سنگ نگاره مرد سوار بر اسب حاجی آباد پیش تر کشف شده بود

ایلنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، سنگ نگاره مرد سوار بر اسب حاجی آباد پیش تر کشف شده بود.

انتشار خبر «کشف سنگ نگاره یکی از سوارکاران دوره ساسانی در مرودشت» واکنش یک باستان شناس دیگر را به دنبال داشت.

ابوذر توکل (دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی و کارشناس باستان شناسی پایگاه میراث جهانی) با اشاره به آنکه به همراه یونس زارع (دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی و کارشناس باستان شناسی پایگاه میراث جهانی) و فضل الله حبیبی (دانشجوی دکتری باستان شناسی و کارشناس باستان شناسی پایگاه میراث جهانی تخت) در بهمن و اسفند سال 1400 در هشتمین همایش باستان شناسان جوان مقاله ای تحت عنوان «سنگ نگاره مرد سوار بر اسب حاجی آباد، نویافته ای از دوران تاریخی (پساهخامنشی)» را ارائه داده اند، درخصوص چکیده این مقاله گفت: اهمیت سنگ نگاره ها در پژوهش های باستان شناسی همواره قابل توجه بوده است.

در این راستا در حسی نکوه (کوه نقش رستم) یک سنگ نگاره در حوالی غار حاجی آباد (روبروی دهکده حاجی آباد) شناسایی شد. سنگ نگاره مورد نظر به شیوه کوبشی ایجاد شده و مردی را سوار بر اسب نشان می دهد که چارچوب اصلی پژوهش حاضر را تشکیل داده است. با وجود این، پرسش هایی در رابطه با سنگ نگاره نامبرده نیز در این نوشتار مطرح است. نخست بحث تعلق تاریخی سنگ نگاره پیش گفته مدنظر بوده که به سبب همسانیه ایی که با دیگر آثار شناسایی شده انجام شد، سنگ نگاره حاجی آباد نیز به گمان بسیار متعلق به دوره پساهخامنشی پارس (فرترکه ها) است.

دوم اینکه سر مرد سوار بر اسب بسیار ابتدایی نقش شده که همین موضوع ما را با شک و تردیدهای بسیاری در قبال کهن یا نو بودن آن مواجه ساخته بود اما باتوجه به شیوه پوشش سر (کلاه) و مقایسه آن با سکه های شاهکان محلی پارس، این پوشش بر سر برخی از آنها نیز در دوران پساهخامنشی دیده می شود. در نتیجه، در پژوهشی به جایگاه سنگ نگاره سواره و نیز همسنجی آن با سایر گواهی های باستان شناختی مربوط به دوران مدنظر به تاریخ گذاری آن پرداختیم.

توکل با اشاره به آنکه در این همایش سخنرانی با موضوع «سنگ نگاره مرد سوار بر اسب (نویافته ای از دوران تاریخی در کوه حاجی آباد مرودشت) ارائه داده، گفت: اگر بخواهیم گذری کوتاه بر معرفی انواع نقش پردازی های ساسانیان بر سطح سنگ داشته باشیم، میتوان گفت انواع نگارکند (نقش برجسته)، نقوش سوزنی، نقوش کوبشی دیده شده است که در نقوش کوبشی برای ایجاد آن با ضربه های یک شی نوک تیز (شاید تکه سنگ) بر سطح صخره بهره گرفته شده است که برخلاف نگارکندها که از برجستگی قابل ملاحظه ای برخوردار هستند، نقوش کوبشی همسطح با سطح صخره هستند.

کارشناس گروه باستان شناسی مجموعه جهانی تخت جمشید با اشاره به آنکه بررسی های باستان شناسی نگارنده در کوه حسین (کوه حاجی آباد) در راستای نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد انجام گرفته، در باب اهمیت کوه حسین (کوه حاجی آباد) از نظر مطالعات باستان شناسی گفت: وجود شواهد باستان شناختی فراوان از جمله محوطه نقش رستم، تعدد شواهد تدفینی از قبیل دخمه، استودان، دخمک، سنگ نبشته و…نگارکند ایزدبانوی عیلامی، غار حاجی آباد و…گواهی بر این اهمیت است.

توکلی با تاکید بر آنکه براساس همسانی های انجام شده، سنگ نگاره مرد سوار بر اسب حاجی آباد شبیه به نقوش سوزنی و نگارکندهای ساسانی است، ادامه داد: با استناد بر جزئیات ترسیم شده در سنگ نگاره از قبیل استفاده از کلاه، شلوار به سبک ساسانیان، به احتمال زیاد سنگ نگاره نامبرده متعلق به یکی از بلند مرتبگان بوده است. شباهت بسیار سنگ نگاره حاجی آباد با نقوش سوزنی ترسیم شده در دیوار ایوان شمالی موزه تخت جمشید (متعلق به اوایل دوره ساسانی) ما را به این نتیجه می رساند که با توجه به سبک سنگ نگاره مرد سوار بر اسب حاجی آباد و مقایسه آن با نگارکندهای ساسانی، شاید بتوان آن را به یکی از ساسانیان نسبت داد.

ابوالحسن اتابکی (پژوهشگر باستان شناسی و تاریخ) نیز که خبر «کشف سنگ نگاره یکی از سوارکاران دوره ساسانی در مرودشت» را به ایلنا داده، در این خصوص گفت: سالهاست در این محوطه به عنوان پژوهشگر و باستان شناس آزاد فعالیت دارم و طی این سالها تعداد زیادی کتیبه و سنگ نگاره را کشف و ضبط کرده ایم. در حال حاضر نیز تعداد زیادی از این کتیبه ها و سنگ نگاره ها هنوز ناشناخته هستند و برای انجام تحقیقات بیشتر و کسب اطلاعات بیشتر از معرفی آنها پرهیز می کنیم.

در این میان شاید تعدادی از این سنگ نگاره ها نیز توسط سایر باستان شناسان شناسایی شده باشند. البته با توجه به آنکه مقاله این سنگ نگاره در همایش باستان شناسان جوان ارائه شده است، ما اطلاعی از این مهم نداشتیم، چرا که اگر مطلع بودیم، حتما حقوق باستان شناسانی که این مقاله را ارائه داده بودند را رعایت می کردیم.