تنها دو محوطه تاریخی ثبت شده سیستان و بلوچستان ضابطه اختصاصی حریم و عرصه دارند

ایسنا/ براساس گزارش های بدست آمده، تنها دو محوطه تاریخی ثبت شده سیستان و بلوچستان ضابطه اختصاصی حریم و عرصه دارند.

بدنبال اظهارات اخیر رئیس جمهور درباره اهمیت و حساسیت تعیین حریم آثار تاریخی با تاکید بر اینکه اختلالی در کسب و کار و معاش مردم ایجاد نکند؛ مجتبی سعادتیان معاون میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان گفت: در این استان 1680 اثر تاریخی ثبت شده داریم که شامل بناها و محوطه های تاریخی می شوند. درباره تعیین حریم بناهای تاریخی مشکل چندانی نداریم و 40 بنا هم تعیین عرصه و حریم شده اند اما در بین محوطه های باستانی سیستان و بلوچستان، تنها دو محوطه «بمپور» و «شهر سوخته» مصوبه حریم و عرصه دارند.

او اضافه کرد: حدود 10 محوطه باستانی داریم که نیازمند تصویب حریم تعیین شده هستند، اقدامات تعیین حریم و عرصه و گمانه زنی برای آنها انجام شده است، اما هنوز مصوب و ابلاغ نشده است. «آتشکده کرکویه»، «گورستان گشت سراوان»، «تپه دمبیگان قصرقند»، «محوطه حوضدار»، «گورستان شماره یک تیس» و «محوطه بندر تیس» نمونه هایی از این موارد هستند.

سعادتیان در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون حریم این محوطه های باستانی تصویب نشده، توضیح داد: باستان شناسان خیلی دقیق و اصولی حریم های این محوطه های تاریخی را تعیین کرده و معتقدند که اگر دو محوطه تاریخی در گذشته در محدوده یک شهر یا روستا و در نزدیکی هم واقع شده اند، با توجه به ضوابط می توانند حریم یکسانی و یا یک حریم داشته باشند، اما وزارتخانه با این موضوع مخالف است و حریم های تعیین شده برای این محوطه ها و بناها را خیلی وسیع میداند و معتقد است باید برای هر محوطه، حریم جداگانه تعیین شود و زمینهای مابین دو محوطه تاریخی جز حریم محسوب نشود. به هر حال، برای تصویب این حریم ها در تلاش هستیم اصلاحات را انجام دهیم.

معاون میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان همچنین درباره چالش های تعیین حریم و عرصه در این استان اظهار کرد: متاسفانه به دلیل خشکسالی های اخیر، کشاروزی در استان سیستان و بلوچستان انجام نمی شود و همین موضوع باعث شده در حریم محوطه های باستانی در چالش با کشاورزان نباشیم و یا زمین های کشاورزی در مزاحمت با حریم نباشند. ساخت و ساز هم در استان ما کمتر از استانهای دیگر اتفاق می افتد، اما همیشه چالش هایی در حرایم آثار تاریخی وجود داشته است، مثلا در «بمپور» تعدادی منزل مسکونی در عرصه محوطه باستانی قرار گرفته اند که برای حل این معضل یا باید خانه های مالکان خریداری شود یا زمین معوض به آنها داده شود. همچنین ارتفاع برخی از ساختمان ها خلاف حریم منظری است که باید منتظر باشیم عمر مفید آنها تمام شود و در ساخت و ساز دوباره مصوبه ارتفاع در آنها لحاظ شود.

او اضافه کرد: اتفاق مشابه را در «بندر تیس» داریم، در سال 1397 اقدامات تعیین عرصه و حریم این محوطه تاریخی انجام شد، اما حجم عظیمی از منازل مسکونی روی عرصه این محوطه باستانی قرار گرفته و نیازمند زمین های معوض است.

سعادتیان همانند سایر استانها چالش دیگر بر سر راه تعیین حریم و عرصه را بودجه و اعتبار دانست و گفت: امسال برای ساماندهی حرایم، بودجه محدودی به مناطق «حوضدار» و «دلگان» اختصاص دادند که نسبت به 1600 محوطه تاریخی ثبت شده در استان سیستان و بلوچستان، مبلغ آن بسیار ناچیز است. هر چند قرار شده است از محل اعتبارات استانی، تأمین بودجه عرصه و حریم محوطه ها را پیگیر شویم. کار تعیین حریم بناهای تاریخی آسان تر است، چون نیاز به گمانه زنی ندارند و همین موجب می شود هزینه کمتری لازم داشته باشد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا چالشی با دستگاه های دولتی و مدیریت شهری در تعیین حرایم آثار تاریخی ندارید، اظهار کرد: در شهر زاهدان چالش هایی با مدیریت شهری داشتیم و پیش از اینکه سازوکاری برای این چالش ها بوجود آید، بخش زیادی از بافت تاریخی این شهر از بین رفت. در 110 تا 15 سال گذشته میراث فرهنگی با جدیت به این موضوع ورود پیدا کرده و از بناهای تاریخی باقی مانده حفاظت کرده است. حدود 15 بنای تاریخی در شهر زاهدان داریم که شهرداری در هر اقدامی پیرامون آنها، از میراث فرهنگی استعلام میگیرد و امروز دیگر چالشی در این زمینه نداریم.

سعادتیان افزود: حتی دستگاه هایی مانند جهاد کشاورزی برای ایجاد گلخانه، دامداری، پرورش شتر مرغ و ... استعلامات لازم را از ما کسب می کنند و حتی برای بهره برداری از معادن، وزارت صمت از ما استعلام میگیرد و با پایش ها و بررسی های ما اجازه اقدامات داده می شود. بنابراین مشکلی با دستگاه های دولتی نداریم. مشکل اصلی امروز با اداراتی مانند پست، آموزش و پرورش و ...است که بناهای تاریخی در اختیار آنهاست اما در بحث مرمت این بناها و تأمین اعتبارات با میراث فرهنگی همکاری نمی کنند.

معاون میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان درباره تفویض اختیار تعیین حریم و عرصه به ادارات کل استانها نیز بیان کرد: تصویب تعیین حریم و عرصه باید برعهده خود وزاتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باشد. این تفویض اختیار ممکن است موجب رانت شود و کارشناسان این حوزه متضرر اصلی شوند.