نگاهی به کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی در مشهد

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی در مشهد برای شما نوشته شده است.

امروزه با تخصصی شدن علوم و توجه هرچه بیشتر محققان به پژوهش در جزئیات مسائل، نیاز به مراکزی که بتوانند به معنای حقیقی کلمه به طور جدی و تخصصی، منابع را شناسایی و در اختیار مراجعان قرار دهند، بیشتر احساس می شود. بی تردید، ایجاد و توسعه زمینه پژوهش و تحقیق درباره ابعاد زندگی بزرگمرد عالم اسلام، باب علم و وصی نبی، حضرت علی (ع) نیز نیازمند مرکزی است تا به شکل کاملاً تخصصی، با متمرکز کردن انواع مختلف منابع به زبانهای گوناگون و بروز، مهمترین و جدیدترین مطالب در مورد این امام همام را گردآوری کرده و در اختیار محققان قرار دهد.

اگرچه هر یک از مراکز، کتابهای زیادی را در زمینه فعالیت خود درباره امیرمؤمنان (ع) در اختیار دارند، اما تنها با توجه به اهداف و نیاز خود کتابخانه ای را شکل داده اند، برای مثال مرکزی با هدف تحقیق دانشگاهی، کتابهای غیرپژوهشی و مرکزی با هدف کار روی نهج البلاغه، کتابهای غیرمرتبط با آن را تهیه نمی کند، بنابراین وجود یک مرکز تخصصی با هدف گردآوری تمامی منابع و اسناد مربوط به حضرت علی (ع) از هر نوع و هر زبان و متعلق به هر دوره تاریخی و در تمام سطوح یکی از ضرورتهاست.

در حال حاضر کتابخانه امیرالمومنین علی (ع) با پشتوانه بیش از 30 سال پژوهش و تلاش به عنوان یکی از مهمترین مراکز تخصصی در مشهد تحقق عینی یافته است. تخصصی بودن موضوع وجه تمایز اصلی این مرکز با سایر مراکز است و علاوه بر ویژگی اصلی تخصصی بودن کتابخانه، تمام فعالیتهای این مجموعه نیز تخصصی و در زمینه ابعاد گوناگون شخصیت امام علی (ع) است.

محمد مجتهدی، مدیر کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی (ع) مشهد با اشاره به بیست و دومین سالگرد تأسیس این کتابخانه اظهار کرد: این کتابخانه جامع ترین کتابخانه در سطح دنیاست که به امیرالمؤمنین (ع) اختصاص دارد، اما متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است و افراد زیادی از وجود چنین ظرفیت تخصصی در مشهد که می تواند محل رجوع محققان و اساتید بسیاری باشد که می خواهند در این حوزه کار کنند، بی خبرند؛ حتی بسیاری از طلبه ها با وجود اینکه حوزه علمیه در نزدیکی این کتابخانه قرار دارد، از وجود این کتابخانه بی اطلاع هستند.

وی پیرامون نگاهی به کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی در مشهد عنوان کرد: قصد داشتم مجموعه ای جامع در مورد امیرالمؤمنین (ع) تاسیس کنم و در این راه منابع را از تمامی نقاط دنیا جمع آوری کرده ام. بابت تهیه کتاب و تصویر نسخ برای این کتابخانه، به کشورهای بسیاری مسافرت و با شخصیت های بسیاری صحبت کرده ام و در واقع به لطف امیرالمؤمنین (ع) در اینجا نه تنها یک کتابدار، بلکه یک کتاب شناس هستم و سعی کرده ام تمام کتاب هایی را که گرد آورده ام تا جایی که ممکن است، بخوانم.

