آشنایی با آیین سی و ششمین روز بهار در روستای اسفنجان

ایسنا/ این خبر به جهت آشنایی با آیین سی و ششمین روز بهار در روستای اسفنجان برای شما نوشته شده است.

علی فلسفی میاب، مسئول ثبت میراث ناملموس استان آذربایحان شرقی درباره این آیین که با عنوان «سی و ششمین روز بهار در روستای اسفنجان» ثبت ملی شده، گفت: اسفنجان یکی از روستاهای شهرستان اسکو است که پنج هزار نفر جمعیت دارد. اهالی این روستا همه ساله در سی و ششمین روز بهار مراسمی را که به آن «اوکوز (گاو) قوربانی» می گویند، برگزار می کنند. این مراسم اصولا روز پنجشنبه برگزار می شود و اگر پنجشنبه به تاریخ سی و ششمین روز بهار نباشد، در اولین پنجشنبه ای که به آن نزدیک است، انجام می شود.

او درباره چگونگی انجام این مراسم توضیح داد: معتمدین روستا دو سه روز مانده به برگزاری مراسم، از مردم روستا پول جمع می کنند و یک گاو نر بسیار بزرگ می خرند. صبح روز مراسم غل و زنجیری به پای گاو می بندند و محله به محله گاو را می چرخانند. اهالی روستا هم دستمال، گردو، نان محلی و...به عنوان هدیه پیشکش می کنند.

این کارشناس ثبت ادامه داد: گاو را به قنات «عیدآباد» یا «عید آوا» که در روستا قرار دارد، می برند و به او آب می دهند. سپس گاو را از روستا خارج می کنند و مردم هم پشت آن حرکت می کنند و به سوی تپه ای می روند که زیارتگاهی به نام پیر حسن آنجا قرار دارد. گاو را هفت دور طواف می دهند و پیشکش هایی را که جمع شده، بین بچه ها پخش می کنند.

فلسفی میاب اضافه کرد: سپس گاو را از میان کوه و تپه ها گذر می دهند و به سمت قربانگاه می برند. قربانگاه بالای تپه ای است که در فاصله 50 تا 60 متری محلی به نام نشان گاه قرار دارد. بین این دو مکان جوی آبی درست می کنند و با دعا و نیایش گاو را رو به قبله ذبح می کنند. باوری که در این مراسم بسیار به آن معتقد هستند این است که خون قربانی باید از جوی و از سوی قربانگاه به سمت نشان گاه برسد. در گذشته بر این باور بودند که اگر خون قربانی به نشان گاه نرسد، باید هفته بعد دوباره مراسم انجام شود.

او سپس گفت: گوشت گاو قربانی را در همان محل قطعه قطعه می کنند تا حمل آن به روستا راحت تر باشد، چون تعداد خانواده های روستا زیاد است، چند گوساله دیگر هم جلوی مسجد روستا قربانی می کنند و با گوشت قربانی اصلی بین تعداد خانوارها تقسیم می کنند.

به گفته او، رسم است که برای شام آن شب حتما با گوشت قربانی کوفته تبریزی درست کنند تا در آن شب، اغنیا و فقرا شام یکسانی داشته باشند.

مسئول ثبت میراث ناملموس استان آذربایحان شرقی با بیان اینکه این مراسم یک رسم کهن در اسفنجان است و اهالی روستا خیلی به آن باور دارند، گفت: حتی افرادی که از روستا مهاجرت کرده اند، برای انجام این مراسم حتما می آیند و اگر نتوانند بیاند اقوام و خویشاوندشان برایشان کوفته ای که از گوشت گاو قربانی تهیه شده، نگه می دارند.

او درباره منشأ و ریشه این رسم اظهار کرد: در زمان های بسیار دور باد شدیدی در سی و ششمین روز بهار که درختان به شکوفه نشسته بودند، در این روستا می وزد و تمام شکوفه ها را از بین می برد. پیرزنی از اهالی روستا در خواب می بیند که این باد از نشان گاه می آید و باید برای آن قربانی آماده کنند تا باد به محصولات کشاورزی آنها آسیب نزند. از آن زمان که دقیق مشخص نیست چه وقت بوده که البته برخی آن را به دوران میترایی نسبت می دهند.

فلسفی میاب گفت: این آیین هنوز هم مانند گذشته در روستای اسفنجان برگزار می شود و میراث فرهنگی استان هم چند سالی است در برگزاری آن دخیل است و جشنواره ای در کنار آن برپا می شود.