پرونده هایی مانند چگاسفلی در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفتند

ایلنا/ براساس آخرین اخبار واصله، پرونده هایی مانند چگاسفلی در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفتند.

این روزها سایت میراث جهانی یونسکو اسامی جدیدی از سایت های باستانی ایران را در لیست موقت خود قرار داده است که نام محوطه باستانی چگاسفلی نیز در میان آنها بچشم می خورد.

با نگاهی به سایت یونسکو میتوان متوجه شد که سایت هایی از جمله چشم انداز فرهنگی بندر تاریخی کنگ، معماری تاریخی در سواحل شمالی خلیج فارس، مجتمع و مقبره شیخ احمد جام (مزار جام) و البته چگاسفلی در فهرست موقت میراث جهانی جای گرفته اند تا با تکمیل شدن پرونده آنها و فراهم شدن شرایط شاهد قرار گرفتن این میراث در فهرست یونسکو باشیم.

سایت ماقبل تاریخ چگاسفلی در جنوب بهبهان و در فاصله کمی از سواحل شمالی خلیج فارس واقع شده است. در دهه 1970، طی یک بررسی باستان شناسی توسط هانس نیسن از موسسه شرق دانشگاه شیکاگو و دانشگاه فرای برلین این مکان را شناسایی و به عنوان گسترده ترین مکان ماقبل تاریخ در دشت زهره شناخته شد.

در نتیجه کاوش های 2015 تا 2020 که به سرپرستی عباس مقدم در قالب پروژه ماقبل تاریخ زهره انجام شد، سنت دفن شش هزارساله با معماری منحصر بفرد آرامگاه شناسایی شد. در این منطقه معماری مقبره های ماقبل تاریخ از نظر تکنیک ساخت، شکل و عملکرد به اوج شکوه خود رسیده است تا جایی که قدیمی ترین مقبره های آجری در قبرستان چگاسفلی کشف شده است. هنر چگاسفلی آنقدر با سنت آیینی و نمادین رایج در آن ارتباط دارد که نقوش روی سفال، نقوش حک شده بر روی سنگ افراشته های آیینی و… نشان از تمدنی هزاران ساله دارد و واضح ترین شواهد از تاریخ تمدن بشری در منطقه خلیج فارس است. تحقیقات باستان شناسی نشان داده که برای اولین بار در تاریخ فرهنگی بشر در شش هزار سال پیش، قبرستان از منطقه مسکونی جدا شده است.

عباس مقدم (سرپرست کاوش های باستان شناسی در چگاسفلی) عنوان کرد: امید است تا بزودی شاهد ثبت یک منظر آیینی پیش از تاریخ ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو باشیم.

معماری و شهرسازی بنادر تاریخی ایران در خلیج فارس

پرونده ثبت معماری و شهرسازی بنادر تاریخی ایران در خلیج فارس مانند سیراف، کنگ، لافت، کیش و مکران نیز در قالب یک پرونده سریالی متشکل از بافت تاریخی شهری بنادر، نواحی ساحلی، میراث ملموس و ناملموس است که ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند و به ارتباط شهرها دریا و مردمشان می پردازد. این بنادر تاریخی روایتگر بخشی از میراث دریایی مردمان خلیج فارس هستند که یاد و خاطره آن هنوز در حافظه مشترک و جمعی ساکنان آن زنده است. تاریخچه آنها به دوره اشکانیان و ساسانیان بازمی گردد که در این دوران تجارت و سفرهای دریایی آغاز شده است. تداوم سکونتگاه ها از دوره ساسانی و پس از اسلام تا به امروز معماری و شهرسازی سواحل خلیج فارس را با سنت ها و سبک زندگی برجسته خود در میان بنادر تاریخی ایران در این منطقه شکل داده است.

چشم انداز فرهنگی کنگ

پرونده چشم انداز فرهنگی کنگ نیز یکی دیگر از پرونده های جدیدی است که توسط ایران در فهرست موقت میراث جهانی قرار گرفته. این پرونده ترکیبی جدایی ناپذیر از یک شهر بندری با معماری منحصر بفرد، یک سیستم هوشمند جمع آوری آب و آبیاری در کنار میراث ناملموس غنی و چشمگیر آن است که با چشم اندازهای طبیعی و دست ساز زیبا احاطه شده است.

کنگ یکی از بهترین تعاملات دریایی، معماری، کاربری زمین و فرهنگ است. بندر تاریخی کنگ مهمترین مکان در تولید کشتی ها و کشتی های باری و بادبانی است، با موقعیت ژئواستراتژیک منحصر بفرد بندر و به لطف مزایای طبیعی، این بندر مدت ها مرکز تبادلات تجاری بوده است. کنگ مهمترین مکان برای یافتن بهترین دریانوردان بوده و هنوز هم بهترین مکان برای نگهداری و سفارش کشتی های سنتی به نام «لنج» است. کنگ در طول تاریخ طولانی توانسته بافت سنتی و تاریخی خود را حفظ کند. عناصر معماری و سنتی ایران مانند بادگیرها (بادگیر)، کوچه های باریک، فناوری های ارزشمند دریانوردی و تبدیل شدن آن به محلی برای تبادلات فرهنگی و تجاری، دوره های تاریخی را در این منطقه با توسعه شهر پیوند داده است.

درختان با عمری طولانی ایران

درختان با عمر طولانی یکی دیگر از پرونده های در لیست انتظار ثبت ایران است. این درختان به عنوان مخازن ژنتیکی، گیاه شناسی، فرهنگی و حتی تاریخی در جهان شناخته می شوند و تلاش های بیشماری برای نگهداری و حفاظت از آنها وجود دارد. کیفیت، تعداد و تنوع درختان با عمر طولانی در ایران چشمگیر و حیرت انگیز است. بیش از 2000 درخت با عمر طولانی در ایران شناسایی و اطلاعات آنها ثبت شد.

شاید بتوان از سرو ابرکوه به عنوان شاخص ترین اثر این پرونده یاد کرد. این درخت با ارتفاع 25 متر و با محیط 11.5 متر بیش از چهار هزار سال عمر دارد و احتمالا یکی از قدیمی ترین موجودات زنده دنیا در آسیا است.

مقبره شیخ احمد جام خانگاه (مزار جام)

مجموعه مقبره شیخ احمد جام حاصل تحولات دوره های مختلف تاریخی است و شامل آثار متعددی از دوره های سلجوقی، تیموری، صفوی و قاجار است. در این بقعه عناصر معماری در اطراف یک حیاط مرکزی بزرگ شکل گرفته است. این سازه به عنوان یکی از شاهکارهای هنر تزئینی در معماری اسلامی باقی مانده است. بناهای ارزشمند این مجموعه حاصل اندیشه و تجربه معماری در ترکیب با عرفان اسلامی است.