مجتهدی با تقسیم مراجعان این کتابخانه به 3 دسته اصلی ادامه داد: نخستین گروه مراجعان، دانشجویانی هستند که به واسطه موضوع پایان نامه خود به این مرکز مراجعه می کنند، دومین گروه علمایی هستند که قصد تصحیح نسخ خطی را دارند و گروه سوم، یعنی افراد عادی که برای علایق شخصی و مطالعه به این کتابخانه می آیند تعداد بسیار اندکی هستند. اگر این کتابخانه، جامع ترین کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی (ع) محسوب می شود، به این علت است که برای تهیه منابع آن به کشورهای بسیاری سفر کرده و غیر از زبان فارسی و عربی به 50 زبان دنیا در اینجا منابعی گرد آورده ام، همچنین اطلاعات اجمالی تمام کتابها روی سایت کتابخانه به نشانی www.imamali.info بارگذاری شده است.

مجتهدی در خصوص چرایی و چگونگی شروع این کار گفت: کتابهای این کتابخانه را از ثلث مال پدر مرحومم تهیه کردم و محل این کتابخانه متعلق به مرحوم رضا فولادکار است که در سال 90 با خانواده اش در انفجار کربلا شهید شد. ایشان در زمان حیات این مکان را در اختیار ما قرار داد و در واقع این مکان وقف است و پسرم که استاد دانشگاه است، بخش منابع خارجی کتابخانه را در دست دارد و عروسم در ثبت اطلاعات در سیستم کتابخانه با من همکاری می کند، همچنین باید از همکاری صمیمانه رضا امینی که تجربیات و خاطرات بسیاری را به من انتقال داد، تشکر کنم.

وی با بیان اینکه مهمترین مسئله برای من تهیه کتاب است، ادامه داد: اطلاعات کتابها، مقالات و پایان نامه هایی را که نداریم، جمع آوری کرده ام، حتی از سال 79 که این کتابخانه افتتاح شده، بسیاری از مقالات، مجلات و روزنامه ها را جمع آوری و آرشیو کرده ام که هنوز اطلاعات آنها ثبت سیستم نشده است، زیرا توان و فرصت این کار را ندارم. تاکنون 27 هزار جلد کتاب راجع به امیرالمؤمنین (ع) در این کتابخانه گرد آمده که به صورت موضوعی در 6 قسمت غدیر، تشیع، امامت، زندگی، سخنان و فضائل مرتب و در سیستم نیز ثبت شده است. همچنین بیش از 150 نسخه نهج البلاغه از 496 قمری تا قرن 12 و 13 استنساخ شده، علاوه بر آن 3000 پایان نامه ثبت شده وجود دارد، البته هنوز تعدادی از آنها ثبت نشده و به دلیل گرانی کاغذ صحافی نشده اند.

مدیر کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی (ع) افزود: سعی کرده ام آنچه که در دنیا راجع به علی (ع) وجود دارد در این کتابخانه گرد آورم. از شمال آفریقا تا اندونزی منابعی را جمع آوری کردم که نمایشگر دیدگاه های متنوع و مختلف مردم این سرزمین هاست، به عنوان مثال در میان اهل سنت فرقه های مالکی، حنفی، حنبلی، همچنین اسماعیلیه، دروایش ...هر یک راجع به امیرالمؤمنین (ع) کتابی نوشته اند که نشان دهنده دیدگاه ایشان است، بدین ترتیب محققان با دیدن این منابع در یک مجموعه می توانند با وسعت دید بیشتری نسبت به موضوع وارد شوند.

وی با اشاره به اینکه در تهیه و انتخاب کتاب توجه اصلی به استفاده از منابع دست اول و موثق بوده، اظهار کرد: هر کتابی که طبق ضوابط کتابخانه ای راجع به امیرالمؤمنین (ع) تهیه شده، باید در اینجا باشد. چینش کتاب در این کتابخانه موضوعی است، از این جهت که با یک نگاه اجمالی به محقق ضرورت و میزان اطلاعات موجود را ارائه می دهد، به همین ترتیب می تواند مطمئن شود که موضوع مورد مطالعه او چقدر ضرورت دارد و یا اینکه به میزان کافی در این حوزه، کتابهای خوبی وجود دارد یا خیر، بنابراین دیدگاه پژوهش محور حاکم بر این نوع چینش است و قرار نیست اینجا انبار کتاب باشد و علاقمندم توجه مردم به این کتابخانه به عنوان یک مسئله علمی اتفاق بیفتد.

