ریشه نام فنلاند | تاریخچه اسرار آمیز نام کشور فنلاند

من خیلی به ورزش هاکی روی یخ علاقه ندارم؛ اما وقتی در یک بار در مرکز شهر هلسینکی در حال تماشای بازی هاکی بین تیم فنلاند و تیم کانادا بودم، تحت تاثیر جو ورزشگاه و بازی قرار گرفتم. هاکی روی یخ یکی از محبوب ترین ورزش ها در این کشور اروپای شمالی است و فنلاندی ها بسیار به تیم هاکی خود امیدوارند. غرور ملی آنها واگیردار بود و به من هم سرایت کرد. دوربین فیلمبرداری ورزشگاه روی بازیکنان تیم فنلاند زوم کرد و من در یک لحظه کلمه ای را روی لباس های ورزشی بازیکنان دیدم که تا آن زمان ندیده و نشنیده بودم: سومی. ابتدا تصور کردم این کلمه نام یکی از بازیکنان است؛ اما سپس متوجه شدم که این کلمه روی لباس تمامی بازیکنان حک شده است. از دوستم کریستا فرانزمان Krista Fransman که یک دختر اهل هلسینکی است پرسیدم : "سومی یعنی چه !؟" او پاسخ داد : "یعنی فنلاند." از آنجایی که فنلاندی ها خیلی اهل صحبت کردن نیستند، پاسخ او بسیار کوتاه بود. پرسیدم : "مگر کلمه Finland به معنی فنلاند نیست !؟" او به آرامی خندید و پاسخ داد : "در زبان فنلاندی نه". دقیقا از همین لحظه بود که علاقمند شدم در مورد این دو نام و تاریخچه نام فنلاند بدانم و برای این کار، می بایست از کریستا سوالات بیشتری می پرسیدم. اگر می خواهید در مورد ریشه نام فنلاند و کشور فنلاند بدانید، این مطلب را حتما بخوانید.

ریشه نام فنلاند

کریستا در بین دو نیمه درباره تاریخچه نام فنلاند توضیح داد که کلمه Finland یک کلمه فنلاندی نیست. در حقیقت، در بین حروف الفبای اصلی فنلاندی، اصلا حرفی به نام F وجود ندارد و این حرف توسط کلمات خارجی استفاده شده در کشور به زبان فنلاندی معرفی شده است. یکی از تئوری هایی که برای توضیح ریشه کلمه فنلاند وجود دارد این است که کلمه Finland از کلمه انگلیسی قدیمی Finna که یک اصطلاح عمومی برای توصیف مردم اسکاندیناوی Scandinavia (سه کشور سوئد، نروژ و دانمارک) بوده است گرفته شده است. اما برخی از تاریخ شناسان عقیده دارند که ریشه نام فنلاند سوئدی است و مربوط به قرن دوازدهم میلادی می باشد که در تاریخچه نام فنلاند نیز آمده است که مردم سوئد از کلمات Finlonti و Finlandi برای توصیف بخشی که هم اکنون جنوب غربی کشور فنلاند است استفاده می کردند. بنابراین با وجود این که این کشور از دوران قرون وسطی با نام Finland شناخته می شده است، خود مردم فنلاند قرن هاست که از کشور خود با نام سومی نام می برند.

ریشه کلمه سومی

وقتی این توضیحات را شنیدم، علاقمند شدم علاوه بر فهمیدن ریشه نام فنلاند، بدانم ریشه و معنی نام سومی چیست و چطور در هویت مدرن فنلاندی ها جای گرفته است!؟ بنابراین تحقیق خودم درباره ریشه نام فنلاند را از موزه ملی فنلاند National Museum of Finland در هلسینکی شروع کردم. کشور فنلاند در سال 2017 صدمین سالگرد استقلال خود را جشن گرفته است و نمایشگاه دائمی جدید و ویژه این موزه که داستان فنلاند یا سومی نام دارد، تغییر و تحول این کشور به یک کشور مستقل و خود مختار را روایت می کند. این کشور از سال 1809 تا 1917 یک دوک نشین تحت نظارت امپراطوری روسیه بود. قبل از آن هم برای نزدیک به 700 سال تحت کنترل سوئدی ها قرار داشت. بین این دو قدرت شمالی، همواره بر سر سرزمینی که فنلاند کنونی در آن قرار دارد جنگ و کشمکش وجود داشت و این کشور مرتبا بین این دو طرف رد و بدل می شد. اما انقلاب روسیه، راه فنلاندی ها برای اعلام استقلالشان را هموار کرد. این نمایشگاه، مبارزه ادامه دار جوان های این کشور برای شکل دادن به یک جامعه دموکراتیک و در عین حال، سعی در تقویت کردن هویت ملی شان را به نمایش می گذارد. از جمله تاکید آنها بر روشن بینی و روشن فکری؛ برای مثال می توان به سال 1906 اشاره کرد که فنلاند اولین کشور اروپایی بود که حق رای دادن را به تمامی بزرگ سالان کشور اعطا کرد.اما در هیچ جای این نمایشگاه، اثری از نام سومی، تاریخچه نام فنلاند یا این که چرا فنلاندی های دنیای مدرن هنوز هم از این کلمه به جای کلمه Finland استفاده می کنند ندیدم. خانم ساتو فراندلیوس سرپرست موزه در این مورد به من گفت : "هیچ اطلاعات دقیق و محکمی در مورد ریشه واقعی نام سومی وجود ندارد. یک تئوری وجود دارد و آن هم این است که این کلمه از کلمه Suomaa که در زبان فنلاندی به معنای "مرداب یا زمین بسیار مرطوب" می باشد آمده است." او اضافه کرد که در بخش جنوب غربی کشور، تعداد زیادی دریاچه وجود دارد که ممکن است به نظر خارجی ها شبیه به مرداب به نظر رسیده بوده باشند. او سپس ادامه داد : "تئوری دیگر این است که این کلمه از کلمه Suomu که به معنی "پولک ماهی" است ریشه گرفته باشد و شاید کنایه به این باشد که مردم فنلاند لباس هایی از پوست ماهی به تن می کردند." تئوری سومی که مطرح شد باعث شد من به لاپلند Lapland (بزرگت رین و شمالی ترین منطقه فنلاند) بروم تا به جستجوی Sami ، یک قبیله کوچ نشین سنتی که گله های گوزن دارند بپردازم.

