بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است

ایلنا/ براساس سخنان معاون گردشگری کشور، بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است.

این روزها بحث ایران هراسی بیش از گذشته رخ نمایی می کند از تبلیغات منفی و اخباری که علیه ایران در رسانه های خارجی منتشر می شود، گرفته تا مطالبی که سفارتخانه های کشورهای مختلف درخصوص ایران و هشدار سفر به ایران در سایت های خود بارگزاری می کنند و قرار گرفتن نام ایران در لیست قرمز کشورها و ناامن نشان دادن آن سبب شده تا بسیاری از گردشگران خارجی سفرشان به ایران را لغو کنند یا برای انتخاب ایران به عنوان مقصد سفر، تجدید نظر داشته باشند.

نباید فراموش کرد که در بسیاری از موارد انتشار مطالب در سایت ها و فضای مجازی و رسانه ها یکی از مراجع انتخاب مقصد سفر برای گردشگران است و زمانی که گردشگران خارجی شروع به جستجو درخصوص جاذبه های مقصد سفر می کنند، مواجهه با واژه هایی مانند هشدار برای عدم سفر، ناامن بودن، بازداشت شدن و… سبب می شود بحث ایران هراسی بیش از گذشته گردشگران ورودی را تحت تاثیر قرار دهد. در نهایت، اینکه بسیاری از تورهای ورودی کنسل شده و حوزه گردشگری با خسارت های فراوان روبرو شده است. در این راستا با علی اصغر شالبافیان به گفتگو نشستیم.

بیش از 4 دهه است که کشورهای غربی با استفاده از رسانه ها و انتشار تبلیغات منفی، تصویری نادرست از ایران ارائه داده و سعی در خدشه دار کردن برند گردشگری ایران دارند. این تلاش ها در سالهای گذشته و بویژه در پی ناآرامی های اخیر شدت گرفت. علاوه بر رسانه های جمعی، سایت های رسمی وزارت خارجه این کشورها نیز با بیان مطالبی غیرواقع در ارتباط با کشور ایران و قراردادن آن در لیست کشورهای قرمز تلاش دارند ایران را کشوری ناامن و خطرناک جلوه دهند. بطور مثال در سایت وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا آمده است: "به دلیل خطر ربوده شدن و بازداشت و حبس خودسرانه شهروندان ایالات متحده به ایران سفر نکنید." این روزها بحث ایران هراسی تا چه اندازه توانسته بر حوزه گردشگری ایران تاثیر بگذارد؟

براساس مقاله بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است، باید بدانید که از ابتدای سال 1401 برخی از کشورهای توصیه های عدم سفر به ایران را داشتند. در این راستا گزارشی از این مهم در تیر سال جاری احصاء و خدمت مسئولان وزارت خارجه تقدیم شد. طبیعتا این روزها بعد از ناآرامی هایی اخیر این موضوعات تشدید شد. بسیاری از کشورهای غربی توصیه های جدی در خصوص عدم سفر به ایران را منتشر کرده اند.

عباراتی که درباره ایران توسط مسئولان کشورهای غربی بکار برده می شود، مطابق با واقعیت کشور نیست. اما به هر ترتیب منجر به لغو تورهای ورودی خصوصا از مبادی کشورهای اروپایی شده است. البته باید اشاره داشته باشم در حال حاضر در حوزه گردشگری ورودی، از ابتدای مهر علاوه بر آنکه یکی از زمان های پیک سفر اروپایی ها به ایران است و با لغو سفرها روبرو هستیم، در بازارهای کشورهای همسایه همانند عراق نیز نه به دلیل ناآرامی های اخیر بلکه به دلیل آغاز سال تحصیلی و شروع مدارس و البته تاثیری که تقویم مذهبی بر سفر آنها دارد، با کاهش میزان مسافران روبرو بوده ایم.

براساس مقاله بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است، باید بدانید که در واقع میتوان گفت علاوه بر کاهش تورهای ورودی از کشورهای اروپایی با کاهش ورود گردشگران از کشورهای همسایه همچون عراق هم روبرو هستیم که هریک علل خود را دارند. اما آنچه غیر قابل انکار است، ایران هراسی غیر واقعی است که این روزها بیش از گذشته و بیش از آنچه در تصور باشد رواج یافت. کمتر زمانی سابقه داشته که با این حجم از ایران هراسی روبرو شده باشیم.