مجتهدی که دبیر فلسفه است در پاسخ به این پرسش که چرا چنین کاری را دنبال کرده است، تصریح کرد: از ابتدا با کتاب مأنوس بودم و بیش از 100 کارتن کتاب از کتابخانه شخصی منزلم را به این کتابخانه اهدا کردم، در این کار نیز به دنبال افرادی بودم که نواقص و ایرادات کتابخانه را به من گوشزد کنند که به این صورت هر روز نکات جدیدی یاد می گیرم.

وی با اشاره به دشواری هایی در تهیه برخی کتب و منابع این کتابخانه تأکید کرد: این کتابخانه با عنایت و احسان حضرت علی (ع) درست شده و کتابخانه جامعی است، زیرا منابعی در اینجا وجود دارد، که در دسترس مردم نیست و اگر توان خرید کتابی را نداشته باشم، حتماً فایل آن را تهیه می کنم، به این ترتیب تعدادی از این کتب، شکل دیجیتالی داشتند که به صورت چاپی درآورده و صحافی کرده ام، زیرا معتقدم تمامی منابع باید به صورت مکتوب در دسترس مخاطبان قرار گیرند.

مدیر کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین (ع) بیان کرد: تاکنون 600 هزار جلد کتاب توسط این کتابخانه به چاپ رسیده است که هزینه های آن مقداری از ثلث پدرم و مابقی از سوی خیران و علاقمندان به آن حضرت تأمین می شود. همچنین تعدادی از کتب اهدایی هستند، علاوه بر آن طی تفاهمنامه هایی با عتبات، منابع و کارهایی که در آنجا انجام می شود به این کتابخانه داده شده، بنابراین برخی منابع طی تبادلات فرهنگی با دیگر کشورها تأمین می شود.

وی با اشاره به اینکه تمامی خدمات در این کتابخانه رایگان است، ادامه داد: ساعت کار کتابخانه از 9:30 صبح تا 14:30 است و علاقمندان و محققان می توانند در این ساعات از کتب موجود استفاده کنند، اما به این دلیل که از هر کتاب تنها یک نسخه وجود دارد، اجازه خروج از کتابخانه را ندارند. به علت تخصصی بودن و شرایط ویژه نگهداری و دشواری های نسخ خطی در این کتابخانه، تنها تصویر چاپی آنها جمع آوری می شود و به گفته صاحب نظران 100هزار نسخه خطی در مورد امیرالمؤمنین (ع) وجود دارد که تاکنون تصویر و کپی 10 هزار نسخه خطی در این کتابخانه گرد آمده است، به این ترتیب به جنبه کاربردی نسخ خطی نیز توجه کرده ایم.

مجتهدی پیرامون نگاهی به کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی در مشهد تأکید کرد: میخواهم این کتابخانه یک مرکز پژوهش باشد و دانشجویان و محققان با منابع آشنا شوند، علاوه بر آن 1400 جلد کتاب کودک و نوجوان تخصصی در 4 حوزه غدیر، نهج البلاغه، امیرالمؤمنین و مباهله، اهل بیت پیامبر (ص) در این کتابخانه موجود است.

مدیر کتابخانه تخصصی حضرت علی(ع) در پایان با اشاره به اینکه این کتابخانه گوشه ای کوچک از عظمت حضرت علی (ع) را نشان می دهد، گفت: سال 84 بخش تخصصی حضرت زهرا (س) را تأسیس کردیم و تاکنون 5000 جلد کتاب در خصوص حضرت را در این قسمت جمع آوری کرده ایم.