کوروش هخامنشی در اسناد و نوشته های بابلی

ایلنا/ این خبر پیرامون کوروش هخامنشی در اسناد و نوشته های بابلی برای شما مخاطبان گرامی نوشته شده است.

نخستین پنل تخصصی نشست «کوروش هخامنشی از افسانه تا واقعیت» در پرتو اسناد و مدارک تاریخی و پژوهش های باستان شناسی به ریاست مصطفی ده پهلوان و مهرداد ملک زاده برگزار و در آن موضوعات «کوروش در بستر زمان و مکان»، «کوروش هخامنشی در اسناد و نوشته های بابلی» و «کوروش پارسی از نگاه عبرانیان» توسط متخصصان به بحث نهاده شد.

ژاله آموزگار (پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی) در نشست «کوروش هخامنشی از افسانه تا واقعیت» به تشریح موضوع «کوروش هخامنشی از افسانه تا واقعیت» پرداخت و تصریح کرد: در تاریخ باورهای و اندیشه های جهان شخصیت ها و بزرگانی هستند که آنان را نمیتوان زاده روز، ماه، سال و جایگاه خاصی دانست گرچه از دل تاریخ بیرون می آیند و زمینی هستند ولی کم کم به دلایلی فرا تاریخی می شوند و فرامکانی و مردم آرمان های سرخورده خود را در وجود آنها به تجلی در می آورند. بنظر من کوروش به تدریج در اذهان ایرانیان چنین جایگاهی یافته است.

او افزود: بجز اینکه کلا دوره هخامنشی در حافظه تاریخی و روایی ایرانیان همیشه جایگاه برجسته ای داشته است ولی کوروش در رأس محبوب ترین و نام آورترین شاهان این سلسله قرار دارد در حالیکه کشورداری داریوش، قانون مندی و روش مندی حکومت او که همیشه الگویی برای اداره کشورها بوده است، نتوانسته چنین جایگاهی را برای او فراهم آورد.

آموزگار پیرامون کوروش هخامنشی در اسناد و نوشته های بابلی اظهار کرد: کوروش از هیبت یک زمامدار به درآمده اوج گرفته و به نمادی پدرانه تبدیل شده است، بن مایه دیگری که در زندگینامه کوروش جلب توجه می کند، دور شدن از تشریفات درباری و بزرگ شدن در محیط مردمی است. او در تاریخ های غرب بصورت فرمانروای بزرگی معرفی می شود و مورخان همه او را ستوده اند و او را سخی، نیکوکار و سرور قانون گذار دانسته اند.

او افزود: این را هم فراموش نکنیم که دورانی که خونریزی و اصرار در تحمیل باورها شیوه فاتحان بوده، کوروش بنا به شهادتهای تاریخی از خونریزی پرهیز کرده و با اسیران خوش رفتار بوده و باورهایش را به محکومان تحمیل نکرده است.

این پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی اظهار کرد: در استوانه کوروش که به نوعی فتح نامه بابل است، تاریخ و اسطوره به هم آمیخته است، گروهی آن را به نوعی منشور حقوق بشر خوانده اند، در حالیکه در آن مستقیما سخنی از حقوق بشر به میان نمی آید، شاید دلیل آن است که کهن ترین سند کتبی از دادگستری و مراعات حقوق دیگران است و نشانه تسامح و تساهل نسبت به دگر اندیشان در آن دیده می شود.

او گفت: همانطور که می دانیم در مطالب استوانه کوروش تاریخ با اسطوره در هم می آمیزد و مسائل فراسویی با دنیای ملموس همنشینی می کند. فتح بابل رویدادی تاریخی است اما نقش مردوک پررنگ تر از تاریخ است، چون اوست که مشروعیت سلطنت زمینی را با دنیای فراسویی ارتباط می دهد.

آموزگار افزود: در این لوح آمده است که مردوک میگوید که در بازگشت مردمان سومر و اکد را همچون اجساد بی روح یافت و به جستجوی شاهی دادگر پرداخت و کوروش را یافت و او را برای زمامداری برگزید و در کنار او گام برداشت تا همه فرمان بردارش شوند کوروش را یاری کرد که بدون خونریزی بر بابل مسلط شود و خدایان گریخته را بازگرداند و عدل را بگستراند.

او تصریح کرد: رفتار کوروش مردوک خدای بزرگ را شاد می کند و او فرمانروایی کورش و پسرش را مشروعیت می بخشد، این چنین می شود که کوروش تاریخی تبدیل به کوروشی می شود که با کیخسرو در شاهنامه فردوسی همسانی می یابد و همچنان که کیخسرو در داستانهای اساطیری شاهی آرمانی است، کوروش نیز در پهنه روایت های تاریخی به زمامداری آرمانی ورای زمان و مکان تبدیل می شود.