تئوری سوم چه بود !؟

براساس نظر کلاس روپل Klaas Ruppel، متخصص ریشه شناسی موسسه زبان های فنلاند، برخی زبان شناسان اعتقاد دارند که هر دو کلمه های سامی و سومی از کلمه źemē از زبان بالتیک که به معنی سرزمین یا قلمرو و مردمی که در آن زندگی می کنند است ریشه گرفته اند. لاپلند Lapland در زمستان، مانند یک صحنه از کتاب های داستان است. همه چیز مانند درون یک فریزر بزرگ سرمازده، با برف پودری شکل سفید رنگ پوشیده شده و توسط باد های قطبی شدید، فرم گرفته است. مناظر آن منطقه آنچنان سفید بودند که مجبور شدم از این کلمات و توصیفات کلیشه ای برای توصیف آن استفاده کنم : افسون کننده، جادویی و شگفت انگیز بود. زمانی که با فردی از ششمین نسل گوزن داران این منطقه به نام جوهو کوجالا Juha Kujala و پسر 19 ساله اش اوسکاری Oskari در مزرعه خانوادگی شان در روکا ، 800 کیلومتری شمال هلسینکی، ملاقات کردم، با چنین مناظر فریبنده ای احاطه شده بودم. آنها مرا از دروازه های چوبی رد کردند و طولی نکشید که گوزن های کنجکاو دورم را گرفتند. چند تا از آنها کیفم را به امید پیدا کردن خوراکی بو کشیدند. اوسکاری خندید و مرا به گله گوزن ها معرفی کرد. او در حالی که سعی می کرد گوزنی که به من نزدیک شده بود را دور کند گفت : "این یکی مادر اون گوزنه که پارسال به دنیا آمد و آن گوزنی که خودش را به پای شما می مالید، خواهر آن گوزن مادر است." و اضافه کرد : "من تمام این گوزن ها را می شناسم. آنها مانند خانواده خودم هستند." پیوند بین اوسکاری و گله گوزن ها از پدربزرگش به پدرش و هم اکنون به او منتقل شده است. با وجود این که او در حال حاضر در حال گذراندن رشته مربی گری ورزشی در دانشگاه می باشد، اما معتقد است آینده او در اینجا و بین گوزن هاست. وقتی در مورد این مسئله و برنامه اوسکاری برای آینده با مادرش کوجالا صحبت کردم، او گفت : "انتخاب این مسئله کاملا بر عهده خودش است. من هم وقتی جوان تر بودم، از اینجا رفتم تا دنیا را تجربه کنم. اما در نهایت، دوباره بازگشتم."

تاریخچه نام فنلاند: هویت فنلاندی یا سومی

با این که سومی های سنتی فنلاند خودشان را ابتدا سامی و سپس فنلاندی می دانند، این ارتباط با سرزمین شان شبیه به اهمیتی بود که فنلاندی ها برای طبیعت و محیط اطراف خود قائل هستند. این کشور مرتبا به عنوان یکی از هماهنگ ترین کشور ها با طبیعت و دوستدار محیط زیست در جهان شناخته می شود و حتی بتازگی چهلمین پارک ملی خود را نیز راه اندازی کرده است. وقتی دوباره بعد از بازگشت از لاپلند Lapland با دوستم کریستا فرانزمان ملاقات کردم، او در مورد هویت سومی یا فنلاندی به من گفت : "به دلیل تاثیرات سوئدی ها و روس ها، تنها صد سال گذشته را می توانیم به عنوان سومی یا فنلاندی جشن بگیریم. " من و کریستا در سونا با هم ملاقات کردیم. اگر یک فعالیت وجود داشته باشد که فنلاندی ها از همه بیشتر از آن در زندگی لذت می برند، سونا گرفتن است. کریستا در توضیح درگیری خود برای تعریف کردن هویت ملی اش ادامه داد : "چیزی که باید همیشه به یاد داشته باشی این است که تاریخ فنلاند، تاریخ سوئد و تاریخ روسیه نیز هست. اما سومی بودن یا فنلاندی بودن چیزی نیست که فکر مرا خیلی به خود مشغول کند. فنلاندی بودن برایم این معنی را دارد که از سکوت، فضا و طبیعت اطرافمان لذت ببرم و قدردان آن باشم." وقتی این جمله را گفت، من هم در سکوت به او پیوستم؛ سکوتی که در تمامی طول سونا گرفتن ما ادامه داشت و به ما اجازه می داد آرامش اطراف مان را در بر بگیریم.

نویسنده : ایمی مک فرسون