آشنایی با مراسم سنتی عروسی پیرشالیار و بخش های مختلفش

مراسم سنتی پیرشالیار در میان کردها هر ساله در نیمه اردیبهشت و نیمه بهمن اجرا می گردد. هر ساله مردم زیادی از روستاهای اطراف به منطقه اورامان تخت کردستان آمده تا در کنار اهالی بومی در این مراسم سنتی شرکت نمایند. دعا، شب نشینی، دف زنی و ذبح دام قربانی بخش های مختلف مراسم پیرشالیار هستند. نکته بسیار جالبی که در مورد این مراسم وجود دارد، این است که علاوه بر گردشگران و عکاسان ایرانی، شما می توانید میهمانان و خبرنگاران خارجی را هم ببینید که در مراسم حضور دارند. با ما در مقاله مراسم سنتی عروسی پیرشالیار همراه شوید تا بدانید پیرشالیار کیست و از تاریخ برگزاری مراسم پیرشالیار آگاهی یابید.

پیرشالیار کیست؟

سید مصطفی عریضی که با نام پیرشالیار معروف گشته، یکی از نوادگان امام جعفر صادق است. در شجره نامه سادات روستای کلجی نیز میتوان نام ایشان را مشاهده کرد که با 10 نسل نسب ایشان به امام جعفر صادق می رسد. براساس مقاله پیرشالیار کیست باید بدانید که پیرشالیار در بین سالهای 479 تا 561 قمری می زیست. او در منطقه اورامان چشم به جهان گشود و در دوران کودکی جهت کسب علم به شام و کردستان سفر کرد. پیرشالیار مراحل سلوک را در نزد شیخ عبدالقادر گیلانی سپری کرده و به تزکیه نفس پرداخت. مدتی بعد، پیرشالیار برای تزکیه و ارشاد به منطقه اورامان بازگشت و بسیاری از عرفای اسلامی نیز به این منطقه آمده تا از علم و عرفان ایشان بهره مند شوند.

براساس مقاله پیرشالیار کیست باید بدانید که شاه بخارا دختر ناشنوایی به نام شاه بهار خاتون داشت. طبیبان توانایی درمان او را نداشتند و به همین خاطر، پادشاه اعلام میکند که اگر شخصی بتواند دخترش را درمان کند، آن شخص را به عنوان داماد می پذیرد. از آنجایی که آوازه کرامات پیرشالیار تا بخارا نیز رسیده بود، برخی از اطرافیان شاه تصمیم گرفتند که به سمت منطقه اورامان حرکت کنند. در مسیر، دختر ناگاه صدای نعره یک دیو را می شنود که از تنوره دیوها سقوط کرده و می میرد. دختر شاه با مرگ آن دیو شفا پیدا کرده و قدرت شنوایی خود را دوباره بدست می آورد. براساس وعده شاه، پیرشالیار به عنوان داماد شاه بخارا انتخاب شده و پادشاه مراسم عروسی بزرگی را برای دختر و دامادش برگزار می کند.

روستای شالیار در کجا قرار گرفته است؟

اورامان تخت در جنوب شرقی مریوان کردستان جای داشته و از توابع سروآباد بحساب می آید. فاصله این منطقه تا مرکز استان به چیزی حدود 60 کیلومتر می رسد. اورامان تخت در منطقه هورامان جای داشته و هر ساله میزبان افراد مختلفی از سراسر کشور هست. براساس مقاله پیرشالیار کیست باید بدانید که این شهر زمانی بسیار بزرگ و با مرکزیت خاص بوده و یک سرزمین اهورایی بشمار می آمد. از نظر وجه تسمیه، اورامان یا همان هورامان را بصورت جایگاه، خانه و سرزمین معنی می کنند.

شروع جشن پیرشالیار

شروع مراسم سنتی عروسی پیرشالیار را باید از غروب پنجشنبه هفته اول بهمن در نظر گرفت. برای شروع مراسم، متولی با کمک گروهی از کودکان گردوی درختان وقفی پیرشالیار را بین خانواده های این روستا و روستاهای گرد اورامان توزیع می نماید. هدف اصلی از این کار، نوید دادن آغاز مراسم عروسی پیرشالیار در روز چهارشنبه و پنجشنبه هفته بعد است. در این فاصله زمانی که وجود دارد، دام های اهدایی را آماده کرده و هر آنچه را که برای پخت آش سنتی لازم بوده، فراهم می نمایند.

رسم زیبای کلاو روچنه نیز در طول این هفته برگزار شده که رسم بسیار جالبی است. در این مراسم، برادران به دیدار عمه ها، برادرزاده ها و خواهران خود رفته و برای آنها هدیه هایی مثل شیرینی و گردو می برند. در هفته دوم بهمن قسمت دوم از رسم کلاو روچنه برگزار می گردد. براساس مقاله پیرشالیار کیست باید بدانید که این مراسم از عصر روز سه شنبه یعنی یک روز جلوتر از مراسم اصلی شروع شده و تا شب هنگام ادامه دارد. در این برنامه، کودکان و بچه های کم سن و سال کیسه هایی را در دست می گیرند و به سراغ خانه های مختلف روستا می روند. هر خانوار با دیدن این کودکان، مقداری شیرینی، گردو، بیسکویت و تنقلات دیگر را در کیسه ها می ریزد.

