کلیسای سورپ پطروس یکی از اماکن دیدنی ارومیه است

سیری در ایران/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، کلیسای سورپ پطروس یکی از اماکن دیدنی ارومیه است.

کلیسای سورپ پطروس مربوط به دوره ایلخانی دوره صفوی است و در شهرستان اورمیه و روستای قره باغ واقع شد. این اثر در تاریخ 22 آبان 1362 با شماره ثبت 1650 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. به فاصله نزدیکی از کلیسا و در غرب آن، قبرستان بزرگ مسیحی با سنگهای لاشه ای و چهارگوش قرار گرفته و آثار اندکی از بناهای خشتی و مسکونی ارمنیان هنوز پابرجاست.

تاریخ دقیق بنای اولیه کلیسای سورپ پطروس بدرستی معلوم نیست. ساختمان کنونی آن به استناد سنگنوشته ای که در دیوار غربی کلیسا قرار گرفته، به سال 1655 م و همزمان با سلطنت شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است. هر چند میتوان احتمال داد که کلیسا قدیمی تر از این نیز باشد ولی در این زمینه تاکنون مدرک متقن و موثقی بدست نیامده است. کلیسای سورپ پطروس مشتمل بر تالاری هست مستطیل شکل و منفرد با مساحت حدود 170 مترمربع که از جهات جنوبی و غربی دارای بدنه آزاد بوده و از جهات شرقی و شمالی با بناهای خشتی و مسکونی مجاوز تلفیق شده است. کلیسا درون حیاطی محصور بوده که امروزه تنها قسمت اندکی از دیوار جنوبی حیاط بر جای مانده است. سایر قسمتها هم به مرور زمان از بین رفت. کلیسای سورپ پطروس با استفاده از گچ و سنگهای لاشه ای ساخته شد.

کلیسای سورپ پطروس بر نقشه ای مستطیل شکل با ابعاد 80/10 × 80/15 متر ساخته شده است. این بنا دارای محور اصلی شرقی غربی بوده و انتظام اجزا و عناصر آن براساس جهت محراب انجام گرفته است. سطح کلیسا همسطح با زمینهای اطراف بوده و دارای یک ورودی اصلی در ضلع جنوبی هست. این کلیسا نیز همانند بیشتر کلیساهای آذربایجان به شیوه بازیلیک سه ناوی و ستوندار ساخته شده و فضای داخلی آن بوسیله چهار ستون با مقطع مربع شکل و دو نیم ستون که در دیوار غربی تعبیه شده، به سه ناو تقسیم می شود.

این ناوها در امتداد محور اصلی شرقی غربی کلیسا در کنار هم نظم یافته اند. ستونهای چهارگانه اصلی نیز برای برپا نگه داشتن گنبد نقش نگاهدارنده های اصلی را ایفا می نمایند چنانکه در جهان طولی و عرضی بین آنها قوس های رومی زده شده و به کمک این قوسها امکان برپا نگه داشتن گنبد میسر گردیده است. علاوه بر این، وجود دو نیم ستون متکی به دیوار غربی در امر قبول رانش یا فشارهای جانبی نقش مؤثری را ایفا می نماید. محراب نیم دایره ای کلیسا در منتهی الیه بخش شرقی و هم عرض ناو میانی و بالاتر از دیگر بخشها قرار گرفته و ورود به آن به وسیله سه پله که بصورت قرینه در دو جناح محراب تعبیه شده، امکانپذیر می گردد. در جناحین محراب دو اتاق جانبی قرار گرفته که فضای داخلی این اتاقها مربع شکل است.

به لحاظ کارکردی، کلیسای سورپ پطروس به سه بخش محل عوام، محل سرود خوانان و محراب تقسیم می شود. هنرمند معمار جهت تفکیک حریم این سه بخش از عامل اختلاف سطح بهره جست. بدین معنی که محل سرود خوانان که از حدود 6 متری ضلع شرقی شروع می شود، بالاتر از محل عوام و محراب نیز بالاتر از محل سرود خوانان قرار گرفته و فضای بزرگتر جهت پذیرش عبادت کنندگان بیشتر به محل عوام اختصاص یافته است.

نمای داخلی دیوارهای کلیسا با استفاده از سنگهای قلوه ای ساخته شده و فاقد تزئین خاصی است. در برخی قسمتها همچون طاق محراب اثر دو پوشش بچشم میخورد که پوشش زیرین با استفاده از مصالح نامرغوب و زمخت گچی حاوی دانه های شن ساخته شده و پوشش رویی اندود نازک گچی است ولی در بیشتر جاها این اندود ریخته و از بین رفته است. هر چند امکان وجود دیوار نگاره ها دور از ذهن نیست ولی به لحاظ تخریب های صورت گرفته و گذشت زمان اثری بر جای نمانده است.

ستونهای بکار رفته در بنا سنگی بوده و ارتفاع هر ستون در حدود 30/2 متر است. این ستونها بوسیله قوسهای رومی باربر به یکدیگر متصل شده اند. علاوه بر این بر بالای محراب که در انتهای بخش شرقی قرار گرفته، قوس زیبای رومی با استفاده از سنگهای لاشه ای به قطر دهانه 3 متر ایجاد شده است. نمای ورودی های اتاقهای جانبی آن نیز بوسیله چهار تخته سنگ از نوع سنگهای آذرین تراش خورده ساخته شده و به روی آنها نقش صلیب های متعدد و اشکال هندسی دایره و مربع تراشیده شده است.

هر چند داخل کلیسا تزئینات چشمگیری ندارد، با این حال فضای داخلی از یک حالت پر عظمت و در عین حال آرام و الهام بخش برخوردار است. سقف بلند و قوس های برافراشته و محراب با شکوه و در عین حال ساده کلیسا و همچون روشنایی ملایم داخل بنا برای عبادت کنندگان محیطی جذاب را بوجود آورد.