تغییر کاربری و تبدیل عمارت دادگستری انزلی به موزه قضا

ایسنا/ براساس آخرین اخبار منتشر شده، تغییر کاربری و تبدیل عمارت دادگستری انزلی به موزه قضا صورت می گیرد.

یک ماهی است، عمار «رمضان اُف» در شهر بندر انزلی در حال مرمت است. بنایی که در اوایل دوره پهلوی اول «حاج علی عباس» معروف به رمضان اف برای سکونت خود و پسرانش ساخت و با سیمان بری های زیبایش به میدان امام شهرستان بندر انزلی جلوه دیگری بخشیده است.

این بنای تاریخی اگرچه در ابتدا مسکونی ساخته شد، ولی به یاد دارد که چگونه در کودتای شهریور 1320 توسط دشمن دیرینه ایران یعنی روسیه اشغال گردید. بنای حاج علی عباس بعدها به عنوان ساختمان اداری به دادگستری بندر انزلی فروخته می شود و از آن پس به ساختمان دادگستری معروف می شود. سالها بعد این بنا، به شماره 15225 در تاریخ 24/12/1384 در فهرست آثار ملی ثبت می شود.

شادروان عزیز طویلی، نویسنده کتاب «تاریخ جامع انزلی»، درباره احداث بناهای فاخر در انزلی این گونه می نویسد: «پس از کودتای رضاخان و علاقه وی به انزلی باعث گردید مقامات محلی بیش از پیش به آبادانی این شهر برسند و حتی از فشار نظامی نیز در این باره خودداری نمیشد و تا آنجا که کهنسالان بندر انزلی گفته اند فضل الله زاهدی فرمانده قشون در رشت بر امور آبادانی انزلی نظارت داشته است.

ساختمان سازی در میدان انزلی از سال 1304 شمسی آغاز گردید که میتوان از 3 ساختمان در میدان شهر و دو ساختمان در خیابان ابوذر غفاری (سپه سابق) یاد نمود.»

طویلی درباره ساختمان معروف به دادگستری می نویسد: این ساختمان واقع در شمال شرق میدان شهر قرار دارد که به ساختمان حاجی علی عباس معروف است. پیرمردان درباره استحکام این ساختمان گفته اند: (مرحوم حاجی علی عباس رمضانی«رمضان اف» تا حدود یک متر از سطح زمین بالا آورده و کارش را تعطیل کرد تا به قول معروف پی ساختمان نشست نماید و آنگاه کار را ادامه داد و پایان کار ساختمان در سال 1346 هجری قمری «برابر 1306» که این تاریخ بطور برجسته بر سر در ورودی ساختمان نقش بسته صادر شده است.

طبق مدارک موجود در اداره ثبت و اسناد، این ساختمان چهار طبقه دارای پلاک 18 الی 24 بخش 6 بندر انزلی است که 450 متر مربع عرصه و 397 متر مربع اعیانی دارد و در تاریخ 1319/6/23 طبق اظهارنامه 24000 تومان برآورد ولی به قیمت 40000 تومان به دولت فروخته شد.

معماری این ساختمان را مرحوم اسماعیل برهان جو معروف به «اسماعیل چپ» به عهده داشت و کنده کاری روی نمای ساختمان آنهم روی سیمان از نظر معماری و هنرهای زیبا می تواند یکی از آثار ارزنده و تاریخی بندر انزلی گیلان و ایران برای نسلهای آینده باشد.

آقای غلامرضا پیرقصاب کارمند دادگستری که در همین ساختمان به دنیا آمد (مرحوم پدرش از گذشته های دور نگهبان اداره ثبت و اسناد و دادگستری و ساکن طبقه همکف این ساختمان بوده است) اظهار می کند: سالها پیش در انبار زیرزمین این ساختمان نقشه همه قسمتهای بنا و کنده کاری ها و سندی وجود داشته که مرحوم حاجی علی عباس ساختمان را به شرح زیر تقسیم کرده بود. متاسفانه همه این نقشه ها از بین رفته است.

طبقه همکف در جلو دکان و اتاق های عقب برای سرایدار، طبقه دوم و سوم هر طبقه همانند یک آپارتمان شامل دو اتاق بزرگ و دو اتاق کوچک تر با آشپزخانه و حمام و مستراح جداگانه بوده است. برای چهار پسرانش نامگذاری کرده و طبقه چهارم را نیز برای زندگی خود اختصاص داده بود، چون میدانست دختران شوهر کرده و می روند. از این رو برای آنان جایی را منظور نکرد.

در بررسی که معماران به عمل آوردند، دیوارهای قسمت بیرونی و اصلی داخلی ساختمان از آجر فشرده «آجرها را از روسیه آورده بودند» با سیمان سفید کار شده ولی دیوارهای بین اتاق ها را از تیرهای چوب نراد روسی پایه گذاری و روی آنها را بطور افقی با تخته های باریک روکوبی و روی آن را گل و گچ کشیده اند. مابین اتاق ها، بخاری های روسی جاسازی که با هیزم و زغال سنگ کار میکرد.

به گفته طویلی، «این ساختمان تا حدود سال 1365 محل استقرار ادارات دادگستری و ثبت و اسناد بوده که به علت کمبود جا، اداره ثبت و اسناد به ساختمان دیگری در میان پشته نقل مکان می کند و پس از تکمیل ساختمان دادگستری جنب اداره ثبت و اسناد بدانجا انتقال می یابد و از آن تاریخ خالی است.

در شهریور 1320 خورشیدی این ساختمان نیز بوسیله شوروی ها اشغال شد و محل فرمانداری نظامی آنان بوده و حتی در یکی از اتاق های سمت چپ (غرب) طبقه سوم با ایجاد حلقه مخصوص که جایش هنوز موجود است محکومین را اعدام می کردند.

طبقات یک و 2 و 3 بصورت یو انگلیسی ساخته شده وسط آن دارای یک حیاط است و طبقه چهارم بصورت یک مستطیل می باشد و کف اتاق ها پل و از تخته نراد روسی است که متاسفانه بعضی قسمتها آسیب دیده است.

اکنون این بنای دولتی با اخذ پیمانکار در حال مرمت است. مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در این باره میگوید: پس از انجام مراحل اداری و قانونی، پیمانکار ذی صلاحی برای مرمت عمارت دادگستری انزلی انتخاب شده است.

ولی جهانی با بیان اینکه 10 میلیارد ریال اعتبار برای فاز نخست مرمت بنا تخصیص یافته، اضافه می کند: عملیات مرمت و بازآفرینی ساختمان تاریخی ثبتی کاخ دادگستری شهرستان بندر انزلی از نیمه شهریور آغاز شده و فاز نخست عملیات شامل آوار برداری و حمل نخاله و مقاوم سازی طبقات با تعویض تیرها درحال انجام است.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان از تغییر کاربری و تبدیل عمارت دادگستری انزلی به موزه قضا خبر می دهد و می گوید: بناهای تاریخی که در تملک ادارات دولتی هستند، بناست کاربری جدیدی یابند و برنامه ریزی شده عمارت دادگستری انزلی پس از مرمت به عنوان موزه قضا تغییرکاربری یابد. برای این تغییر کاربری 300 میلیارد ریال اعتبار نیاز است که در صورت تخصیص میتوان بنا را متناسب با تاریخچه فعالیت آن تغییر کاربری داد.