نگاهی کوتاه به نمایشگاه پنجاه سال هنر سفالگری

ایلنا/ این خبر پیرامون نگاهی کوتاه به نمایشگاه پنجاه سال هنر سفالگری برای شما مخاطبان گرامی نوشته شده است.

نمایشگاه «پنجاه سال هنر سفالگری» به همت گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در محل پژوهشکده هنرهای سنتی این وزارتخانه برپا شده و تا روز چهارشنبه 16 آذر ادامه دارد.

این نمایشگاه شامل 170 اثر سفال و سرامیک با تکنیک های زیرلعابی، رولعابی، آب رنگی، نقش برجسته و ساخت حجم سفالی، کتیبه و ریتون های سفالی است. این آثار حاصل کار 21 هنرمند است که 12 نفر از آنها در حال حاضر در کارگاه های پژوهشکده هنرهای سنتی فعال هستند و 9 نفر از استادان پیشکسوت حوزه سفال و سرامیک نیز در برپایی این نمایشگاه مشارکت دارند.

سهیلا نقی زاده (سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی وزارتخانه میراث و گردشگری) با اشاره به آنکه در این کارگاه برخی از آثار قدیمی عین به عین و برخی دیگر نمونه سازی می شوند، گفت: اخیرا آثاری را نمونه سازی می کنیم که متعلق به ادوار مختلف بخصوص دوره قاجار است. این آثار از رنگ گرفته تا طرح، آثار نمونه سازی شده اند؛ در این نمونه سازی ها بخصوص از آثار کاخ گلستان بهره جسته ایم که برای استفاده از این آثار از تحقیق میدانی و کتابی استفاده کرده ایم. تعدادی از این آثار در نمایشگاه پنجاه سال هنر سفالگری در معرض دید عموم قرار گرفته اند.

او درخصوص چرایی تاکید بر نمونه سازی از آثار گذشتگان گفت: حفظ و اشائه هنرهای سنتی یکی از اهداف ماست. قصد بر آن است تا سبک کار، طرح ها و تکنیک هایی که از گذشتگان باقی مانده را حفظ و به نسل آینده منتقل کنیم. اگر این کارها را انجام ندهیم این آثار به مرور زمان فراموش خواهند شد مگر آنکه این آثار در موزه ها به نمایش گذاشته شوند. اما قصد بر آن است تا جوانان، هنرجویان و هنرمندان علاقمند بتوانند از این تکنیک ها بیاموزند. ضمن آنکه برخی از این آثار و طرح ها در قالب آثار کاربردی نیز در زندگی روزمره عموم جامعه جای گرفته اند.

نقی زاده پیرامون نگاهی کوتاه به نمایشگاه پنجاه سال هنر سفالگری اشاره داشت: این روزها شاهد آن هستیم که برخی از آثار با تکنیک ها و طرح های قدیمی توانسته اند در سر در عمارت ها، شبستان ها، رستوران های سنتی و سفره خانه ها و حتی هتل ها جای بگیرند. حتی نمونه سازی یکی از لته های دیوارنگاره کاخ گلستان نیز انجام و در دفتر وزیر میراث و گردشگری نصب شده است. کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه نیز دارای دیوارنگاره هایی از دوره قاجار است.

او درخصوص این مهم که این آثار بجای مانده از گذشتگان چه اندازه توانسته اند علاوه بر تجملی و هنری بودن وارد زندگی عموم جامعه شوند نیز گفت: عموم جامعه اگر به هنر ایرانی علاقمند باشند قاعدتا در خانه آنها یک بخشی از هنر ایرانی بخصوص سفال پیدا می شود. اما کار ما بیشتر جنبه تزیینی دارد. چرا که کارهایی که انجام می دهیم حفظ و اشائه آثار گذشتگان است. در این میان نقوش مختلفی از مینیاتور گرفته تا گل و مرغ مورد استفاده قرار میگیرد.

در واقع میتوان گفت نقوش مد نظر برگرفته از هنرهای سنتی قدیم و طرح ها و نقوش ادوار مختلف از دوره قاجار و ایلخانی است. حتی برخی از نقوش برگرفته از طرح های سنتی مانند گلهای ختایی و اسلیمی است. برخی از نقوش نیز طرح های سنتی گرافیکی است که تلفیقی از سنت و مدرنیته است. حتی از گل و مرغ ها نیز استفاده می کنیم که به طرح ها و نقوش قدیمی باز میگردد که در کتابهای تاریخی به آن اشاره شد.

سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی با اشاره به آنکه گرایش عموم جامعه به نقوش سنتی و مینیاتوری بیشتر است، اذعان داشت: سعی کردیم، طرح های گرافیکی و مدرن را نیز با نقوش سنتی تلفیق کنیم. البته آثارمان را برای حضور در نمایشگاه های خارجی و داخلی نیز ارسال می کنیم. برخی از این آثار که توسط هنرمندان پیشکسوت طی 50 سال اخیر خلق شده اند در سفارتخانه ها، موزه ها، دفاتر وزرا نگهداری می شوند.

سعی شده این آثار و نقوش که از ادوار گذشته از ساسانی گرفته تا ایلخانی و قارجار است، حفظ شود. حتی از ظروف قدیمی زیرخاکی که پیدا شده اند نیز نمونه سازی صورت گرفت، چرا که این امر می تواند در معرفی هنرهای سنتی و هنرهای گذشتگان ما در عرصه بین المللی موثر باشد. بسیاری از بازدیدکنندگان خارجی که برای بازدید از کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه میراث می آیند، دیدن این آثار برایشان بسیار جذاب است و با گرفتن عکس و سئوالات متعدد این مهم را نشان می دهند.

او ادامه داد: حتی چند سال پیش یکی از اساتید ژاپنی؛ کوبه ای کاتو (فرزند استاد تاکو کاتو) که به ایران سفر کرده بود به تکنیک سفال زرین فام علاقمند شد و این امکان را ایجاد کرد تا چند هنرمند ایرانی برای تحقیق درخصوص این تکنیک به ژاپن سفر کنند. در حال حاضر تکنیک زرین فام در دوران معاصر توسط افراد متعددی مورد بررسی قرار گرفته که برخی از آنها در حیطه تحقیق و برخی دیگر به صورت تجربی به ساخت این لعاب پرداخته اند.

حتی این استان ژاپنی مطرح کرد پدر من در سال 1966 به تفکیک و احیای سفال زرین فام پرداخت و در سال 1975 به عنوان اولین نفر برای احیای این هنر ایرانی شناخته شد و آرزوی او این بود بعد از احیای آثار خلق شده به زادگاهش ایران برگردد. بیش از 10 هنرمند از ایران برای انجام تحقیقات بر روی سفالگری زرین فام به ژاپن دعوت شدند؛ امیدواریم برگزاری این رویداد در ایران به شناخته تر شدن این هنر کمک بیشتری کند. از این رو هنرمندان ایرانی موفق شدند حدود 4 ماه در ژاپن به مطالعه و پژوهش بپردازند.

سرپرست کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه میراث و گردشگری در پاسخ به این سئوال که در حال حاضر تا چه اندازه در حوزه مبادلات فرهنگی و هنری در عرصه بین المللی و طرح کرسی های پژوهشی و مطالعاتی فعال هستیم، گفت: متاسفانه درحال حاضر هیچ نمونه ای نداریم و آخرین بار همین پژوهش در باب سفال زرین فام بود که آنهم از سوی مسئولان ژاپنی هماهنگی هایش انجام شد و هنرمندان برای تحقیق و پژوهش اعزام شدند.

این در حالی است که قبل از انقلاب چندین مورد از این دست پژوهش های بین المللی در حوزه سفال و سرامیک و مجسمه سازی در کشورهای فرانسه و ایتالیا داشتیم. اکنون بودجه مناسبی برای این مهم اختصاص پیدا نمی کند و اگر پروژه های تحقیقاتی از سوی کشورهای دیگر تعریف نشود، از سوی ایران بودجه ای برای این مهم تخصیص نمی یابد. البته نباید فراموش کرد که مشترکات تکنیکی و نقوش در حوزه سفال و سرامیک بخصوص بین ایران و چین بسیار زیاد است. از نقوش حیوانی و گیاهی گرفته تا سفال های سفید و آبی و… ریشه در تاریخ و گذشته ما دارند. اما نتوانسته ایم برای تبادل این تکنیک ها با سایر کشورها به تعامل برسیم و سیاست درستی در این خصوص اعمال نشده است.