نگاهی به موزه ملی کار و داستان شکل گیری آن

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به موزه ملی کار و داستان شکل گیری آن برای شما نگارش شده است.

محمد تقی علی حسینی روزگاری وابسته کار ایران در آلمان بود؛ یکی از چند کشوری که موزه کار دارد. او حوالی سال 1381 وقتی به ایران بر می گردد، طرح موزه کار را به وزیر وقت کار می دهد، وزیر عوض می شود و طرح می ماند تا سال 1399 که با پیشنهاد اختصاص یکی از «سوله های پارس الکتریک» در جاده کرج قرار می شود موزه کار راه اندازی شود. حسینی می گوید: راه دور بود و پول زیادی در حد 20 میلیارد تومان لازم بود تا آن سوله به موزه تبدیل شود. اینطور می شود که وزیر وقت کار با شهرداری وارد مذاکره می شود تا یکی از ساختمان های تاریخی داخل شهر تهران را به موزه کار اختصاص دهند. حالا این موزه در ساختمانی که قبلا بنیاد امیرکبیر بوده و توسط خانواده دکتر حبیبی اداره میشده، برپا شده است.

خانه باغی در محدوده شرق اتوبان صیاد شیرازی تهران، در خیابان اجاره دار قرار دارد که پیش تر متعلق به مالک «مبلمان دقت» بود و شهرداری در سال 1385 آن را از ورثه خریداری کرد و مدتی در اختیار بنیاد امیر کبیر و خانواده دکتر حبیبی بود و حالا هم موزه کار شده است.

محمد تقی علی حسینی، مدیر موزه کار داستان شکل گیری آن را اینطور تعریف می کند: تشکیل موزه ملی کار از مدتها قبل در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح بود، ولی هیچ گاه به مرحله اجرا درنیامد. تا بالاخره با موافقت آقای شریعتمداری، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مقرر شد مراحل اجرایی آن شروع شود. بعدها در جلسات متعدد با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از جمله اداره کل موزه ها موضوع بررسی شد.

او پیرامون نگاهی به موزه ملی کار و داستان شکل گیری آن ادامه می دهد: برای راه اندازی موزه کار، مشکل فضا داشتیم. قرار بود در جاده مخصوص کرج در سوله پارس الکتریک سالنی را به موزه کار اختصاص دهند، اما به دلیل بعد مسافت و هزینه ای که در حدود 20 تا 25 میلیارد تومان برای آماده سازی این فضا پیش بینی شده بود و از طرفی هم زمان زیادی برای آماده سازی صرف میشد، به نتیجه نرسید تا اینکه وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی با شهردار تهران صحبت کرد تا فضایی را در داخل شهر تهران به موزه کار اختصاص دهد.

حسینی به ساختمانی که اکنون در اختیار موزه کار قرار گرفته، اشاره می کند و می گوید: تا سال 1400 خانواده دکتر حبیبی در همین ساختمان بنیاد امیرکبیر را اداره می کردند که آنها به تجریش منتقل شدند و ساختمان که جز اموال شهرداری بود به موزه کار اختصاص داده شد. این ملک مسکونی را شهرداری در سال 1385 از ورثه آن که شخصی به نام «میرشکار» بود خریداری کرد. ساختمان متعلق به صاحب مبل دقت بود. ملک شخصی و خانه باغ بود و در دوره پهلوی توسط آقای لرزاده، معمار شهیر ایران ساخته شد. برای همین فضای داخلی و باغ آن برای مردم جذابیت دارد و درهای موزه باز است و اهالی بویژه خانم ها از محوطه آن بسیار استفاده می کنند.

مدیر موزه کار ادامه می دهد: ساختمان که از اردیبهشت سال 1400 به موزه کار تحویل داده می شود، با توجه به رطوبت زیاد، زمان زیادی را برای بازسازی و مرمت از ما می گیرد و حدود 300 میلیون تومان هم هزینه بازسازی ساختمان می شود.

