دستکند زیرزمینی تفرش در فهرست میراث ملی جای گرفت

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، دستکند زیرزمینی تفرش در فهرست میراث ملی جای گرفت.

دستکند زیرزمینی تفرش محوطه ای تاریخی در شهر تفرش واقع در استان مرکزی است که وجود این سازه زیرزمینی در شهر تفرش از دیرباز مطرح بوده و سینه به سینه بین نسلها منتقل شده بود تا بلاخره با پیگیری دوستداران میراث فرهنگی کاوش علمی این مجموعه از سال 1398 آغاز شد.

تاکنون دو فصل کاوش در این مجموعه صورت گرفته است. کاوش فصل اول از خانه تاریخی و ثبتی میرشکرایی در تابستان سال 1398 و کاوش فصل دوم از خانه تاریخی و ثبتی فراهانی در پاییز سال 1399 الی شهریور 1400 انجام شده است. ولیکن کاوش های این محوطه تاریخی هنوز به طور کامل به اتمام نرسیده و ابهامات زیادی باقی مانده است و مشخص نیست که در کاوش های بعدی چه چیزی از زیر خاک سر برآورد. هنوز نمی دانیم این میراث پر رمز و راز گذشتگانمان به چه علتی و با چه کاربری ایجاد شده و چه اتفاقاتی در آن رخ داده است.

تا این مرحله از کاوش به استناد داده های به دست آمده قدمت این محوطه مربوط به دوره سلجوقیان تخمین زده شده است اما تخمین دقیق تاریخ این مجموعه نیازمند مطالعات و کاوش های بیشتر است.

یکی از ویژگی های این سازه مطبق بودن آن است که تاکنون سه طبقه از آن کشف شده و احتمال می رود اینجا از نظر وسعت یکی از وسیع ترین محوطه های دستکند زیرزمینی در ایران و حتی در خاورمیانه باشد و شاید بتواند یکی از گزینه های ثبت جهانی نیز باشد. معماری این سازه مطبق مشتمل بر اتاق ها، تونل ها و چاه های متعددی می باشد که از طریق همین چاه های ارتباطی دسترسی طبقات به یکدیگر میسر می شود.

یکی از کشفیات این مجموعه اتاق های مفروش به آجرفرش است که در هنگام کاوش از محل خانه تاریخی فراهانی کشف شد و در راستای حفظ بافت اصلی، آجرفرش ها بدون هیچ دستکاری در کف اتاق ها باقی مانده است.

سرانجام پس از سالها سازه دستکند زیرزمینی تفرش در تاریخ 1401/11/03 مورد بررسی شورای ثبت آثار وزارتخانه میراث فرهنگی قرار گرفت و واجد ارزش ثبت شناخته شد و لوح ثبتی آن به شماره 33818 در تاریخ 1402/03/29 به تمامی ارگانها و سازمانهای ذیربط ابلاغ شد.

طبق گفته های فائزه فراهانی (مالک بنای تاریخی فراهانی) از آنجا که در خانه خوانین قدیمی تفرش راههای مواصلاتی به دستکند زیرزمینی تفرش وجود دارد، به منظور دسترسی بهتر کاوش این مجموعه در دو فصل از طریق همین خانه های تاریخی شهر صورت گرفته است. از آنجایی که این مجموعه نیز در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده، ساخت و ساز چندانی در آن انجام نشده، از این رو دستکند به صورت کامل و بکر باقی مانده است.

او ادامه داد: متاسفانه بعد از اتمام مراحل کاوش و ساماندهی این مجموعه، ثبت این اثر در فهرست آثار ملی مورد بی توجهی قرار گرفت که با پیگیری های صورت گرفته، در نهایت مراحل ثبت طی و این مهم محقق شد و انتظار می رود که تحت حفاظت و صیانت شایسته از طرف وزارت متبوع قرار گیرد.