خانه مشیرالملک انصاری یکی از جاذبه های دیدنی اصفهان به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارش های بدست رسیده، خانه مشیرالملک انصاری یکی از جاذبه های دیدنی اصفهان به شمار می رود.

محسن دیانی، راهنمای خانه مشیرالملک انصاری در بازدیدی که به همت اداره گردشگری شهرداری اصفهان و ویژه اصحاب رسانه برگزار شد، گفت: خانه مشیرالملک انصاری در اصفهان، یک بنای شاهی است که در دوره قاجار به دست محمد معمارباشی و به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد. پس از ظلم های مسعود میرزا پسر ارشد ناصرالدین شاه که حکومت اصفهان را بر عهده داشت و به ظل السلطان معروف شده بود، حکومت اصفهان به میرزا حبیب الله انصاری معروف به مشیرالملک رسید.

مشیرالملک که از شیراز به اصفهان آمده بود، شیفته اصفهان و شرایط بی مثالش شد. مردم اصفهان از حکومت او خشنود بودند و ناصرالدین شاه از او خشنودتر، به همین دلیل سلطان صاحبقران حکومت یزد و چهارمحال و بختیاری را نیز به مشیرالملک انصاری عطا کرد. او پس از پوشیدن ردای حکومت یزد، لقب مشیرالممالک را گرفت و منزل دیگر او در یزد نیز به هتل ممالک تبدیل شده است. در شرایطی که میرزا حبیب الله انصاری توجه عام و خواص و نظر ویژه ناصرالدین شاه را به خود جلب کرده بود، مسعود میرزا ظل السلطان موقعیت خود را متزلزل دید و به مشیرالملک حسادت کرد، پس به اصفهان برگشت و در جلسه ای که در همین خانه برگزار شد،با قهوه قجری مشیرالملک را به قتل رساند.

او با بیان اینکه در حال حاضر مالک خصوصی خانه مشیرالملک آیت الله حسن امامی است، بیان کرد: بعد از مرگ مشیرالملک این خانه به سفارت روسیه تبدیل شد. پرتره های متعددی که در این خانه وجود دارد، توسط روس ها به خانه اضافه شده و یکی از این پرتره ها مربوط به نیکلای اول و همسر او است. بعد از سفارت روسیه، این خانه محل استقرار سفارت اتریش شد اما دست تقدیر بعد از سفارت اتریش یک بار دیگر این خانه را به دست ایرانی ها سپرد و حاج حسین چرمی آن را خریداری کرد و همراه با خانواده خود چند صباحی در اینجا زندگی کرد.

حاج حسین چرمی پس از انقلاب این خانه را به شخصی به نام سماعیان واگذار کرد. پس از جنگ ایران و عراق، پناه جویان را در 33 اتاق از این خانه اسکان دادند و این بنا بین 30 تا 40 درصد دچار تخریب شد. پس از جنگ، سماعیان این خانه را به حاج آقا حسن امامی واگذار کرد و سالها مجلس دروس حوزه علمیه در این مکان برپا بود. در نهایت، این خانه پس از 7 سال مرمت در سال 1397 به عنوان خانه موزه به روی مخاطبان گشوده شد.

راهنمای خانه مشیرالملک انصاری در اصفهان با اشاره به 9 دری این خانه که یکی از بزرگترین 9 دری های ایران است، افزود: عرض این 9 دری، 7 متر و طول آن 11 متر است. 9 دری حالت «کنشکاف» دارد و حتی یک قطعه میخ هم در این اثر هنری به کار نرفته است. در قدیم، استحکام بخشی این چوب ها به وسیله خاک اره و سریش انجام میشد و اکنون برای استحکام بخشی به جای سریش از چسب چوب استفاده شده و این چوب ها مثل پازل درون هم چفت می شوند. 4 رنگ اصلی قرمز، سبز، زرد و آبی نیز در شیشه های این 9 دری بچشم میخورد که بیانگر 4 فصل و 4 طبع انسان است.