به بحث ایران هراسی اشاره داشتید و این مهم که این روزها با بیشترین هجمه درخصوص ایران هراسی و ساخت تصویری غیر واقعی از ایران در اذهان جهانیان روبرو هستیم. راه مقابله با این مهم چیست و چگونه میتوان در مقابل آنها ایستاد و تصویری واقعی از ایران در ذهن جهانیان ساخت؟

راه مقابله آن است که باید ابزارهای معرفی ایران توسط تمام دستگاه های مسئول بکار گرفته شود، همچنین پیشنهادی به عنوان لغو روادید با کشورها را به مسئولان ذیربط ارائه دادیم که اگر عملیاتی شود، می تواند راه گریزی برای ایران هراسی باشد.

به نظر می رسد که تسهیل ورود گردشگران از منظر روادید بتواند به افزایش تعداد گردشگران و حضور بی واسطه گردشگران و دیدن واقعیت کشور کمک کند. در حال حاضر پیشنهاد لغو روادید با بیش از 40 کشور از جمله کشورهای حوزه بریکس همچون برزیل، روسیه و هند و چین… که ظرفیت رشد بازارشان وجود دارد، برخی از کشورهای منطقه و همسایگان را با توجه به رویکرد دولت و توسعه روابط با همسایگان در نظر گرفته ایم. نباید فراموش کرد که ابزاری بهتر از گردشگری برای مقابله با ایران هراسی وجود ندارد. بهترین ابزاری که میتوان ایران واقعی را نشان داد حضور گردشگران و دیدن جاذبه ها است. ذهنیتی که در خصوص عقب ماندگی ایران در جهانیان بوجود آمده جز با سفر گردشگران و تبلیغی که آنها می توانند درخصوص ایران داشته باشند، مرتفع نخواهد شد. باید در معرفی و تبلیغ جاذبه های ایران کار جدی تری انجام شود.

هرچند به بحث لغو روادید برای برون رفت از ایران هراسی اشاره داشتید اما سالهاست که با برخی از کشورها همچون سوریه، لبنان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، گرجستان، بولیوی، مصر، ارمنستان، ونزویلا، چین، هنگ کنگ، ماکائو، عراق و عمان و… لغو روادید داریم و گردشگران این کشورها برای سفر به ایران نیازی به دریافت ویزا ندارند. این لغو روادید تاکنون چه تاثیری در حوزه گردشگری ورودی داشته که همچنان به دنبال لغو روادید با کشورهای بیشتر برای عبور از بحث ایران هراسی هستیم؟

براساس مقاله بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است، باید بدانید که بحث لغو روادید درخصوص برخی از کشورها مانند چین زمانی رخ داد که با شیوع کرونا مواجه شدیم و قطعا این مورد معیار خوبی برای سنجش تاثیر لغو روادید نخواهد بود. اما کشورهایی مانند آذربایجان یکی از بازارهای مهم گردشگر فرست به ایران است. حتی در همین مدتی که توافقنامه لغو روادید بین ایران و عراق به امضا رسید از خرداد تاکنون با افزایش تعداد گردشگران روبرو شده ایم.

نگاه به تجربه کشورهایی که در حوزه گردشگری پیشرو هستند مانند امارات، عربستان و ترکیه نشان می دهد که یکی از سیاست های توسعه گردشگری، تسهیل روادید با همسایگان است. خصوصا اکنون که درخصوص کشور ما تصویری غیر واقعی در دنیا انعکاس یافته، طبیعتا باید بتوانیم از ابزارهایی که در دست داریم مانند تسهیل ورود گردشگران، با در نظر گرفتن همه ملاحظات و جوانب از جمله امنیت ملی، اصول سیاست خارجه و عزت ملی و… بهره جوییم.

سال 1396 (2017) بود که موافقت نامه ای بین دولت جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه درباره لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور توسط وزرای امور خارجه امضا شد. برنامه اجرایی این موافقت نامه پس از وقفه ای حدودا چهار ساله و در حالی که قرار بود از سال 2018 به اجرا گذاشه شود، سرانجام در خرداد سال 1400 (ژوئن 2021) به امضای مقامات گردشگری دو کشور رسید اما باز اجرایی نشد. براساس این برنامه اجرایی اقدام مشترک، گروههای گردشگران ایران و روسیه از 5 تا 50 نفره که قصد سفر بین دو کشور را از طریق آژانس های مسافرتی داشته باشند، برای مدت 15 روز اقامت به ویزا نیاز نخواهند داشت. باتوجه به آنکه این توافقنامه یکی از مهمترین موارد لغو روادید بین ایران و یک کشور خارجی است، چرا تاکنون اجرایی نشده است؟

