسامی عصر شکوفایی، عصر ناهمسانی، خانه عنکبوت و عصر یخی پرورش یافت و سناریوهای عصر شکوفایی و عصر یخی به ترتیب بهترین و بدترین شرایط را در مورد آینده هوش کسب و کار در گردشگری به تصویر می کشند.

در این باره، محمد حسن ملکی، پژوهشگر دانشگاه قم و همکارانش می گویند: «برای تحول درونزا در حوزه توسعه هوش کسب و کار در گردشگری در کشور بسترهایی نیاز است تا در آینده امکان توسعه این فعالیتها وجود داشته باشد. با مهیا کردن این بسترها، در صورت بروز گشایش های بین المللی شرایط مناسبی برای صنعت گردشگری فراهم خواهد آمد.»

آنها می افزایند: «یکی از این بسترها، مساله قانون گذاری و رگولاتوری است. شفاف بودن قوانین و محدوده فعالیت، ابهامات و ریسک های پیش روی استارتاپ های گردشگری و کسب و کارهای گردشگری را در استفاده از خدمات و فناوری های نوآورانه مانند هوش مصنوعی و کلان داده ها کاهش می دهد. قوانین مورد نظر باید با همکاری ذی نفعان مختلف صنعت گردشگری از جمله نهادهای متولی (مثل میراث فرهنگی)، کسب و کارهای گردشگری، استارتاپ های گردشگری، پارک های علم و فناوری و مراکز رشد و شرکتهای توسعه فناوری وضع شود تا ضمانت اجرایی داشته باشد.»

براساس یافته های این تحقیق، مطلب بعدی، افزایش شفافیت در ارائه آمار و گزارش ها و وجود پایگاه های اطلاعاتی گسترده و شفاف است. این شفافیت باید توسط نهادهای متولی گردشگری دنبال شود. در این زمینه اقداماتی مانند جلوگیری از ارائه آمارهای موازی، مشخص کردن نهادهای ارائه دهنده آمار و اطلاعات در بخش های مختلف همکاری با کسب و کارها و مؤسسات گردشگری در زمینه ارائه آمار و گزارش ها، در اختیار قرار دادن متناوب و دوره ای آمارهای گردشگری در اختیار کسب و کارهای گردشگری و هماهنگی بین دستگاه های مسئول گردشگری مانند میراث فرهنگی با سایر نهادها و سازمان های مؤثر مثل وزارت خارجه، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت ارشاد و وزارت بهداشت بسیار مهم است.

به گفته ملکی و همکارانش، «سیاست گذاران و تصمیم سازان دولتی به شیوه دیگری هم می توانند از پیاده سازی هوش کسب و کار در صنعت گردشگری حمایت کنند. برای نمونه فعالیت های وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای توسعه اینترنت در کشور، افزایش سرعت و پهنای باند، دسترسی بیشتر کاربران به اینترنت، حمایت از شرکت های توسعه دهنده فناوری هوش کسب و کار، هوش مصنوعی و علم داده می تواند زیرساختهای فنی و فناورانه هوش کسب و کار در کشور را مهیا کند.»

به اعتقاد این محققان، «با توجه به وجود تحریم های خارجی و محدودیت های بین المللی، حمایت مالی، آموزشی و مشاوره ای از استارتاپ های گردشگری و شرکت های دانش بنیان مشغول در حوزه هوش کسب و کار می تواند نیازهای فناورانه کسب و کارهای گردشگری در زمینه هوش کسب و کار را رفع کند. پارک های علم و فناوری و مراکز رشد، دانشگاه ها، بانک ها و مؤسسات تأمین مالی از جمله نهادهایی هستند که در این زمینه می توانند بسیار مؤثر باشند.»

همچنین در این تحقیق اشاره شده است که در زمینه تأمین مالی میتوان از نوآوری های مالی فین تک ها مثل فناوری مالی جمعی هم استفاده کرد. از طرفی با توجه به اهمیت گردشگری در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال زایی، تخصیص بخش قابل توجهی از بودجه های عمرانی به توسعه زیرساختهای فنی و فناورانه هوش کسب و کار در کشور باعث رفع موانع پیش روی کسب و کارهای گردشگری در استفاده از هوش کسب و کار خواهد شد.

براساس گفته های ملکی و همکارانش، «همکاری و هماهنگی بیشتر بین کسب و کارهای گردشگری و ایجاد یک زنجیره تأمین کارآمد خدمات گردشگری زمینه ساز استفاده از سیستم های اطلاعاتی پیشرفته، تولید داده ها در حجمی وسیع با کیفیت مناسب، ایجاد پایگاه های اطلاعاتی گسترده و کارآمد و همچنین بکارگیری ابزارهای هوش کسب و کار است. به همین خاطر بدون ایجاد ارتباطات قوی بین حلقه های مختلف این زنجیره تأمین متشکل از سیاست گذاران و متولیان صنعت گردشگری در کشور، مدیران محلی، کسب و کارهای گردشگری، استارتاپ های گردشگری و شرکت های توسعه دهنده فناوری، کسب و کارها تمایلی به تغییر روشهای سنتی مدیریت و اداره کسب و کارهای خود نخواهند داشت. در این زمینه نقش دستگاه های متولی گردشگری و متولیان بومی در هر منطقه بسیار کلیدی است.»

از این یافته ها، مقاله ای علمی پژوهشی تهیه شده که فصلنامه «مطالعات اجتماعی گردشگری» وابسته به پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی آن را منتشر کرد.