نگاهی به معمای خشک شدن چشمه علی

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به معمای خشک شدن چشمه علی برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

چشمه علی شهرری برای سومین بار خشک شد؛ نخستین بار بار اوایل دهه 90 بود که چشمه تا مرز خشکی پیش رفت. بار دوم سال 96 بود که در جریان احداث پروژه خط 6 مترو، دِبی این چشمه پایین آمد و در چند روز چشمه خشک شد. آن موقع، کارشناسان میراث فرهنگی معتقد بودند با حفر تونل و فعالیت دستگاه (TBM) مترو، آب چشمه مسیر خود را تغییر داده است، برای همین فعالیت مترو موقتی متوقف شد و سطح آب کمی بالا آمد. پس از آن سال، میراث فرهنگی تهران با مسئولان مترو بارها جلسه گذاشت و تعهداتی را برای آنها تعیین کرد. همچنین قرار بود مطالعات باستان شناسی درباره مکان عبور چشمه ها از گذشته تا امروز روی این محوطه طبیعی انجام شود اما حالا خبر رسیده که چشمه علی هفت هزار ساله یک بار دیگر خشک شده است.

در پی این ماجرا، نوروز تقی پور، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرری گفته بود مکاتبات با شورای شهر و شرکت مترو انجام شده تا علت این خشکی بررسی شود.

میراث فرهنگی تاکنون دلیلی برای خشکی این چشمه مطرح نکرده و در چند روز گذشته شرکت متروی تهران نیز اعلام کرده که «حفاری توسعه جنوبی خط 6 مترو با خشک شدن چشمه علی بی ارتباط است و ماشین حفار تونل (TBM) در پروژه توسعه جنوبی خط 6 بیش از 2 سال قبل از محدوده چشمه علی عبور کرده است. متاسفانه طی سالهای اخیر با کاهش بارندگی ها و همچنین مدیریت نامناسب منابع آبی، دِبی آب این چشمه گرانبها کاهش یافته و در مقاطعی نیز خشک شده است.»

پس از طرح این اظهارات مسئولان مترو، خبرگزاری پیگیر نتیجه بررسی علت خشکی چشمه علی از تقی پور، رئیس میراث فرهنگی شهرری شد که او تنها به این دو جمله کوتاه بسنده کرد: «موضوع را از معاونت میراث فرهنگی تهران پیگیری میکنم و جمع بندی آن را به شما ارائه می دهم.» این در حالی است که بعد از آن، رئیس اداره میراث فرهنگی شهر ری و همچنین تهران، تا لحظه ارسال این گزارش، پاسخگوی پیگیری ها نبودند و در حالی که این توپ هر بار به زمین دیگری پرتاپ می شود، همچنان پاسخ روشنی درباره علت خشکی این چشمه هفت هزار ساله و همچنین راهکاری برای جلوگیری از تکرار آن ارائه نمی شود.

هر چند، احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تاریخ تهران و ری درباره خشک شدن دوباره چشمه علی و ادعای مترو گفت: مهمترین موضوع در ابتدا این بود که اصلا لزومی برای کشیدن خط مترو در شهر ری نبود و شهر ری این امکان را داشت که قطار مترو روی زمین داشته باشد. من سالهاست که هر هفته با وسایل نقلیه عمومی به شهر ری می روم و هیچ وقت از نظر حمل و نقل مشکلی نداشته ام. ابتدا باید لزومی برای وجود مترو ایجاد شود و بعد خط آن کشیده شود.

او اضافه کرد: اگر هم قرار است خط مترو برای شهرری کشیده شود، بهتر است روی زمین باشد. در حالی که اجرای کار به شیوه اکنون یعنی در ساختار طبیعی دست برده می شود. اگر خشکسالی رخ داده که ما منکر آن هم نیستیم، اقدام مترو عامل تشدید آن بوده است.

این کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه البته کارشناسان میراث فرهنگی و زمین شناسی باید این موضوع را بررسی کنند و درباره آن نظر دهند، یادآور شد: فارغ از این موضوع، هرگونه اقدامی که در ساختار طبیعی ایجاد می شود به آن صدمه خواهد زد.

محیط طباطبایی همچنین درباره فرضیه هایی که در طول این سالها برای رفع معضل خشکی چشمه علی مطرح بوده، ازجمله پر کردن حوضچه آن به صورت مصنوعی گفت: این راهکارها مانند مسکن است و یک امر اساسی نیست. چشمه ای که چند هزار سال در تمام ادوار خشکسالی و غیرخشکسالی از کار نیفتاده، مشخص است که در ساختار طبیعی آن دست برده شده است.