موافقنامه کلی لغو روادید گروهی سفر گردشگران ایرانی و روس امضا شده بود اما با توجه به شیوع ویروس کرونا طرف روس خواستار مرتفع شدن موضوعات مرتبط با کرونا بود. خوشبختانه دو ماه پیش طرف روس، طی پیامی جواب پیگیری ها را داد و اعلام آمادگی کرد. در این راستا جلسه ای تشکیل شد. فرآیند لغو روادید نیازمند طی کردن سازوکار اداری است که توسط وزارت خارجه پیشنهاد شد و درحال انجام است. از طرف ایران کارها پیگیری شده و منتظر انجام مناسبات اداری طرف روس هستیم.

از آنجا که این توافقنامه درخصوص لغو روادید دو طرفه برای سفرهای گروهی است از این رو نیازمند زمان است. وزارت خارجه ایران و وزارت میراث و گردشگری ایران که هریک نقشی در این خصوص دارند، کارهایی که برعهده داشتند انجام داده اند و تایید موافقتنامه ها نیز از سوی طرف روس انجام شده و یکسری مناسبات اداری باقی مانده که باید انجام شود. طرف روس باید نهاد واسط برای انجام امور اداری معرفی کند که کارهای آن در حال انجام است و متوقف نشد.

چندی پیش رئیس جامعه هتلداران اعلام کرد «جریانات و رخدادهای اخیر در کشور باعث شد که بیش از 85 درصد از گردشگران خارجی از کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی سفر خود را به ایران کنسل کردند» همچنین به گفته رئیس جامعه تورگردانان ایران "انتشار اخبار منفی و غلط از ایران در رسانه های بین المللی سبب شد تا بسیاری از تورهای ورودی کنسل شوند. حتی ایران توریست ژانویه را از دست داده است." رئیس هیات مدیره تشکل حرفه ای راهنمایان گردشگری نیز اعلام کرده است: "تمام تورهای گردشگری ورودی از مبدا کشورهای آلمان، اسپانیا، امریکای جنوبی، برزیل و استرالیا بطور کامل لغو شده است." براساس برآوردهای معاونت گردشگری تاکنون چند درصد تورهای ورودی به کشور کنسل و لغو شده اند؟

براساس مقاله بهترین راه مقابله با ایران هراسی حضور گردشگران است، باید بدانید که درصدی که توسط بخش خصوصی و همکاران ما در حوزه گردشگری مطرح می شود، قابل توجه است و البته که قرین به واقعیت است. بزودی این آمار توسط ادارات کل استان ها جمع بندی و اعلام می شود. آما آنچه که قطعی است، بیش از 65 درصد از تورهای ورودی به صورت قطعی کنسل شده اند. از آنجا که آمار گردشگران ورودی و خروجی براساس کد ناجا ارائه می شود، این آمار به صورت منسجم تا آخر آذر اعلام خواهد شد.

بسیاری از وزارت خارجه های کشورهای مختلف بر احتمال بازداشت شدن گردشگرانشان در ایران تاکید دارند. بطور مثال، کانادا اعلام کرد: "توانایی های ما در ارائه پشتیبانی های کنسولی به شدت محدود است. از هرگونه سفر به ایران اجتناب کنید. چون کانادایی ها تحت نظارت شدید مقامات ایرانی هستند و هر گونه رفتار خاص مانند عکاسی از مکان های عمومی، سفر به خارج از مکان های توریستی معمول و تعامل نزدیک با دوستان ایرانی می تواند منجر به بازجویی شود. اختلال در سامانه های ارتباطی مانند اینترنت موبایل محتمل است. نیروهای امنیتی برای پراکنده ساختن جمعیت از زور استفاده کردند که به کشته و زخمی شدن بسیاری انجامیده است."

حتی وزارت خارجه نیوزیلند هم با هشدار درباره عدم سفر به ایران از اتباع خود خواسته که ایران را ترک کنند و اینکه" هر لحظه امکان تظاهرات در ایران وجود دارد و ممکن است این تظاهرات دامن گیر سفارت های غربی و خاورمیانه شود."

اتریش نیز از شهروندان خود خواسته از سفر به ایران خودداری کنند چون "از سپتامبر 2022 و گسترش ناآرامی ها، بازداشت های خودسرانه اتباع خارجی اتفاق می افتد."

