خطر در کمین آثار باستانی و تاریخی موجود در مخازن و ویترین های موزه هاست

ایسنا/ براساس آخرین گزارشات بدست آمده، خطر در کمین آثار باستانی و تاریخی موجود در مخازن و ویترین های موزه هاست.

سمیه کاظمی دهقی، مجری طرح «بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت های موزه ای» و مسئول آزمایشگاه شیمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی با این یادآوری که در 30 سال گذشته دانشمندان حفاظت در موزه بریتانیا پیشگامان جهانی در پژوهش روی منابع و اثرات تولید کننده گازهای گلخانه ای در سیستم های مخازن و ویترین های موزه ها بوده اند، گفت: بطور کلی اشیای ارزشمند ممکن است در یک محفظه مانند یک کابینت یا ویترین قرار بگیرد که این امر بیشتر برای بهبود امنیت فیزیکی شامل سرقت و گرد و غبار است که در صورت لزوم، تهویه زیست محیطی نیز انجام می شود. با این حال سهواً ممکن است با توجه به انتشار گازهای مضر در مخازن نگهداری یا ویترین ها، شی در معرض خطر و آسیب های (خوردگی) جدی قرار داشته باشد.

او اظهار کرد: برخی از مواد مورد استفاده در ویترین ها یا تجهیزات انبارداری (مخازن نگهداری) می توانند ترکیبات فراری منتشر کنند که این ترکیبات باعث ایجاد تغییرات آسیب رسان و تشکیل مواد خاصی در اشیای هنری می شوند. از این رو پیش از استفاده از یک ماده جدید بویژه دریک محیط بسته مانند یک ویترین یا مخزن نگهداری اطمینان از این موضوع که این مواد بطور بالقوه ترکیبات فرار مخرب منتشر نمی کنند، بسیار حائز اهمیت است.

مسئول آزمایشگاه شیمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی ادامه داد: در سال 1972 یک تست خوردگی تسریعی توسط اندر اودی طراحی شد که این تست برای یافتن مواد ایمن برای استفاده طولانی مدت در فضای محصور اشیای باستانی با حداقل ایجاد تخریب در اشیای موجود در این فضا بود. در این روش بیشتر مواد برای ساخت و ساز از نظر بی ضرر بودن مورد ارزیابی قرار می گیرند، با این حال هرچند ممکن است موادی که در ساخت ویترین ها استفاده می شوند بی ضرر باشند اما ممکن است مقدار بسیار کمی مواد شیمیایی منتشر کنند که می تواند در طول زمان به اشیای هنری آسیب برساند.

او افزود: این روش بطور وسیعی روی برخی از مواد مورد استفاده در مخازن نگهداری و ویترین های نمایش آثار باستانی در موزه بریتانیا مورد استفاده قرار گرفت. موزه جی پاول گتی، موزه هنر نلسون اتکینز و موزه هنر متروپولیتن نیز از جمله مؤسسه هایی هستند که از آزمون اودی در تحقیقات خود بطور عمده استفاده کردند.

کاظمی دهقی با بیان اینکه اسیدها، فرمالدئید و گازهای دیگر اگر در فاصله نزدیک اشیای هنری باشند می تواند باعث صدمه و حتی از بین بردن اشیای ظریف شود، گفت: این روش کمکی به تعیین مواد مطمئن برای استفاده اشیاء در داخل ویترین ها است. اگرچه این بررسی ها سالهاست در کشورهای غربی از طریق تست اودی (Oddy Test) انجام شده است ولی در کشور ما برای نخستین بار صورت میگیرد.

مجری طرح بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت های موزه ای ادامه داد: انجام آزمایش های اودی در این طرح، برای مطالعات میکروسکوپی و ماکروسکوپی روی اثرات گازهای منتشر شده از مواد و مصالح بکار رفته در ویترین ها و کابینت های اشیای تاریخی در اثر رطوبت و دمای بالا و شناخت اثرات مخرب این آلاینده ها است. در این آزمایش از کوپن های فلز مس، نقره و سرب با درجه خلوص بالا و ضخامت مشخص که با ابعاد 1 سانتیمتر مربع آماده شده است، استفاده می شود.

او اضافه کرد: این کوپن ها در شرایط کهنگی مصنوعی با درجه حرارت 60 درجه و رطوبت 90 درصد به مدت 28 روز قرار داده می شود. میزان خوردگی هر یک از این کوپن ها گویای آلاینده های متصاعد شده از نمونه های مورد مطالعه هستند و مطالعات و بررسی آسیب ها طی انجام این آزمون روی کوپن ها به روش ماکروسکوپی و میکروسکوپی و در نهایت آنالیز SEM است.

این پژوهشگر تاکید کرد: یکی از اهداف این طرح بهبود کیفیت ساخت ویترین ها و کابینت های مورد استفاده در موزه ها و جلوگیری از آلاینده های محیطی در موزه و پیشگیری از آسیب ها و خوردگی وارد بر آثار است.

او همچنین گفت: نتیجه گیری براساس اثر ترکیبات منتشر شده بر کوپن های فلزی، ممکن است نماینده اثرات آن بر بسترهای دیگر مواد آلی به خصوص زمانی که آنها در بستر ترکیبات مشابه هستند، باشد.

کاظمی دهقی ادامه داد: بطور کلی، این روش به عنوان یک روش غربالگری برای ارزیابی مواد مورد استفاده ایمن در ویترین ها و مخازن آثار هنری بکار برده شد. در این طرح با انجام این روش، ارزیابی مواد مورد استفاده در مخازن نگهداری و ویترین های نمایش با مزیت های نسبی و اشکالاتی از هر آزمون مورد بحث قرار گرفت و اجرای عملی و نوع روش برای کاهش اثرات مضر مواد نامناسب نیز پیشنهاد شد.