آرامگاه بابا لقمان

آرامگاه لقمان سرخسی مربوط به سده 8 ه‍.ق است و در سرخس و 3 کیلومتری شمال شهر واقع شد. این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره 165 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای آجری در فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد. این بنا پس از هزار سال هنوز ابهت و صلابت خود را حفظ کرده و در میان تل های خاکی بخش های مخروبه ملحقات بنا گردن فرازی می کند. مقبره این عارف سرخسی شباهت بسیار زیادی به آرامگاه سلطان سنجر سلجوقی دارد.

این بنا شامل گنبدی دو پوشه آجری با ایوانی بلند است. همچنین، نوار کمربند مانندی قسمت مدور گنبد را از ساقه و دیواره آن که بر روی قاعده چند پهلویی قرار گرفته، جدا می کند. در بدنه هر ضلع آن روزنه ای برای روشنایی درون گنبد تعبیه شده و تزئینات گچی، گچ بری و آجرکاری آن ممتاز است. درون طاق ها مزین به نقوش هندسی لوزی شکل بوده و ساختمان آن از دو بخش مربع شکل متصل به هم تشکیل شده است. ایوان ورودی بزرگ و مرتفعی هم در سمت شمال ساخته شد. بقعه دارای دو طبقه بوده و طبقه دوم آن غرفه دار است. طرح چهار ضلعی بنا در قسمت بالا به تعدادی تربنه به طرح هشت ضلعی تبدیل شده که حجم چشمگیری را در نمای خارجی آن بوجود آورد و گنبد کم خیزی هم بر روی استوانه بنا گردیده است.