تخریب عرصه باغ امین اسلامی زخمی بر چهره شهر تاریخی نیشابور است

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، تخریب عرصه باغ امین اسلامی زخمی بر چهره شهر تاریخی نیشابور است.

تخریب شبانه عرصه باغ تاریخی و زیبای امین اسلامی توسط شهرداری نیشابور رویداد اسفناکی است که طعم تلخ آن پیش از این بارها در کام دوستداران میراث فرهنگی و آثار تاریخ و تمدنی در خطه تاریخ ساز و تمدن محور خراسان رضوی پیچیده است.

بخشی از باغ تاریخی امین اسلامی نیشابور بدون اطلاع و استعلام از متولی آثار ملی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی از سوی شهرداری تخریب شده است.

عمق تمدن و تاریخ در خراسان رضوی تا به آنجا است که کهن ترین دست افزارهای مکشوفه در این استان متعلق به 800 هزار سال پیش است. این امر گویای عمق زمانی تاریخ، فرهنگ و تمدن در سرزمین خراسان و حضور و زیست انسانهایی از اقوام مختلف در این خطه است. قدمت اغلب محوطه ها در خراسان رضوی نیز از حدود 6 هزار سال پیش آغاز شده و تا دوران اسلامی را در بر میگیرد.

هم اکنون افزون بر 10 هزار اثر تاریخی قابل ثبت در فهرست آثار ملی در این استان وجود دارد که تاکنون از آن میان تنها هزار و 800 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که البته همان ها نیز حال و روز خوبی ندارند و غبار بی توجهی بر برخی از آنها نشسته است.

شهر تاریخی نیشابور با پیشینه تاریخی رشک برانگیز از آثار و جاذبه های فرهنگی و تاریخی پرشمار و شناخته شده ای برخوردار است که از جمله آنها شماری خانه ها و عمارت های تاریخی است که نمادهای هویتی این شهر بشمار می روند و متاسفانه در سالهای اخیر بر اثر بی توجهی شهروندان و البته متولیان حفاظت و صیانت از آن، شاهد تخریب و نابودی آنها هستیم.

موضوع خانه ها و عمارات تاریخی در نیشابور همواره بحث برانگیز بوده است بطوریکه طی یک سال گذشته سه خانه تاریخی مشکاتیان، معمار باشی و رئیس التجار در شهر نیشابور تخریب شده و این بار شهرداری نیشابور به صورت شبانه سرپنجه لودرهای تخریب گر را بر عرصه تاریخی باغ امین اسلامی فرود آورد.

باغ امین اسلامی نیشابور اثر تاریخی فاخری در این شهر است که در تاریخ 19 اسفند سال 1380 به شماره 4809 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و طبق قانون هرگونه دخل و تصرف یا تخریب در آثار تاریخی ملی جرم محسوب می شود.

تخریب شبانه عرصه تاریخی

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی پیرامون اینکه تخریب عرصه باغ امین اسلامی زخمی بر چهره شهر تاریخی نیشابور است، گفت: تبدیل عرصه تاریخی باغ امین اسلامی نیشابور به مسیر ماشین رو توسط شهرداری برخلاف قوانین حفاظت از آثار ثبت شده در فهرست ملی است.

احسان زهره وندی با بیان اینکه ضوابط عرصه و حریم ابلاغی برای آن صادر شده و حکم ثبتی و عرصه و حریم به مسئولان نیشابور از جمله فرماندار و شهردار ابلاغ شده، ادامه داد: چند سال قبل به صورت غیرقانونی دیوارهای باغ برداشته شده بود و اکنون براساس گزارش دریافتی، شهرداری بدون هیچ گونه اطلاع به میراث فرهنگی، شبانه عملیات عمرانی تعریض خیابان و ایجاد مسیر سواره را در عرصه این اثر تاریخی آغاز کرده است.

وی تاکید کرد: طرحی که عملیات عمرانی آن آغاز شده است با طرح تفصیلی و دیگر اسناد بالادستی نیز مغایرت دارد و نه تنها مشکلی از ترافیک برطرف نمی کند بلکه باعث لطمه زدن به اثر تاریخی نیز می شود.

