سرنوشت ساختمان محصور کفش ملی چه می شود؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست آمده، این پرسش مطرح می گردد که سرنوشت ساختمان محصور کفش ملی چه می شود؟

ضلع شمال غربی میدان قیام تهران حدود 9 دهه است که میزبان یکی از نخستین فروشگاه های کفش ملی است که البته ساختمان آن در سالهای اخیر به دلیل بی توجهی به شدت فرسوده شده و از طرفی به علت فرونشست و برای جلوگیری از ریزش در میان تیرآهن و داربست محصور شده است. نصب این تیرآهن ها نخستین قدم بود که برای مرمت و بازسازی این ساختمان برداشته شد اما از ظواهر ساختمان برمی آید که متولیان جز برداشتن قدم نخست، انگار کار دیگری از دستشان برنیامده است. اعتقاد شهرداری و میراث فرهنگی بر این است که ساختمان کفش ملی از آنجا که ملک شخصی بحساب می آید باید توسط مالکانش احیا و مرمت شود.

ماجرای تخریب ساختمان قدیمی کفش ملی برای نخستین بار سال 1396 مطرح شد، اما آن زمان با همکاری علی محمد سعادت ـ مدیر بافت های تاریخی فرهنگی منطقه 12 و مدیرکل وقت میراث فرهنگی تهران، تخریب و نوسازی این ساختمان ممنوع اعلام شد. دی 1397 علی محمد سعادت که دیگر شهردار منطقه 12 شده بود، حرف از بازسازی این بنای تاریخی به میان آورد.

او با بیان اینکه اختلاف بین مالکان و مستاجر و سرقفلی داران و مسائل حقوقی باعث تاخیر در ایمن سازی این ملک شده، تاکید کرده بود: اگر ساختمانهای این چنینی مقاوم سازی نشوند باید شاهد تخریب تک تک آنها باشیم. این ساختمان جز اولین فروشگاه های کفش ملی تهران است و باید حفظ شود. صاحبان کفش ملی اگر به فکر شهر نیستید، به فکر برند خود باشند که بسیاری از هم نسل های ما و پیش از ما با آن خاطراتی دارند. هرچند این حرف ها مالکان ساختمان کفش ملی را برای مرمت بنا نه ترغیب کرد نه تشویق.

در اردیبهشت سال 1398 سعادتی، شهردار وقت منطقه 12 تهران میزان تخریب این بنای ارزشمند را حدود 30 تا 35 درصد اعلام کرد و مدت زمانی را که برای مرمت آن نیاز بود یک سال شمرد. چند ماه بعد بار دیگر گزارش هایی از وضعیت نامناسب این بنای تاریخی منتشر شد که اشاره کرده بود: شهرداری بخشی از ساختمان را مرمت کرد، اما مالکان این بنای قدیمی هنوز برای بازسازی به توافق نرسیده اند.

آذر سال 1399 سعادتی اظهار کرده بود: براساس قوانین ضمانت سلامت شهروندان در حین تردد در معابر بر عهده شهرداری است که با ستون های مختلف ساختمان کفش ملی را مهار کردیم، به همین دلیل اخطارهای زیادی به مالکان این ساختمان قدیمی در میدان قیام داده و عنوان کردیم که این ساختمان باید مقاوم سازی شود، در غیر این صورت ممکن است این ساختمان خطراتی برای شهروندان و ساختمان های مجاور ایجاد کند، اما متاسفانه تا به امروز کار جدی در این زمینه صورت نگرفته است. همچنین سازمان های متولی مثل میراث فرهنگی باید فکری کنند؛ چرا که این ساختمان 87 ساله وضعیت ایمنی خوبی ندارد.

