شرایط واگذاری بنای تاریخی گراند هتل انزلی آماده است

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، شرایط واگذاری بنای تاریخی گراند هتل انزلی آماده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان از واگذاری بنای تاریخی «گراند هتل انزلی» به بخش خصوصی خبر می دهد. ولی جهانی اعلام می کند: با هماهنگی های به عمل آمده با مالک فعلی بنا یعنی «ستاد اجرایی فرمان حضرت امام» از یک سو و قانونی که می باید دستگاه های حاکمیتی نسبت به مرمت احیای بناهای تاریخی در تملک شخصا اقدام کنند، با مالک مذاکره کرده تا از سرمایه گذاران بخش خصوصی برای احیا و مرمت این بنا کمک بگیرند.

جهانی اضافه می کند: شرایط واگذاری بنای تاریخی گراند هتل انزلی آماده است و علاقمندان به میراث فرهنگی و بناهای تاریخی می توانند برای احیای گراند هتل انزلی پیش قدم شوند.

«گراند هتل» قدیمی ترین هتل به سبک معماری اروپایی است و به لحاظ قدمت و زیبایی هم دوره و همپای «هتل لاله زار تهران» است. هتل لاله زار متاسفانه تخریب شد و از روی تصاویر بجا مانده، مرحوم «علی حاتمی» توانست آن را در شهرک سینمایی مشابه سازی کند.

«گراند هتل انزلی» هنوز باقی است اما نیمه جان و به حال اغما افتاده، بنایی که در اواخر دوره قاجار و در سال 1917 (بنا بر کتیبه موجود در خود بنا) توسط «موسیو دیمیتری کلتزک» یک یونانی تبار مقیم شهر انزلی ساخته شد و پس از انقلاب 1357، ساختمان آن به نفع ستاد اجرایی فرمان امام مصادره شد.

از آن زمان تا دو سال پیش خبری از تلاش برای احیای این هتل تاریخی نبود تا اینکه مالک جدید یعنی یک دستگاه حاکمیتی، قصد تخریب آن را داشت که با تلاش فعالان فرهنگی شهر انزلی و دخالت به موقع اداره کل میراث فرهنگی گیلان از تخریب دائمی جان سالم بدر برد.

تاکنون اقدامی برای احیای این بنا صورت نگرفته و تنها هر از گاهی خبر واگذاری آن به بخش خصوصی شنیده می شود. پیش از این نیز در اسفند سال گذشته، مدیر کل میراث فرهنگی گیلان از واگذاری گراند هتل انزلی به بخش خصوصی خبر داده بود و این دومین بار است که خبر احیای گراند هتل را می شنویم. آنچه تنها در رسانه ها منعکس می شود، صحبت های مدیر کل میراث فرهنگی گیلان است که می گوید «با ستاد اجرایی فرمان امام به عنوان مالک فعلی مذاکره کرده و سرمایه گذاران بخش خصوصی می توانند برای مرمت و تغییر کاربری این بنا پیش قدم شوند.»

یکی از فعالان فرهنگی انزلی که تلاش زیادی برای ثبت ملی این بنا کرده، خود در جوانی از نزدیک شاهد نابودی این هتل بود افسوس میخورد از روزهایی که اموال لوکس این هتل به دست باد سپرده شد.

او سالها بعد با واسطه وراث موسیو دیمیتری را در یونان ملاقات می کند. او پیش از آنکه به فکر اموال به تاراج رفته شان باشد، دلتنگ معماری است که آثارش در رشت و انزلی بجا مانده و خودش در گورستان ارامنه انزلی در خاک خفته است.

موسیو دیمیتری براساس سال درج شده بر سنگ قبرش (1932م) در سال 1311 خورشیدی و در سن 49 سالگی فوت می کند. او 15 سال شخصا اداره هتل را برعهده داشته و خوشبختانه شاهد به تاراج رفتن هتل زیبایش نبود. هتلی که حالا هر کس از کنارش عبور می کند، افسوس می خورد از بنایی که احتمالا شاهان قاجار و پهلوی و بسیاری از دانشجویانی که می خواستند در اروپا تحصیل کنند، پیش از سفر خود به فرنگ در آن سکونت کرده بودند. گراند هتل انزلی همچون گراند هتل خیابان لاله زار تهران پذیرای خیلی از مسافران و تجاری بود که از دروازه اروپا یعنی انزلی وارد ایران می شدند.

«گراند هتل» انزلی دهه هاست با حالی نزار و رنگ پریده و بی رمق، روبروی اداره شیلات قرار دارد و مالک فعلی اجازه بازدید از بنا را نمی دهد و کارشناسان اداره میراث فرهنگی نیز به زحمت توانستند پلان و نقشه بنا و تصاویر محدودی از آن را برای تشکیل پرونده ثبتی تهیه کنند.

