تحلیل و بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران

ایسنا/ این خبر پیرامون تحلیل و بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران برای شما نگارش شده است.

شصت و یکمین نشست از سلسله تحلیل و بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران با موضوع چشم انداز گردشگری در دولت آینده با حضور شماری از استادان و پژوهشگران گردشگری برگزار شد.

رحیم یعقوب زاده، رئیس مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران گفت: با اینکه در دوره های قبل ریاست جمهوری در مناظره ها اشاره ای به گردشگری میشد، اما اقدامات راهگشا و مطلوبی در این حوزه پس از انتخابات مشاهده نشد.

او ادامه داد: موضوع این نشست چشم انداز گردشگری در دولت آینده است. در حقیقت، اگر در دولت آینده به همان شکلی عمل شود که در دولتهای اخیر انجام شده، فعالان حوزه گردشگری دچار مشکلات بیشتری خواهند شد و رهاشدگی این بخش بیشتر خواهد بود. امیدواریم دولت آینده به شکل برنامه ریزی شده و با نظارت بیشتر به تقویت گردشگری در کشور اهتمام ورزد.

محمدرضا اکبری، پژوهشگر و مدرس دانشگاه اظهار کرد: نخست اینکه برنامه های دولت آینده چیست و دوم بحث درباره انتظارات جوامع علمی و فعالان این بخش از دولت آینده است. متأسفانه، مشکلات ساختاری و تشکیلاتی بسیار ریشه دار و مزمنی در صنعت گردشگری کشور وجود دارد و بکار نگرفتن نیروی متخصص در این بخش باعث شده تا بسیاری از پست ها و مناصب در اختیار افراد غیرمتخصص قرار گیرد.

وی افزود: نبود پژوهش های کافی در حوزه گردشگری و غفلت نسبت به برنامه ریزی بلند مدت، فرصت های خوب تدوین سند و نقشه راه گردشگری کشور را به بیراهه برده است. لازم است که دولت آینده مولد بودن صنعت گردشگری را باور داشته باشد.

این پژوهشگر با بیان اینکه در کشور استراتژی توسعه اقتصادی مشخصی نداریم، اظهار کرد: رئیس جمهور آینده باید به گردشگری به عنوان یکی از موتورهای محرک اقتصادی اعتقاد داشته باشد، در این صورت صنعت گردشگری جای خود را در چرخه توسعه پیدا خواهد کرد. اکبری تاکید کرد: صنعت گردشگری موضوعی بین بخشی است و بخش های زیادی از آن مربوط به دستگاه های دیگر است که باید با همکاری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تقویت شوند و توسعه یابند و تنها میراث فرهنگی نمی تواند آن را درست کند.

او افزود: گردشگری یا مولد است یا کاتالیزور یا شتاب دهنده، اما لازم است ابتدا مولد بودن بخش گردشگری را باور داشته باشیم تا در مراتب بعدی برسیم به این که این عرصه می تواند شتاب دهنده هم باشد.

این پژوهشگر گردشگری با تأکید بر لزوم تعیین سهم گردشگری در اقتصاد کشور اظهار کرد: سهم نفت در اقتصاد ملی مشخص شده و این قول داده شده بود که سهم حساب های اقماری نیز تعیین و استقرار آنها محقق شود، اما پس از هشت سال این کار انجام نشد و از سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی اطلاعی نداریم. 11 میلیارد دلار درآمد صنعت گردشگری است و باید سهم گردشگری ایران در این درآمد را تعیین کنیم تا شاهد وضعیت امروز نباشیم که گردشگری گدای سهم خود در این صنعت باشد.

اکبری بهبود محیط کسب و کار را مسأله دیگری در حوزه گردشگری دانست و گفت: در دولتهای گذشته به این موضوع توجه نشده، در حالیکه میتوان با تمرکز بر اماکن متبرکه و امامزاده ها، بازار گردشگری مذهبی را تقویت کرد. در حوزه گردشگری سلامت نیز متأسفانه به دلیل تمرکز بر جذب گردشگر اروپایی، از ظرفیت گردشگران سلامت کشورهای همسایه غافل هستیم. همچنین ضعف توانایی بخش خصوصی در انجام مأموریت ها و وظایف و نیز نهادسازی های گسترده، اما بی فایده و بی رمق را شاهد بودیم.

