تغییر سبک زندگی یکی از دلایل استفاده از فرش های ماشینی است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، تغییر سبک زندگی یکی از دلایل استفاده از فرش های ماشینی است.

مونا سلطانی، عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر اظهار کرد: تاریخچه فرش ماشینی در ایران به دهه 50 باز میگردد که از همان ابتدا مورد توجه جامعه و بویژه قشر متوسط و کم درآمد قرار گرفت و متاسفانه طی چند دهه گذشته با کاهش قدرت خرید مردم بر اثر تورم روز به روز بر تعداد مشتریان فرش های ماشینی افزوده شده است.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه سرعت تولید فرش ماشینی بسیار بالا و قیمت تمام شده آن بسیار پایین است، از این رو فرش دستباف قدرت رقابت با فرش های ماشینی را ندارد. به عنوان مثال در حال حاضر میتوان یک فرش ماشینی 6 متری با طرح و نقش فرش کرمان که دارای کیفیت قابل قبولی است را با قیمت 5 میلیون تومان خریداری کرد اما برای خرید یک فرش دستباف 6 متری کرمان با همان طرح و نقش که دارای کیفیت متوسط رو به پایین است باید حداقل 30 میلیون تومان هزینه شود.

عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر خاطرنشان کرد: تغییر سبک زندگی ایرانیان طی دهه های گذشته نیز یکی دیگر از مهمترین دلایل رواج استفاده از قالی های ماشینی بوده است. تا 3 دهه گذشته در بسیاری از مناطق ایران بویژه در بین روستاییان و عشایر مطابق با سبک زندگی و فرم مسکن و براساس ذوق و سلیقه بافنده که معمولا همان کاربر قالی نیز بوده، قالی هایی بافته میشد. در واقع ایرانیان با توجه به نیاز و مطابق سنت بافندگی حوزه محل سکونت خود قالی مورد نیاز خود را می بافتند.

سلطانی ادامه داد: البته بسیاری از این قالی ها درشت بافت با نقشه های بسیار ساده بوده اند که در اصطلاح به آنها خرسکی بافت می گفتند اما آنچه حائز اهمیت بوده این است که بافت و استفاده از قالی های دستباف جزئی از سنت زندگی ایرانیان بوده است که تغییر سبک زندگی ایرانیان براساس سلیقه آنها در انتخاب فرش (به عنوان کالایی لوکس) تأثیر گذاشت.

وی اضافه کرد: همچنین بسیاری از بافندگان بویژه بافندگان جوان که قالی بافی نقش مهمی در اقتصاد خانوار آنها داشت به بافت قالی هایی با سود بیشتر روی آوردند و بافت قالی های سنتی و اصیل منطقه خود را به دست فراموشی سپردند. از طرفی دیگر امروزه همین گروه از بافندگان و تولیدکنندگان خرده پا با آنکه بافنده فرش های دستباف هستند اما از فرش ماشینی به عنوان کف پوش استفاده می کنند و دیگر خبری از آن قالی های سنتی در منازلشان نیست.

سلطانی بیان کرد: فرش دستباف علاوه بر اینکه جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ و هنر ایرانیان است، با توجه به استفاده از مواد طبیعی بافت آن و همچنین تأثیر مستقیم روح و روان انسان در فرآیند تولید آن بویژه بافندگان، دارای ویژگی های بصری منحصر بفردی است. افرادی که تجربه استفاده از فرش دستباف و ماشینی را داشته اند به آرامش، گرما و روحی که فرش دستباف به محیط زندگی آنها بخشیده، کاملا آگاه هستند. این همان ویژگی منحصر بفرد فرش دستباف است که فرش ماشینی فاقد آن است. همچنین باید گفت که تولید فرش دستباف به لحاظ تاریخی نقش مهمی در اقتصاد ایران و اشتغالزایی داشته است.

احیای مجدد فرش های اصیل و بومی مورد توجه قرار گیرد

وی عنوان کرد: هر چند ارزش های فرش دستباف قابل مقایسه با فرش ماشینی نیست، اما متأسفانه در حال حاضر با توجه به قیمت تمام شده فرش های دستباف و شرایط اقتصادی بخش اعظم جامعه ایرانی، سخت میتوان راه حلی را برای بازگشت مجدد فرش دستباف به خانه ایرانیان پیشنهاد کرد.