در ادامه این نشست شاهرخ رزمجو (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، باستان شناس و متخصص دوره هخامنشی) موضوع «کوروش هخامنشی در اسناد و نوشته های بابلی» را به بحث نهاد و گفت: کوروش تنها استوانه کوروش را ندارد، اسناد دیگری نیز وجود دارد که شاید کمتر شناخته شده اند و بهتر است آنها را هم بشناسیم.

او گفت: کوروش پادشاه یک پادشاهی کوچک در فارس یا پارس باستان به مرکزیت انشان بود که با تصرف متصرفات ماد توانست قلمرو خود را تا آناتولی گسترش داده و با امپراطوری بابل نو که در آن زمان در دست نبونعید بود همسایه شود.

این متخصص اظهار کرد: کوروش در 539 پیش از میلاد بابل را فتح کرد و تاریخ را تغییر داد بنحوی که بسیاری از مورخان تاریخ را به قبل و بعد از کوروش تقسیم بند کرده اند، زیرا تصرف بابل یک ابر شهر جهان باستان با مرکزیت بزرگ ثروت و قدرت تجاری گسترده و فرهنگ پیشرو بسیار با اهمیت بوده است.

او در ادامه با اشاره به کشف استوانه کوروش در کاوش های باستان شناسی توسط هرمزد رسام در تپه جمجمه کنار یکی از دیوارهای دفاعی بابل گفت: پیش از این کشف تنها دو منبع شامل منابع عهد عتیق و منابع کلاسیک یونانی و رومی برای شناخت کوروش وجود داشت و بعد از کشف استوانه محققان متوجه شدند با اسنادی مواجه اند که کوروش در آنها بصورت مستقیم و با زبان خودش صحبت می کند، 19 سطر نخست این استوانه را کاهنان بابلی نوشته اند و از سطر بیستم به بعد خود کوروش سخن میگوید.

این استاد دانشگاه افزود: ساخت استوانه بعنوان کتیبه پی بنا در میان رودان مرسوم بوده بنحوی که استوانه حاوی اطلاعات بنا را بصورت توپر و توخالی ساخته و آن را در پی بنا جای می دادند و این استوانه آن اطلاعات را مانند یک کپسول زمان حفظ میکرده که استوانه کوروش از نوع توپر آن است.

او در ادامه با اشاره به اینکه 2 مدل متن در مورد کوروش وجود دارد گفت: نخست متنهایی که درباره کوروش سخن می گویند مانند استوانه کوروش، رویداد نامه نبونعید، روایت منظوم، پیشگویی دودمانی و آجر نوشته های اور و اوروک و دوم مجموعه وسیعی از گل نوشته های اقتصادی، حقوقی، قراردادها، متن های دینی، ستاره شناسی و رصدی و…که عنوان کوروش به عنوان شاه بابل شاه جهان در آنها ذکر شده است.

رزمجو در پایان خاطرنشان کرد: ما در این حوزه تنها با یک متن روبرو نیستیم و با صدها شواهد نوشتاری تنها در منطقه میان رودان مواجهیم که اطلاعات بسیاری از فتح بابل و جهان آن روزگار و خود کوروش را در اختیار ما قرار می دهد.

در ادامه کامیار عبدی (عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی) به تشریح موضوع «کوروش پارسی از نگاه عبرانیان» پرداخت و گفت: با توجه به وقایع حال حاضر خاورمیانه باید میان عبرانیان، یهودیان، صهیونیست ها و کشور اسرائیل امروزی تمایز قائل شویم، در این بحث در مورد دوره هایی صحبت می کنیم که هنوز وارد مرحله ایدئولوژی صهیونیست نشدیم و بایک قومیت و مذهب سروکار داریم که به یک شخصیت تاریخی ایران می پردازد.

او افزود: عبرانیان از اقوام بین النهرین باستان بوده اند که اکثریت آنها در یک نقطه ای از زمان به مذهب یهودیت گرویدند.

عبدی با اشاره به ایده فرهنگی و تاریخی یهودیان که معتقدند هر چند وقت یکبار خودشان را در دام یا تله ای گرفتار می کنند به امید ناجی که آنها را از مهلکه رهایی بخشد، افزود: نخستین منجی که آنها را از بندگی در مصر نجات داد و خارج کرد حضرت موسی (ع)، دومین آن حضرت داوود (ع) که حکومتشان را برقرار کرد و در نهایت سومین ناجی کوروش بود.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: کوروش در فرهنگ عبرانیان و یهودیان بسیار مهم است به نحوی که در شهر اورشلیم یک خیابان به نام کوروش نامگذاری شده است.

او تصریح کرد: کوروش در کنار او داریوش و خشایار شاه و…در فرهنگ عبرانیان و یهودیان جایگاه ویژه ای دارند و این به عهده پژوهشگران است که افرادی با گرایش ایرانی را در میان آنها شناسایی کنند تا از داخل در برابر دولت اسرائیل که گرایش تندروی صهیونیست دارد، مراقب مواضع ایران و ایران تاریخی باشند.