شهرود امیرانتخابی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه اظهار کرد: یکی از مهمترین مسائل و مشکلات در حوزه گردشگری، سرمایه گذاری است. با وجود ایجاد پنجره واحد در استان ها از سوی دولت، اما بسیاری از طرح های گردشگری به کسب مجوز ختم نمی شود و در نهایت طرح ناتمام کنار گذاشته می شد. از این منظر، منطقه بندی اقتصاد و اعطای اختیار به استان ها و مناطق می تواند راهگشای فعالان این عرصه باشد.

او در ادامه با اشاره به سیاست های غلط بومگردی گفت: متأسفانه در زمینه سیاست های راه اندازی بوم گردی نیز با مشکلاتی مواجه بودیم، اینکه این طرح ها دارای پیوست فرهنگی نیستند. بدون مطالعه و پژوهش کافی با حذف مراکز آموزشی میراث فرهنگی و عدم ورود بخش خصوصی به این عرصه، بومگردی هایی دایر شدند که بعضاً فعالیت آنها منطبق با اهداف صنعت گردشگری نبود.

امیرانتخابی افزود: بیش از 90 درصد متقاضیان راه اندازی بومگردی، دانش و تخصص فعالیت در این حیطه را نداشتند. این روند لزوم احیای امر آموزش در بخش میراث فرهنگی و گردشگری را می طلبد.

او گفت: از سوی دیگر وزارت میراث فرهنگی هیچگاه دستگاه سیاست گذار در این صنعت نبوده و دیپلماسی در حوزه گردشگری نداشته است. برای ارزآوری در این بخش، باید سیاست های مشخص و برنامه ریزی وجود داشته باشد. ما حتی در حوزه جذب گردشگران مذهبی و سلامت آنطور که باید سیاست مشخص و برنامه ای برای برقراری ارتباط با کشورها در قالب امضای تفاهم نامه باشد نمی بینیم. جذب ما نهایتا به هتل سازی می انجامد بعد فکر می کنیم که تورهای خارجی را برای اسکان در این هتل ها جذب کنیم. اما باید به این پرسش فکر کنیم که آیا همه گردشگردان خارجی که به کشور ما می آیند، طالب اسکان در هتل های پنج ستاره و فول امکانات هستند؟

امیرانتخابی یادآور شد: در بخش گردشگری دستگاه های موازی وجود دارند که باید با محوریت یک وزارتخانه و دستگاه به هم افزایی برسند. او درباره احیا و درآمدزایی از بناهای تاریخی گفت: این ابنیه باید با سازوکار مشخص و قانونمند به بخش های خصوصی واگذار شود که در این خصوص استان ها می توانند موثرتر از هر بخشی مستقیما عمل کنند.

امیرانتخابی با اشاره به موضوع تخصص گرایی در گردشگری گفت: وزیر میراث فرهنگی و گردشگری حتماً باید تخصص لازم در این عرصه را داشته باشد و این مسئولیت به افراد غیرمتخصص واگذار نشود. اگر نتوانستیم این صنعت را جایگزین اقتصاد نفتی کنیم، حداقل وضعیت آن را بهبود بخشیم.

همچنین محمدحسن احمدپور، عضو هیأت علمی دانشگاه و فعال کارآفرینی و گردشگری بر ضرورت ورود به گردشگری صنعتی و اشتغال تأکید کرد و افزود: تمام بخش ها و عرصه های فعالیتی نیازمند ارتقا و توسعه هستند. برای مثال در حوزه پزشکی، متخصصان برای افزایش دانش و مهارت در قالب دوره های مختلف به سایر کشورها می روند و نیز متقابلا متخصصان آنها به ایران می آیند. هم اینک که کشورمان موفق به ساخت و تولید واکسن کرونا شده، خوب است در قالب تورهای مختلف امکان بازدید و تشریح این دستاورد برای متخصصان خارجی را فراهم کنیم. این سبک گردشگری می تواند در تمام بخش ها و کسب وکارها توسعه یابد.