اگرچه در پرونده ثبتی گراند هتل انزلی، نام مالک را «کنستانتین» نوشته اند، ولی «عزیز طویلی» در کتاب «تاریخ جامع انزلی» به صراحت می نویسد «ساختمان گراند هتل غازیان به وسیله مرحوم دیمیتری که یونانی و در واقع مهندس ساختمان هم بوده ساخته شد و تا سال 1382 شمسی به نظرم حدود یکصد سال سابقه دارد که متاسفانه به صورت نیمه مخروبه درآمده است.»

به گفته اهالی انزلی، پس از فوت موسیو دیمیتری، پسرش کنستانتین اداره امور هتل را برعهده داشت و به همین دلیل بسیاری تصور می کنند مالک گراند هتل کنستانتین بوده است.

بنابر مستندات ثبتی موجود در اداره کل میراث فرهنگی گیلان، «بنای گراند هتل انزلی، جزء اولین مهمانپذیرهای مدرن با اقتباس از معماری اروپایی در ایران است. از معدود بناهای برجای مانده از دوران اواخر قاجار در این شهر محسوب می شود که سال 1917 بر روی بخشی از دیواره آن درج شده است. وجود تزئینات سیمان بری، ستون ها و سرستون های سیمان بری شده در ایوان ها، ورودی ها و پنجره ها و پوشاندن کل نما با طرح و نقش ها و ابزارهای خاص، این هتل تاریخی را منحصر بفرد ساخته است.

به نظر می رسد این بنا نیز همچون گراند هتل لاله زار تهران توسط مهاجرین قفقازی و با الهام از معماری اروپایی در بندر انزلی شکل گرفته است. در گذشته های بسیار دور از اواخر دوران قاجار گراند هتل در غازیان دایر بوده و به واسطه تردد اتباع ایرانی و غیرایرانی از رونق خاصی برخوردار بوده است.

یکی از تصاویر بجا مانده در حیاط گراند هتل، ستونی است که سرستون آن منقش به صورتک آدمی عجیب و غریب است. این شکلک انگار مهر و امضای موسیو دیمیتری در تمام بناهایی است که در گیلان طراحی و ساخته است.

موسیو دیمیتری تنها مالک و سازنده گراند هتل انزلی نبود. او شناسنامه معماری بناهای فاخری همچون کتابخانه ملی و مریضخانه بلدیه رشت است که هر دو بنا هم به لحاظ معماری فاخر هستند و هم در فهرست آثار ملی ثبت شده اند. اکنون اگر به ساختمان مریضخانه بلدیه بروید، بر ستون راه پله ورودی در چهارسو همین صورتک را می بینید. در ورودی پله های پاگرد طبقه دوم کتابخانه ملی نیز باز همین تصویر موجود است.

از مهندس روبرت واهانیان تبریز، معمار و پژوهشگر درباره موسیو دیمیتری می پرسم. او میگوید: مالک و سازنده گراند هتل انزلی، موسیو دیمیتری یونانی الاصل مقیم انزلی بود. دیمیتری نام کوچک اوست. وی مهندس معمار بود و ساخت مریضخانه بلدیه رشت و کتابخانه ملی رشت از دیگر آثار اوست. وی سه فرزند دختر به نامهای آسپاسیا، هلن و سوفیا داشت و دو فرزند پسر به نامهای کنستانیتن و یانی. یکی از پسرهای دیمیتری پزشک بود و دیگری مالک خط کشتیرانی از انزلی به باکو و روسیه بود.

واهانیان درباره چرایی و دلیل استفاده از نماد صورتک در آثار دیمیتری اطلاعی ندارد. ولی به سبک معماری اروپا به ویژه در کلیساهای گوتیک اشاره دارد و میگوید: شاید برگرفته از سبک معماری گوتیک در اروپا باشد و از آنجا که وی از اقلیت ارامنه انزلی بود و در اوایل قرن پیش، معماری نئوکلاسیک اروپایی به شدت در کشور در حال رواج بود، وی از صورتک به عنوان تزئین یا به نوعی مهر و شناسنامه آثار معماری خود استفاده کرده است.

اگرچه کسب اجازه ورود به گراند هتل انزلی را نمی یابم، ولی موسیو دیمیتری پذیرای بنده در آرامگاهش در گورستان ارامنه انزلی می شود. آرامگاهی که خود و همسرش در آن آرمیده اند و خود ساختمان آرامگاه، یک اثر معماری است. در بنای آرامگاه دو قبر (زن و مرد) به نامهای دیمیتری و ماری وجود دارد؛ زوجی که با اختلاف 21 سال از هم فوت کردند.

گراند هتل انزلی در روزهایی فعال بود که تجارت و اقتصاد گیلان به ویژه ابریشم رونق داشت و تجار و دانشجویان به اروپا و برعکس سفر می کردند. میراث از یاد رفته دیمیتری، رخت نو خواهد پوشید و این مهم مستلزم امنیت اقتصادی و در ورای آن شکوفایی گردشگری است.