دیانی که سالها تجربه راهنمایی در این مجموعه را در کارنامه دارد، ادامه داد: سالن شاهی به وسیله یک چوب قطع کننده از سالن شاه نشین جدا می شود و چون دارای حریم خاصی بوده است، هر کسی از چهارچوب های شاه نشین رفت و آمد نمیکرد. در سقف شاه نشین 4 دسته گلدان در 4 طرف و یک دسته گلدان در وسط دیده می شوند که در قلب آن آینه کاری شده است. آینه در فرهنگ ایرانی نماد آب است و به همین علت در این آینه کاری چند طرح ماهی بچشم میخورد و به این معناست که استادکار در سقف این بنا یک حوض آب طراحی کرده و اطراف آن به وسیله چند دسته گل یک باغ بهشت ساخته است. نکته دیگر اینکه اتاق های دو طرف شاه نشین یک خوابه و 3 خوابه هستند که اتاق های یک خوابه متعقل به همسر مشیرالملک و اتاق های سه خوابه متعلق به سوگلی های او بوده است.

او در خصوص زیرساخت این بنا نیز توضیح داد: در کل بنا چیزی به نام ستون وجود ندارد، همه ساختمان روی خرپا بنا شده و پایه های خرپا به شکل ستون در داخل بنا تزئین و آینه کاری شده اند. زیر تمام شاه نشین سرب بکار رفته و به همین دلیل انقباض، انبساط و حتی زلزله روی این بنا تاثیر نمی گذارد. این بنای تاریخی تنها بنایی است که فرونشست زمین در اصفهان بر آن تاثیری نگذاشته است. مساحت اصلی این خانه 16 هزار متر بوده و اکنون سه هزار و 500 متر از آن باقی مانده و در اختیار ماست.

این فعال حوزه گردشگری با اشاره به کتیبه ها و نقاشی های خانه مشیرالملک اضافه کرد: آیه ها و اسماءالله که در کتیبه های سالن دیده می شود در زمانی که این مکان به عنوان حوزه علمیه مورداستفاده بود و پس از انقلاب به بنا اضافه شده اند. تمام قاب هاب نقاشی و پرتره هایی که در بنا وجود دارد روسی و به سبک اروپایی هستند و با رنگ طبیعی کار شده اند که دوام بالایی دارد و از بین نمی رود. پوست انار، عناب، رناب و کتیرا رنگ بندی فرش داخل شاه نشین را تکمیل کرده و پارچه طرح دار کتان نیز سقف سالن شاهی را پوشانده است.

دیانی با بیان اینکه در حال حاضر کاربری اصلی این بنا موزه است و تحت نظارت اداره گردشگری فعالیت می کند، یادآوری کرد: در زمانی که خانه مشیرالملک، محل تحصیل طلاب بوده است به جهت حفظ آثار هنری و بنا، بر روی تمام پرتره ها و نقاشی های روسی شیشه انداخته اند و دور آنها را یک لبه گچ کشیده اند. این نکته نیز قابل توجه است که بخشی از هزینه مرمت و نگهداری بنا با مبالغی که از بازدید کنندگان اخذ می شود و عمده آن توسط آیت الله امامی تأمین شده است.

او با اشاره به تنها حوض صلیبی ایران در حیاط خانه مشیرالملک افزود: اتاق آوا، اتاق های بهارخواب و زمستان خواب در دو ضلع غربی و شرقی شاه نشین و حوض خانه در این بنا ساخته شده اند. اتاق های زمستان خواب به یکدیگر راه دارند و از درهای تو در تو برخوردار است و از این طریق، گرمای اتاق ها هدر نمی رود. اتاق های بهار نیز طاق چشمه ای و دارای تهویه هوا هستند؛ ضمن اینکه تنها حوض چلیپای ایران در این خانه ساخته شده، چلیپا به معنی صلیب است و چهار دماغه که نماد باد، آب، خاک و آتش است را به نمایش گذاشته و 4 باغچه در اطراف حوض یادآور 4 باغ است. درختهای کاج در باغچه ها نیز به منظور جلوگیری از ورود موریانه و حیوانات موزی کاشته شده و رنگ قرمز درهای ارسی چشم های مگس ها و پشه ها را آزار می دهد و از نزدیک شدن آنها به شاه نشین ممانعت می کند.