زهره وندی افزود: اکنون این باغ در اختیار مردم است که با این اقدام شهرداری و تداخل مسیر سواره با پیاده در آن خطر آفرین شده است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره غیرقانونی بودن این اقدام اظهار کرد: به لحاظ قوانین شهرسازی و میراث فرهنگی این اقدام تخلف از قانون است و اکنون مکاتبات لازم با مسئولان استان از جمله معاونت عمرانی استانداری خراسان رضوی انجام شده تا از این اقدام غیرقانونی در نیشابور جلوگیری شود.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی یادآور شد: کارشناسان این اداره با حضور در شهرستان نیشابور ضوابط مربوط به حراست از عرصه و حریم اثر را به صورت حضوری به فرماندار و شهردار این شهر اعلام کردند.

وی با بیان اینکه شهرداری با اقدام اخیر خود بر روی این اثر تاریخی، بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی نیشابور را تخریب کرده، گفت: اقدامات قانونی و پیگیری های قضایی از طریق واحد حقوقی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این خصوص در حال انجام است.

زهره وندی با اشاره به ماده 560 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) گفت: براساس این بند از قانون هر کس بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی، یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثار فرهنگی تاریخی ذکر شده در این ماده، مبادرت به عملیاتی نماید که سبب تزلزل بنیان آنها شود یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارت وارده، به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اظهار کرد: همچنین براساس ماده 558 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه ها و مجموعه های فرهنگی تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یا تزئینات، ملحقات تاسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلاً نیز واجد حیثیت فرهنگی تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک تا 10 سال محکوم می شود.

باغ امین اسلامی در گذشته متعلق به مرحوم ابوالحسن امین الاسلامی بوده که پس از واگذاری آن به شهرداری نیشابور، بخشی از آن به واحدهای تجاری و صنفی تبدیل شده و عمارت قدیمی مرکز باغ نیز با زیربنای تقریبی 1200 مترمربع و در 2 طبقه، شامل فضاهایی نظیر سالن مرکزی، اتاق ها، پیشخوان ستون دار، سردابه و غیره است.

این باغ و عمارت تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) و در مجاورت باغ ملی نیشابور قرار دارد.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با بیان اینکه همه اقدامات شهرداری نیشابور در عرصه این باغ تخلف محض بوده، افزود: در این روند که از گذشته آغاز شده بود طی سه مرحله اقداماتی غیرقانونی انجام شده که شامل ساخت و ساز غیرمجاز در عرصه تاریخی، تخریب دیوارهای باغ و عدم بازسازی آنها و در نهایت تبدیل عرصه باغ به مسیر سواره رو است.

زهره وندی گفت: طبق ماده 558 قانون مجازات اسلامی، قطعا از شهردار نیشابور شکایت خواهیم کرد و با پیگیری کامل ماجرا تا زمانی که این اثر تاریخی به حالت اولیه بازگردد، کار را ادامه خواهیم داد، زیرا آنان هیچگونه استعلامی از این اداره کل برای فعالیت در این محوطه نگرفته بودند.

وی بیان کرد: برای انجام هر مداخله ای در عرصه های تاریخی، قطعا و حتما باید با اداره کل میراث فرهنگی هماهنگی شود اما در این مورد بدون استعلام و آن هم به صورت شبانه تخریب انجام شده است.

شهردار نیشابور اما با رد تخریب عرصه باغ امین اسلامی گفت: اقدام شهرداری نه بدون مجوز و نه شبانه بوده است، در این اقدام معبری که بسته بوده را برای مردم باز کرده ایم که براساس توافقنامه ای که در سال 1380 با مالک باغ امین اسلامی و قبل از ثبت ملی این اثر تاریخی به امضا رسیده، انجام شده است.

سید حسن میرفانی افزود: در قالب این توافقنامه باغ مزبور در اختیار شهرداری نیشابور است که ایجاد مجموعه فرهنگی، تفریحی در آن هدف اصلی و غایی ما است.