حسینی درباره بودجه موزه می گوید: موزه کار زیر نظر وزارت کار است و هیأت امنایی اداره می شود که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم جز آن هستند، اما ردیف بودجه مشخصی ندارد. برای راه اندازی آن حدود 310 میلیون تومان از طرف «شستا» (شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی) کمک شد، البته قرار بود بیشتر کمک کند. حدود 100 میلیون دیگر از شرکت پتروشیمی جم با توصیه صندوق بازنشستگی کمک شد. حدود 200 میلیون هم وزارت تعاون کمک کرد. از آن به بعد قرار بود وزارت تعاون حمایت کند، ولی ما مجبور شدیم قرض کنیم تا این موزه را راه اندازی کنیم تا بعدا که وزارت تعاون کمک کرد، قرضمان را پس بدهیم.

مدیر موزه کار اضافه می کند: این موزه در حال حاضر حدود 400 تا 500 میلیون تومان بدهکار است. تا حالا هم سعی کردیم با حدقل هزینه این موزه را راه اندازی کنیم. اگر قرار بود موزه ای در این سطح راه اندازی شود حتما چند میلیارد هزینه صرف میکرد، ولی ما با حداقل شرایط و هزینه موزه کار را در تهران راه اندازی کردیم.

هدف موزه کار، توسعه فرهنگ کار و نشان دادن تاثیر مشاغل در زندگی ایران است و جامعه هدف آن هم بیشتر دانش آموزان، دانشجویان، کارآموزان، نوجوانان و جوانان همچنین صنعتگران و نخبگان کشور است. در موزه، وسایل و ابزارهای کار و پیشه های ایران که برخی از آنها برای نخستین بار به جغرافیای ایران وارد و استفاده شده، به نمایش درآمده است.

روی دیوارها هم عکس هایی از پیشه ها و مشاغل قدیمی و کهن ایران دیده می شود که برخی از آنها در روزگار امروز چندان شغل بحساب نمی آیند، مثلا خیمه شب باز یا آب فروش دوره گرد. حسینی می گوید که این عکس ها را از عکاسخانه قدیمی تهامی، در میدان بهارستان تهران، روبروی مجلس خریده است و همراه کتاب ها و وسایل دیگری که از آلمان خریده یا از ایران گردآوری کرده در این موزه به نمایش گذاشته است.

برای آنکه بازدید کننده در فضای واقعی قرار گیرد، یک آتلیه عکاسی، یک معدن و کارگاه های چلنگری و آهنگری و نجاری هم فضاسازی شده است. در کنجی از موزه هم مردی در حال پنبه زنی است تا زندگی ایرانی را برای بازدید کنندگان زنده کند.

در بخش دیگری از موزه، اسناد و کتاب های مهم و ارزشمند مرتبط با موضوع کار و مقررات آن به نمایش گذاشته شده که امکان دسترسی برای مخاطب وجود دارد. در بین آنها، جزوه های آموزشی فنی حرفه ای پیش از انقلاب، مقررات کار در سالهای 1328 و 1337، طرح پیش نویس قانون کار که اوایل انقلاب نوشته شد و کتاب های آموزش مکانیک به تاریخ 1316 و آموزش نجاری به تاریخ 1907 یا نمونه گواهی های کار و پایان نامه های مربوط به اشتغال و امور اجتماعی و شبیه سازی نخستین منشور و قانون کار در زمان هخامنشیان دیده می شود.

حسینی می گوید: بازدید کنندگان در ابتدای ورود به موزه با مقررات کار، سابقه وزارت و وزرای کار در ایران از سال 1325 تا دوره حاضر آشنا می شوند. سعی شده در گردآوری و به نمایش گذاشتن اسناد، بی طرفانه و تاریخ محور رفتار شود.

مدیر موزه کار به ابزارهای بدون ویترین در بخش دیگری از ساختمان موزه اشاره می کند و می گوید: باید برای آنها ویترین بسازیم، اگر پول باشد ویترین های این بخش درست می شود. این وسایل را باید در قالب استاندارد موزه به نمایش بگذاریم. در راه اندازی این موزه البته که وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شهرداری تهران مساعدت داشتند اما هنوز تا تکمیل نهایی موزه به حمایت های بیشتری نیاز داریم.

اگرچه موزه کار هنوز رسما افتتاح نشده اما امکان بازدید عمومی دارد و هزینه ورودی آن 20 هزار تومان است که برای بازدید کنندگان زیر 12 سال، دانش آموزان و دانشجویان این مبلغ نیم بها است.

عکسها از: سمیه حسنلو، خبرنگار