این فعال حوزه گردشگری ادامه داد: سنگهای حجاری شده در حیاط و حوض خانه، با تنها یک قلم و یک چکش طراحی شده اند و سه شکارگاه در حجاری ها بچشم میخورد. «شباک» نیز که به معنای شبکه است پنجره های کوچکی هستند که برای حفظ حریم زنان خانه طراحی و اجرا شده بود که در تابستان به زیرزمین خانه پناه می بردند. کسی که پشت این شباک در زیرزمین شاه نشین قرار میگرفت بیرون و حیاط را می دیده ولی محیط داخل از بیرون دیده نمی شود. پرده های 9 دری روی تزئینات کبوترمانندی آویزان میشد که درون شکمشان قرقره ای برای تنظیم پرده تعبیه شده و با کشیدن نخ پرده، صدای کبوتر شنیده می شود.

دیانی پیرامون اینکه خانه مشیرالملک انصاری یکی از جاذبه های دیدنی اصفهان به شمار می رود، گفت: اصطبل، مطبخ، خانه سواره نظام ها و محل اقامت خدمه های خانه مشیرالملک، کاربری پیشین چهار بنای اطراف این خانه یعنی مدرسه قصه های مجید و سه خانه شخصی دیگر در اطرف این بنا بوده است؛ ضمن اینکه آمد و شد ساکنان این خانه ها از راه های زیرزمینی انجام میشد که اکنون مسدود است و تنها سواره نظام از کوچه رفت و آمد میکرد.

او تصریح کرد که کاشی کاری معرق دورتادور خانه با نام مبارک ائمه و اسماءالله مزین شده و «شیرسر» که کاربری خلاف شیروانی دارد نیز مانع از تماس باران به درهای چوبی میشد؛ ضمن اینکه دو تراس اطراف بنا نیز زنانه و مردانه بوده است.

او در خصوص حمام اختصاصی این بنای شاهی نیز بیان کرد: علی رغم اینکه در آن زمان هر محله یک حمام داشت، اما خانه مشیرالملک دارای یک حمام اختصاصی بوده است که در این حمام آب را از چاه به گرمخانه حمام منتقل می کردند. این حمام نیز مانند حمام شیخ بهایی دارای یک صفحه مسی بود که آن را با یک شمع گرم کرده و آب به خزینه پایین منتقل شده و باقیمانده آب گرمخانه نیز از طریق لوله های سنگی به حوض منتقل میشد. آب خزینه نیز برای شستشوی حیاط و آب حوض برای آبیاری باغچه ها بکار می رفت.

راهنمای خانه مشیرالملک با اشاره به حوضخانه این مجموعه که محل برگزاری جشن ها و مراسم مختلف بوده، گفت: طبقه همکف حوضخانه محل استقرار مردان و طبقه بالا محل استقرار بانوان بوده و کتیبه آینه کاری دور تا دور، سری به پایین دارند تا از دیده شدن زنان جلوگیری شود. حوضخانه بیشترین مقدار آب ریزی در خانه را داشته است و به همین دلیل کف آن با سنگ مرمر پوشانده شده تا رطوبت به بنا آسیب نرساند. حجاری های اطراف بنا نیز از بهترین و مرغوب ترین سنگ مرمر ایران ساخته شده که با وجود قطری که دارد نور از آن عبور می کنند و صحنه چشم نوازی را ایجاد می کند؛ در تزئین حوضخانه از گچ بری تلفیق شده با آینه کاری یا «شمشه بری» نیز استفاده شده است.

دیانی اضافه کرد: دریچه هایی در بالای دیوارهای بلند حوضخانه بچشم میخورد که وظیفه خنک کردن هوا در تابستان را به عهده داشته اند. حوضخانه نیز مانند شاه نشین بر خرپا بنا شده و سقف آن از پارچه کتان طرح دار پوشانده شده است. در بخش پشتی حوضخانه نیز سیاهچال و زندان خصوصی این عمارت قرار دارد که برای متنبه کردن خاطیان بکار می رفت و دستگیره های آن هنوز به دیوار بنا باقی است.