وی افزود: توافقنامه مزبور در 26 آبان سال 1380 به امضا رسیده است که براساس آن باغ به مساحت 31 هزار و 120 متر مربع به شهرداری نیشابور واگذار شده است و طبق طرح تفصیلی، هشت هزار و 500 متر مربع از این باغ کاربری تجاری مسکونی دارد که 6 هزار و 500 متر آن مسکونی است و براساس توافق صورت گرفته با مالک قرار شد برای آن پروانه 2 طبقه مسکونی روی تجاری یا سه طبقه مسکونی روی پیلوت صادر شود.

میرفانی افزود: علاوه بر این براساس طرح تفضیلی 15 هزار متر از گستره باغ باید فضای سبز و بیش از 9 هزار متر مربع آن معبر باشد.

شهردار نیشابور گفت: با توجه به مشکلات ترافیکی شهر در سالهای اخیر، معضلات اجتماعی منطقه و مسائل و حواشی که برای باغ ایجاد شده و از آن جمله تجمع اراذل و اوباش در این مکان است، دستگاههای امنیتی و تامینی و مسئولان شهرستان برای عملیاتی کردن مواد تفاهمنامه مزبور به اجماع رسیده اند.

میرفانی ادامه داد: کمیته فنی ترافیک شهرستان و نیز شورای هماهنگی ترافیک نیشابور باز شدن این مسیر را مصوب کرده اند بنابراین هیچ کار غیرقانونی در این مجموعه انجام نشده است.

وی اظهار کرد: ثبت ملی این اثر تاریخی 2 ماه پس از توافق صورت گرفته با مالک بنا انجام شده است، اما با توجه به واگذاری این باغ به شهرداری، همچنان بر انجام اقدامات مد نظر دیگر نیز از جمله مرمت بنا تاکید داریم.

شهردار نیشابور با بیان اینکه عمارت داخل باغ دارای مشکلات فراوان و در حال تخریب است، گفت: بنابراین شهرداری به دنبال احیا و تبدیل این عمارت به مرکزی فرهنگی و موزه ای برای شهر و تبدیل ساختن باغ به مرکز تفریحی و گردشگری است.

وی گفت: در قالب توافقنامه با مالک، به اجرای کامل تعهدات خود پایبند هستیم در غیر این صورت شهرداری نیشابور باید از تاریخ عقد توافق روزانه 300 هزار تومان جریمه به مالک باغ پرداخت کند، بر این اساس انجام تعهدات از جانب ما قطعی خواهد بود.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی وضعیت عمارت و باغ امین اسلامی نیشابور را پایدار خواند و افزود: هر زمان نیاز به انجام عملیات مرمت و مقاوم سازی در این مجموعه باشد، اقدامات لازم و بایسته انجام خواهد شد.

زهره وندی افزود: پارسال 100 اثر تاریخی در استان مرمت شد و البته مرمت جامع برای این آثار انجام نشده و فقط اقداماتی برای استحکام بخشی بناها انجام گرفته است و در صورت تخصیص اعتبارات مورد نیاز، امسال نیز اقدامات مرمتی بیشتری نسبت به گذشته انجام خواهد شد.

وی گفت: تاکنون 2 هزار اثر تاریخی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که بسیاری از این آثار نیازمند مرمت اضطراری است و اداره کل میراث فرهنگی براساس اعتبارات تخصیصی برای مرمت آثار اولویت بندی می کند.

وی ادامه داد: از جمله آثار خراسان رضوی که به مرمت اضطراری نیاز دارند میتوان به اثر بابا لقمان در شهرستان سرخس اشاره کرد که طرح مرمتی آن در حال تهیه است و از دیگر آثار نیازمند مرمت نیز میتوان چهار طاقی بازه هور و سرای عزیزالله اف مشهد را نام برد.

معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: بسیاری از چهار طاقی ها و رباط های تاریخی استان نیازمند مرمت اضطراری هستند اما دچار محدودیت اعتبارات مرمتی هستیم که علت آن شمار فراوان آثار تاریخی ملی در استان است به همین دلیل اجرای طرحهای مرمتی سالانه بستگی به تخصیص اعتبارات دارد.

وی گفت: خراسان رضوی 2 هزار اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی دارد که رسیدگی به همه امور این آثار بدون کمک و مشارکت مردم امکان پذیر نیست.