سلطانی اضافه کرد: شاید یکی از راه حل های بازگشت مجدد فرش دستباف به خانه ایرانیان احیای مجدد فرش های اصیل و بومی مناطق مختلف و تلاش در جهت آگاهی بخشی به مردم در جهت استفاده از آن قالی ها باشد.

عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر در خصوص نحوه تبلیغات حوزه فرش تصریح کرد: جامعه فرش ایران هنوز بسیار سنتی است و معمولا تولید و عرضه فرش به صورت سنتی در آن به انجام می رسد. با توجه به حجم بالای تولید فرش دستباف، تعداد تولیدکنندگان و عرضه کنندگان این محصول در ایران تبلیغات به معنای واقعی آن در این حوزه صورت نمیگیرد.

سلطانی ادامه داد: طی یک دهه اخیر برخی از تولیدکنندگان به این سو حرکت کرده و از ابزار تبلیغات برای فروش محصولات خود استفاده کرده اند که به نظر می رسد تأثیر بسزایی در شناخته شدن آنها و در نتیجه فروش محصولشان داشته است.

ایران بخش بزرگی از بازار فرش خود را بواسطه تحریم ها از دست داده است

وی اضافه کرد: قطعاً فرش دستباف ایرانی در جهان شناخته شده است و جهان ایران را با فرش می شناسد. اما واقعیت آن است که در دنیای امروز سازوکارهای عرضه و فروش بسیار تغییر کرده و دیگر نمیتوان به شیوه سنتی در این بازار قدم گذاشت و بازار را حفظ کرد. بویژه آنکه طی دهه های اخیر ایران با توجه به تحریم ها بخش بزرگی از بازار خود را از دست داده است و رقبای دیگری مانند چین، هند و ... از این فرصت بهره برده و بسیار پر قدرت در این عرصه وارد شده اند.

عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر خاطرنشان کرد: ما باید آگاه باشیم حضور در بازارهای جهانی دیگر براساس گذشته تاریخی ایران و معروفیت فرش ایرانی نیست و نیازمند برنامه ریزی و بهره گیری از دانش متخصصان چه در زمینه بازاریابی و چه در زمینه تبلیغات و فروش است.

80 درصد هزینه تولید فرش مربوط به دستمزد بافنده ها است

سلطانی در خصوص دلایل قیمت بالای فرش های دستباف ایرانی اظهار کرد: قیمت فرش های دستی را میتوان تا حد زیادی واقعی دانست، بگونه ای که حدود 70 تا 80 درصد هزینه تولید مربوط به دستمزد بافنده ها است، درحالیکه معمولا تصور می شود که بافنده مورد ظلم قرار می گیرد و آنها کمترین دریافتی را در فرآیند تولید دریافت می کنند که امروزه این موضوع و روند وجود ندارد.

وی ادامه داد: ممکن است در گذشته در روند تولید از کودکان و افراد نیازمند بهره کشی میشده است، اما امروزه اینچنین نیست، لذا با توجه به اینکه 70 تا 80 درصد هزینه ها مربوط به بافنده ها است، به نوعی دستمزد بافنده ها امروزه بسیار بالا رفته است.

عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر گفت: با وجود اینکه دریافتی بافنده ها ممکن است کفاف زندگی آنها را ندهد، اما به هر حال بخش زیادی از هزینه تولید فرش در اختیار بافنده ها قرار میگیرد. با توجه به تورم موجود در کشور و این که فرآیند بافتن فرش حدود یک سال یا یک سال و نیم زمان می برد و به تعبیری فاصله زمانی عرضه فرش به بازار نوعی خواب سرمایه برای تولیدکننده به همراه دارد، بنابراین فروشنده باید با فروش محصول خود بتواند چرخه تولید خود را زنده نگه دارد؛ لذا به نظر من قیمت عرضه فرش قیمت نامعقولی نیست.