خوالین و نان پپگ از جمله میراث ناملموس ایلام بوده که اکنون موضوع ثبت جهانی آنها مطرح است

ایسنا/ براساس خبرهای واصله، خوالین و نان پپگ از جمله میراث ناملموس ایلام بوده که اکنون موضوع ثبت جهانی آنها مطرح است.

رائد ناصری فر، معاون میراث فرهنگی ایلام درباره میراث ناملموسی که به نام «خوالین» ثبت ملی شده، توضیح داد: ما برای انجام کارهای سخت یک ضرب المثل کردی داریم که می گوید «انگار نمک کشیدی»، حالا چرا این ضرب المثل و در چه شرایطی کاربرد دارد؟ در قدیم، برداشت نمک یا «خوالین» کار طاقت فرسایی بوده که به صورت گروهی در فصل پاییز در مناطق گرمسیر انجام میشد. مردان با ابزار و ادوات از صبح زود به این مناطق می رفتند و سنگ نمک را با مشقت از رودخانه بدست می آوردند و در چند مرحله آن را پالایش می کردند.

او افزود: پس از برداشت، سهم دام و طبیعت را تقسیم می کردند و این روند تا شب ادامه داشت. بخشی از کار به عهده زنان نیز بود که ناخالصی های نمک برداشت شده را جدا می کردند. رسم بر این بود که با مقداری از آن نمک برای شام نانی به نام «پپگ» (په پگ) بپزنند؛ چرا که به خوش یمنی آن اعتقاد داشتند و می خواستند برکت نمک برداشت شده را همان شب بر سر سفره هایشان بیاورند.

ناصری فر درباره اقدامات حفاظتی که پس از ثبت «خوالین» انجام شده، گفت: در حال حاضر مستند آن در دست تولید است و وزراتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای تهیه این مستند سرمایه گذاری کرده است. همچنین برای تهیه مستند رادیویی آن اقداماتی شده است. «خوالین» میراثی است که قابلیت ثبت در یونسکو را دارد و باید پرونده آن را متناسب با شاخص های یونسکو آماده کنیم و برای ثبت آن در فهرست میراث جهانی تلاش کنیم.

معاون میراث فرهنگی ایلام درباره نان «پپگ» که در فهرست آثار ناملموس این استان نیز ثبت شده و به نوعی در پیوند با «خوالین» است، توضیح داد: این نان قدمتی طولانی دارد و در زمان های قدیم برای پخت آن از آرد بلوط استفاده می کردند. «پپگ» با ترکیب نمک، آرد، پیاز، زردچوبه و آب تهیه می شود. خمیری نسبتاً پهن و بزرگی دارد که آن را زیر خاکستر زغال قرار می دهند تا بپزد. معمولا این غذا توسط مردان پخته میشد و به دلیل قوتی که داشت، غذای چوپان ها بود.

ناصری فر در ادامه گفت: آثاری که در فهرست میراث ناملموس ثبت می شوند، معمولا میراثی هستند که در خطر فراموشی قرار گرفته اند. فرهنگ و خرده فرهنگ ها به ثبت نمی رسند، چون مردم آنها را می شناسند و بخشی از زندگیشان است، اما میراثی چون برداشت نمک که ممکن بود روزی فراموش شود به ثبت رسید. همچنین پاسداری و حفاظت از این آثار پس از ثبت بسیار مهم است و در این راستا از سال گذشته آیین نامه جدیدی با امضای معاون اول رئیس جمهور درباره پاسداری از میراث ناملموس پس از ثبت به استانها ابلاغ شده و ما طبق این آیین نامه موظفیم اقداماتی برای حفاظت از آثار انجام دهیم.

«برداشت نمک» در سال 1398 به شماره 1984 و با نام «خوالین» در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است. «خوالین» برگرفته از نام رودخانه قدیمی نمکی در چند ده کیلومتری حوالی شهر ایلام است. این رودخانه یکی از شورترین رودخانه های طبیعی ایران است که در گذشته تأمین کننده نمک غذایی شهرستان های مختلف استان ایلام بود.