وزارت خارجه استرالیا نیز با بیان اینکه خطر بازداشت شامل افراد با تابعیت دوگانه می شود، نوشته است: "ایران تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی شناسد. قدرت کنسولی ما برای حمایت از اتباع با تابعیت ایرانی استرالیایی بسیار محدود است. ما نمی توانیم ارائه خدمات و حمایت های کنسولی را در صورت دستگیری شما تضمین کنیم. دشمنی های شدیدی بین ایران و استرالیا در منطقه وجود دارد. همچنین ایران تنش های نظامی زیادی با آمریکا و سایر کشورها در منطقه دارد." آیا طی این مدت گردشگرانی از کشورهای خارجی و اروپایی در ایران بازداشت شده اند که چنین هجمه ای علیه سفر به ایران در میان کشورهای غربی شکل گرفت؟

در حال حاضر برخی از اتباع خارجی که الزاما با ویزای گردشگری به ایران نیامده اند در ایران حضور و حتی برخی از آنها مستقر در ایران هستند. برخی از این افراد به لحاظ کاری در ایران حضور دارند و هدف آنها صرفا سفر نیست. در این میان بازداشت هایی به جهت ملاحظات امنیتی در خصوص این اتباع صورت گرفت. اما گزارشاتی که ما از نهاهای امنیتی دریافت کرده ایم و جلسه ای که به این منظور داشتیم، نشان می دهد که بیشتر این افراد در کمترین زمان ممکن بعد از آنکه احراز می شود موضعی نداشتند یا سهوا تصویربرداری کرده اند، آزاد شده اند. به هیج وجه تصویر غیر واقعی که ارائه می شود با چیزی که در ایران وجود دارد، منطبق نیست.

البته یکی از وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در کنار نهادهای مسئول دیگر که همه دغدغه گردشگری دارند، آن است که از حقوق گردشگرانی که به کشور سفر می کنند دفاع کند و برخی از مواردی که اشتباه دستگیر شده بودند در بازه زمانی چند ساعته مورد پیگیری معاونت گردشگری و وزیر میراث و گردشگری قرار گرفتند و توانستند به تورشان ادامه دهند.

در واقع میتوان گفت، معدود مواردی بود که شاهد بازداشت گردشگران بودیم اما تعداد آنها به اندازه ای نبود که چنین هجمه ای راه بیفتد، چرا که چنین مواردی در شرایطی که ممکن است وضعیت یک کشور به سمت ناآرامی برود، طبیعی است و ممکن است در هریک از کشورهای دیگر هم اتفاق بیفتد. پیش نیاز حضور دائمی گردشگران در هر کشور، موضوعات امنیتی است. طبیعی است که برای حفاظت و حراست از اتباع کشورهای خارجی و گردشگران، باید موضوعات امنیتی لحاظ شود اما به موازات آن دقت و توجه به آنکه این دغدغه های امنیتی در کنار حمایت حقوق گردشگر و حمایت از گردشگری صورت گیرد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

باتوجه به آنکه بیشترین هجمه علیه ایران و ایران هراسی توسط بریتانیا، آمریکا و کانادا صورت گرفته، حتی بتازگی وزارت خارجه بلژیک خواستار خروج شهروندانش از جمله دوتابعیتی های ایرانی بلژیکی از ایران شد. این وزارتخانه طی بیانیه ای دلیل این امر را «نگرانی از بازداشت» شهروندان خود توسط ایران اعلام کرده است. در این بیانیه آمده است: "تمامی شهروندان بلژیک در ایران شامل دوتابعیتی ها در معرض خطر بازداشت و محاکمه هستند و این امر شامل تمام اشخاصی که به ایران سفر می کنند، از جمله سفرهایی که با هدف گردشگری صورت گرفته است، می شود." این صحبت ها چه تاثیری در تصمیم سایر کشورها برای ترغیب و عدم ترغیب گردشگرانشان برای سفر به ایران دارد؟

الزاما آنچه توسط کشورهای غربی درخصوص ایران مطرح می شود به حوزه گردشگری ارتباط ندارد بلکه موضوعات سیاسی و مناسبات بین کشورهاست. در واقع میتوان گفت، موضوعات سیاسی به حوزه گردشگری ورود کرده و نمونه آن را میتوان در توصیه به عدم سفر به ایران شاهد بود.

طبیعی است که ما نیز باید از ابزارهایی که در اختیار داریم برای معرفی چهره واقعی کشور استفاده کنیم. برخی از نهادهای غربی، رسانه هایی در اختیار دارند که در شکل دهی تصویر ساختگی از ایران موثر هستند. وقتی چنین فضایی به صورت ساختگی سعی دارد علیه ایران عمل کند ما نیز می توانیم از همان رسانه ها برای ساخت تصویری واقعی از ایران استفاده کنیم اما تحقق این امر نیازمند بسیج همگانی و حضور و تعامل تمام دستگاه ها و نهادهای ذیربط است.