احمدپور ادامه داد: تمام حوزه ها و صنایع در این نوع گردشگری قادر خواهند بود منافعی برای کشور ایجاد کنند. امید داریم این نوع گردشگری در سالهای آینده و دولت جدید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

مهدیه شهرابی، پژوهشگر گردشگری و مدرس دانشگاه و مدیر پارک صنایع نرم و فرهنگی با اشاره به دو رویکرد تحلیل و بررسی وضعیت فعلی صنعت گردشگری و پیشنهاداتی که به دولت آینده میتوان ارائه کرد، گفت: متأسفانه در کشور ما وقتی مجموعه ای در شاکله وزارتخانه درمی آید، گویی می خواهیم اهمیت آن صنعت و موضوع را نشان دهیم، اما در بررسی عملکرد وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری، نشانی از بهبود وضعیت این بخش و حرکت رو به جلو آن نمی بینیم. در نگاه کلان فرهنگی، گردشگری به عنوان یک صنعت دیده نمی شود و غالبا به مثابه فعالیتی فردی و شخصی تلقی می شود.

این پژوهشگر افزود: علاوه بر اینکه گردشگری به مثابه صنعت دیده نمی شود، در عین حال ارزیابی ها در این بخش هم کمی است و تعداد شهرهایی که پذیرای گردشگران با فرهنگ های متفاوت هستند، بسیار کم است.

او با اشاره به برخی رفتارهای فرهنگی نادرست در حوزه گردشگری اظهار کرد: غالب دانشجویان رشته های گردشگری مورد تمسخر قرار می گیرند و بسیاری افراد نمی دانند این یک رشته علمی و یک تخصص است. در حالیکه پژوهش های کاربردی و تحقیقات علمی در این عرصه موجبات رشد و توسعه صنعت گردشگری را فراهم می کند.

وی ادامه داد: گردشگری ما نمی داند می خواهد چه کند، نقشه راهی وجود ندارد و حتی اهداف کوتاه مدت و مقطعی هم بعضاً به نتایج مطلوب نمی رسد. مسیر برای مدیران و متولیان این عرصه روشن نیست.

مهنا نیک بین، عضو هیأت علمی گروه مدیریت جهانگردی و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب اظهار کرد: اکنون جریانهای گردشگری در دنیا با توجه به اینکه در فصل شلوغی هتل ها و مناطق گردشگری هستند، با تأکید بر تزریق واکسن کرونا احیای گردشگری را آغاز کرده اند و در آخرین مراحل واکسیناسیون هستند. اما متاسفانه دولت ما منتظر ماند تا کرونا از بین برود و ببیند پس از آن می خواهد چکار کند. واکسینه کردن افراد در برخی کشورها به سنین پایین تر رسیده است، اما ما در مواجهه با این پاندمی نتوانستیم برای خرید واکسن به موقع عمل کنیم. در اتحادیه اروپا مقرر شده تا برای فصل تابستان فقط پذیرای گردشگران از کشورهایی باشند که واکسن دریافتی آنها مورد تأیید سازمان بهداشتی جهانی باشد و طبیعتا اگر روند تزریق واکسن در کشور ما مدیریت نشود و تسریع پیدا نکند، در فرستادن گردشگر نیز با مشکل روبه رو خواهیم بود. این در حالی است که اکنون گسترش بحث اینفوتورها را در کشورهای اروپایی شاهد هستیم.

نیک بین اظهار کرد: آموزش های کاربردی در مراکز آموزشی باید بیش از آموزش های پایه باشد و با آموزش های پایه افراد علاقمند می توانند کسب مهارت کنند. در این صنعت برای آموزش باید فکر جدی شود و دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی در این بخش رها نشوند. این صنعت قادر است موجبات رشد و توسعه اشتغالزایی در کشور را فراهم کند.