در الواح هخامنشی درباره دستمزد زنان و مردان چه نوشته شده است؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست رسیده، این پرسش مطرح می گردد که در الواح هخامنشی درباره دستمزد زنان و مردان چه نوشته شده است؟

عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان های باستانی و از آخرین مترجمان بازمانده خط میخی ایلامی در ایران که روی گل نبشته های بارو و خزانه تخت جمشید مطالعه و پژوهش دارد، می گوید: در گل نبشته های باروی تخت جمشید اگر داریوش و خاندان پادشاه و سران حکومت در ایالت پارس را در نظر نگیریم، شاید کمتر از انگشتان یک دست باشد که مردی بیشتر از زنی که عنوان رئیس دارد یا حتی بدون عنوان است، دستمزد بیشتر گرفته باشد.

او همچنین میگوید: در نزدیک به پنج هزار گل نبشته ای که خوانده شده هیچ مردی نداریم که دستمزدی بیشتر از زن گرفته باشد، البته به حدود هفت هشت زن اشاره شده که دو برابر یک مرد دستمزد گرفته اند و در بعضی گل نبشته ها اسامی برخی از آنها نوشته شده است، مثل چهار زن رئیس که از بهبان به نورآباد در سفر بودند. آنها رؤسای گروه های کارگری هستند.

این متخصص زبان های باستانی همچنین درباره مواجب ویژه مادران که در گل نبشته های باروی تخت جمشید به آنها اشاره شده، توضیح می دهد: گل نبشته های باروی تخت جمشید به بیش از 30 موضوع تقسیم بندی شده است، که یکی از این موارد به مادرانی اختصاص دارد که بتازگی فرزندی به دنیا آورده اند. در 90 مورد به پرداخت دستمزد ویژه به این زنان اشاره شده که شامل حدود 699 پسر و 620 دختر است.

او اضافه می کند: این مواجب ویژه معمولا آرد گندم و غلات یا ... بوده که مقدار آن نیز مشخص بوده است. دو پیمانه گندم به مادرانی که فرزند پسر بدنیا آورده بود و یک پیمانه گندم به مادرانی که دختر بدنیا آورده بودند، داده میشد. این مواجب سوای دستمزد ماهانه این مادران بود که همه آنها یا کارگر بودند یا در خزانه کار می کردند یا در تهیه غذا دست داشتند.

ارفعی میگوید: به نظر می آید این مواجب تشویقی برای زنان فرزندآور بود. در این الواح از 34 زن نام برده شده که مشخص است کدام یک پسر و کدام یک دختر زائیده است. یکی از این زنان در متن دیگری از تخت جمشید، رئیس گروهی است که بهره ای از یک گوسفند نیز برده بود.

این پژوهشگر زبان های باستانی با استناد به روایتی که از جایگاه زنان از زمان آشور تا ایلام و آنچه در مستندات هخامنشیان موجود است، بیان می کند: مستندات نشان می دهد زن متعالی که در آثار فردوسی و نظامی به آن اشاره شده، از هزاران سال پیش در ایران پی افکنده شده است.

همچنین در گزارش های دیگری که از اطلاعات خوانده شده گل نبشته های باروی تخت جمشید وجود دارد، نام تعدادی از بانوان برجسته در دوران داریوش اول مانند ایرتَشدونَه، اودوسَه، و ایردَبَمَه و دربارهای جداگانه متعلق به آنها در این الواح منعکس شده است. براساس اطلاعات استخراج شده از این متون، مقادیر فراوانی از غلات و حیوانات اهلی و سایر مایحتاج به دربار و تمامی املاک و خدم و حشم زیر مجموعه این بانوان قدرتمند اختصاص داده میشد.

یکی دیگر از اطلاعات ارزشمند ثبت شده در بایگانی باروی تخت جمشید، اطلاعات مرتبط با بانوان فعال در برنامه های ساخت و ساز در مناطق زیر مجموعه اداره تخت جمشید است. براساس اطلاعات استخراج شده از متون بایگانی تخت جمشید می دانیم که بین کارگران مرد، زن، پسر و دختر تمایز وجود داشته است. جایگاه زنان در این میان دارای اهمیت بسیاری است.

بر طبق این اسناد، زنان از این ظرفیت و توانایی برخوردار بودند که رهبر یک گروه کاری باشند یا در گروه های کاری مرکب از زنان و مردان، زنان می توانستند سهمیه ای بیش از مردان دریافت کنند. این نکته جالب توجه در الواح احتمالاً از این مسأله حکایت دارد که برخی از وظایف افراد فعال در برنامه های عمرانی در مناطق زیرمجموعه اداره تخت جمشید حیطه تخصصی زنان بوده است. در واقع زنان در برخی از امور تخصصی می توانستند استقلال عمل داشته باشند و حتی به جایگاه مشخصی دست یابند.

گل نبشته های باروی تخت جمشید در کاوش های سالهای 1313-1312 خورشیدی در دو اتاق در استحکامات شمال شرقی تخت جمشید یافت شدند. این سنگ نبشته ها سندهای امور مالی ایالت فارس در سالهای سیزدهم (509 پ. م.) تا بیست و هشتم (494 پ. م.) پادشاهی داریوش بزرگ را شامل می شود و آگاهی بسیاری از آنچه در زمان داریوش بزرگ در ایالت فارس (محدوده ای که کم و بیش مانند فارس در زمان ساسانیان را در بر میگرفته) می گذشته، به ما می دهند، از جمله جابجایی کالا، دریافت، ذخیره سازی برای مصرف انسان و دام و نیز برای کاشت، پرداخت دستمزد به کارگزاران دولتی، از شاه گرفته تا خدمتکاران کارگران و نیز چهارپایان مستقر در محل یا در حال سفر، پرداخت هزینه های سفر و نیز نامه و گزارش های سالانه عملکرد یک مکان به صورت روزانه و سالانه.

عبدالمجید ارفعی که نخستین ترجمه فارسی فرمان کوروش بزرگ را از روی مولاژی از اصل منشور، همراه با نسخه برداری جدید انجام داده، درباره خوانش الواح هخامنشی روایت کرد که در سال 1967 به عنوان دانشجو زیر نظر استادم "ریچارد هلک " کار خوانش، مطالعه و بررسی از جنبه های گوناگون مانند حقوق کارگرها، راهها و نام های الواح را آغاز کردم و حدود هشت سال زیر دست استادم کارآموزی کردم تا توانستم دکترای خود را در این زمینه بگیرم. زمانی که به ایران آمدم نیز با تعداد زیادی کتیبه نخوانده روبرو شدم که کار مطالعه آنها نیز آغاز شد.