ما در این نقطه با ضعف روبرو هستیم. مبارزه با ایران هراسی و ساخت تصویری درست و واقعی از ایران در اذهان جهانیان کار یک دستگاه یا یک وزارتخانه نیست بلکه زمانی که با بسیج نیروهای ضد ایران برای ساخت تصویر غیر واقعی از ایران روبرو هستیم، باید بسیجی برای ساخت تصویر واقعی از ایران از نظر امکانات و ساختار نیز صورت گیرد تا بتواند در مقابل آن بایستد و ایران واقعی را معرفی کند.

نیاز است تا امکان بازدید برخی از رسانه های خارجی را از سرزمین ایران فراهم کنیم تا بتوانند جاذبه ها و واقعیت ایران را انعکاس دهند.

سالها شاهد برگزاری فم تورهای مختلف بودیم و اصحاب رسانه و البته فعالان حوزه گردشگری کشورهای بازار هدف گردشگری به منظور آشنایی و معرفی جاذبه ها به ایران سفر می کردند. آیا در حال حاضر فم تور داریم یا آنکه برنامه ای برای برگزاری چنین فم تورهایی داریم؟

طی چند سال گذشته فم تورهایی را به صورت مستمر برگزار کردیم اما باید صادقانه گفت که برگزاری این فم تورها طی ماههای اخیر دچار وقفه شده و به تاخیر افتاده است. از ماه بعد مجددا برگزاری فم تورها را خواهیم داشت. نباید فراموش کرد که اکتفا به برگزاری فم تورها برای ایجاد تصویر واقعی از ایران کافی نیست. ما (معاونت گردشگری وزارت میراث و گردشگری) به تنهایی بضاعت رویارویی با تصویرسازی غیر واقعی از ایران را نداریم و نیاز است تا همه دستگاه ها و نهادهای ذیربط در این حوزه ورود کنند. در این راستا، برنامه ای را به مسئولان مربوطه ارائه داده ایم که بتوانیم از ظرفیت بخش های مختلف استفاده کنیم و انگیزه لازم برای مقابله با ایران هراسی و امکان لازم برای ارائه تصویر درست از ایران را ایجاد کنیم.

معتقد هستیم شرکت در نمایشگاه گردشگری پیش رو و پیگیری برگزاری فم تورها، حضور رسانه های خارجی از کشورهای مختلف را باید شدت بخشید که تحقق این مهم نیازمند همکاری و تعامل فرابخشی و عزم جدی و همگانی است.

چرا نتوانستیم در حوزه جذب گردشگران جام جهانی 2022 قطر موفق عمل کنیم؟ آیا یکی از دلایل این امر به همان بحث ایران هراسی باز میگردد چنانکه چندی پیش شاهد آن بودیم که سایت وزارت خارجه بریتانیا عنوان کرده بود: "ایران اروپاییان با تابعیت غیرایرانی را که با ویزای گردشگری به آنجا سفر کرده بودند بازداشت کرده است. جزیره کیش که جزیره ایرانی در نزدیکی قطر است همان خطری را برای اتباع بریتانیایی دارد که در خاک سرزمینی ایران وجود دارد. زیرا قوانین جمهوری اسلامی به شدت در آن اجرا می شود. در خاک کیش نیز شما کماکان در معرض بازداشت ها و حبس های خودسرانه هستید. بنابراین به شما اکیداً توصیه می کنیم از سفر به جزیره کیش خودداری کنید." آیا قرار نگرفتن ایران در گزینه های سفر گردشگران جام جهانی به این عوامل باز می گردد؟

وقتی در شرایط موجود شاهد لغو سفر و تورهای عادی به ایران هستیم و گردشگرانی که از چند ماه قبل برنامه سفر به ایران را چیده اند و آن را قطعی کرده اند و محل اقامت و پروازشان را مشخص کرده اند و قصدشان سفر به سرزمین ایران است، سفرشان را لغو می کنند؛ دیگر نمیتوان از گردشگرانی که مقصد سفرشان جای دیگری است انتظار داشت به ایران که مقصد مکمل است سفر کنند. قطعا انتخاب آنها نیز تحت تاثیر موضوعاتی که تاکنون درباره آنها صحبت کردیم، قرار میگیرد.