مراسم پیرشالیار در کردستان

مردم منطقه اورامان این مراسم عرفانی و سنتی را با عنوان عروسی پیرشالیار می شناسند. این مراسم در اصل با قربانی دام، راز و نیاز و ذکر همراه بوده و فقط نام آن عروسی است. براساس نظر برخی از مورخان، این مراسم چیزی نزدیک به هزار سال قدمت داشته و اجرا می شود. طوایف مختلف از اورامان تخت در کردستان و روستاهای اطراف دور هم جمع شده و امور این مراسم را در میان خود تقسیم می کنند. در واقع، هدف آنها این است که بتوانند هر ساله این جشن را به بهترین نحو ممکن برگزار نمایند. این مراسم دیدنی سه روز به طول می انجامد.

مراسم سنتی عروسی پیرشالیار به عنوان کومسای شناخته شده و کومسای به معنای مراسم شکستن سنگ مقدس است. مراسم کومسای شامل قلیله خوانی، قرائت فاتحه، شکستن سنگ و دف زنی بوده و از اول صبح در مزار پیرشالیار شروع می گردد. در این دورهمی در مورد مشکلات روستا و کمبودها صحبت شده و تصمیم گیری در مورد یکسری مشاغل مانند چوپان، کدخدا، امام جمعه، آبدار و غیره نیز انجام می شود. شرکت در این مراسم بسیار با اهمیت بوده و مشارکت مردم در مناسبت های فرهنگی و اجتماعی و نظم اجتماعی بالا را نشان می دهد. براساس مقاله پیرشالیار کیست باید بدانید که آیین و نمادهای مراسم سنتی عروسی پیرشالیار بگونه ای هستند که فرد را از دلبستگی های دنیایی دور کرده و باعث می شوند که فرد در مسیر رستگاری و پاکسازی درونی قدم بگذارد.

مراسم شب نشست پیرشالیار و قربانی کردن حیوانات

مراسم شب نشست پیرشالیار در غروب روز پنجشنبه اجرا می شود. اهالی این منطقه به سمت خانه پیرشالیار حرکت می کنند و در آنجا ذکر و دعا می خوانند. علاوه بر آن، خودشان را با خواندن اشعاری در وصف پیرشالیار مشغول می کنند. دعا کردن، بحث های عرفانی مذهبی و سخنرانی در مورد پیرشالیار بخش های مختلف این مراسم هستند. براساس مقاله تاریخ برگزاری مراسم پیرشالیار باید بدانید که همچنین مدتی قبل از شروع مراسم، مردم منطقه اورامان و روستاهای اطراف دام های خود را برای ذبح و قربانی پیش متولی مراسم می برند. وظیفه نگهداری از دام ها تا روز جشن برعهده شخص متولی است. قربانی کردن حیوانات در ساعت 9 صبح روز چهارشنبه در مقابل خانه پیرشالیار انجام میگردد.

زیارت مزار پیرشالیار

در روز پایان مراسم یا همان تربه، اهالی خود را بر سر مزار پیرشالیار می رسانند. برف روبی و غبار روبی از جمله برنامه های روز تربه بوده و قرائت فاتحه نیز بخش دیگری از این مراسم است. نان گته مه ژکه نان مخصوصی بوده که آن را از آرد گندم، گیاهان معطر کوهی و مغز گردو درست می کنند. براساس مقاله تاریخ برگزاری مراسم پیرشالیار باید بدانید که صرف نان و ماست متبرک، زیارت آرامگاه، دعا و راز و نیاز در محوطه مزار از بخش های مهم این مراسم هستند. مراسم پیرشالیار پیش از برگزاری نماز جمعه به اتمام رسیده و پس از آن، مردم برای برپایی نماز جمعه به مسجد می روند.

مراسم سماع و دف زنی و پخت غذای محلی

این مراسم با حرکات موزون دسته جمعی همراه است. گروهی از افراد به قصیده خوانی مشغول شده و افراد لفظ الله را بر زبان جاری می سازند. عده ای دیگر نیز وظیفه هدایت سماع کنندگان را برعهده دارند. مراسم عرفانی رقص، سماع و دف زنی از عصر تا غروب پنجشنبه مجددا بر طبق همین منوال اجرا میگردد. براساس مقاله تاریخ برگزاری مراسم پیرشالیار باید بدانید که یکی دیگر از بخش های مهم مراسم، پخت غذای محلی بوده که در خانه پیرشالیار آن را تهیه می کنند. بعد از اینکه ذبح دام انجام شد، مقداری از این گوشتها را در تهیه آش ترش ولوشین استفاده می نمایند. بعد از اینکه نماز عصر اقامه می شود، آش را در ساعت 16 میان مردم روستا و میهمانان پخش می کنند.