پس از آن هشدار، روابط عمومی شرکت کفش ملی توضیحاتی درباره اقدامات این شرکت برای حفظ ساختمان کفش ملی ارائه کرد که طبق آن، «عرصه ساختمان موصوف که در جبهه شمال غربی میدان قیام قرار گرفته و در دو طبقه ساخته شده، از موقوفات مسجد و مدرسه تاریخی حاج ابوالفتح است و شرکت کفش ملی سالهاست فقط سرقفلی بخشی از ملک وسیع این ساختمان را در اختیار داشته است. برپایه قوانین و مقررات حاکم بر شهرداری، دارندگان سرقفلی نمی توانند رأسا برای کسب پروانه تعمیرات اساسی اقدام کنند و از این رو، دایره عمل شرکت کفش ملی در این خصوص بسیار محدود است.

از طرفی بنابر دستور اکید مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری، مرمت و احیای شعبه میدان قیام چه از نظر حفظ دارایی های بازنشستگان گرامی چه از نظر حفظ و ارتقای برند کفش ملی و چه از حیث صیانت از بناهای ارزشمند شهر تهران با قید اولویت و فوریت پیگیری می شود و در این راه، شرکت کفش ملی برای هرگونه همکاری با نهادهای ذی ربط آمادگی کامل دارد.

با این وجود و با آنکه شهرداری و میراث فرهنگی، مرمت ساختمان کفش ملی را در وظیفه مالکان و ذی نفعان آن می دانند، اما صاحبان این ملک با بهانه های مختلف تا کنون از انجام این کار سرباز زده اند و در این سالها اقدام جدی برای نجات ساختمان کفش ملی انجام نداده اند، با آنکه این ساختمان قدیمی و فرسوده در طول این چند سال خطری برای رهگذران و کسبه اطراف نداشته است، اما وضعیت آن روز به روز وخیم تر شده و ممکن است در آینده ای خیلی نزدیک فرو ریزد. در این میان، عده ای هم هستند که با فکر تصاحب این ساختمان به وخیم تر شدن وضعیت آن دامن می زنند.

از آخرین اظهارات متولیان ساختمان تاریخی کفش ملی حدودا دو سال میگذرد و این ساختمان همچنان در وضعیتی وخیم و به کمک تیرآهن های شهرداری سرپا مانده است. کسبه اطراف ساختمان کفش ملی می گویند یک سالی است هیچ ارگانی برای بازدید به این ساختمان سر نزده و شهرداری حفاظت و مرمت ساختمان را برعهده میراث فرهنگی و میراث فرهنگی هم آن را به عهده مترو گذاشته است؛ چرا که برخی افراد عبور خط هفت مترو از خیابان مولوی - میدان قیام را عامل تخریب بناهای قدیمی این محله می دانند که به دلیل تحرکات دستگاه حفاری تونل (TBM) این ساختمان ها دچار آسیب شده اند.

تناقض هایی بین حرف های کسبه وجود دارد، اما در میان تمام این حرف ها یک جمله تکراری بیشتر شنیده می شود، یکی از رستوران های شناخته شده تهران قصد خرید این ساختمان فرسوده را دارد و تاکنون میراث فرهنگی با این موضوع مخالفت کرده است. نزدیکترین مغازه دار به ساختمان «کفش ملی» می گوید که مالک رستوران «هانی» مغازه های اطراف این ساختمان و مغازه های انتهایی پاساژی را که در جنب کفش ملی قرار دارد خریده است و فقط مالکیت این بنای فرسوده و مغازه کناری آن را ندارد.

براساس مشاهدات نیز دو در کرکره ای ساختمان کفش ملی که در داخل پاساژ قرار دارد، با گچ پوشانده شده است و جلوی آنها انباری برای وسایل و مواد غذایی رستوران شده اند.

کسبه پیرامون اینکه سرنوشت ساختمان محصور کفش ملی چه می شود؟ میگویند: این تغییرات بعد از ساعات کاری و شبانه رخ داده است و صبح که به مغازه هایشان آمدند، متوجه شدند که داخل پاساژ گچ کاری شده و سقف کاذب برای آن زده اند. همچنین به تازگی کرکره یکی از درهای بیرونی بخشی از ساختمان کفش ملی را کنده اند، کسبه از شواهد امر گمان می کنند که قصد دارند این قسمت از ساختمان کفش ملی را به انبار تبدیل کنند.

شهردار پیشین منطقه 12 که تا مدتها دغدغه حفاظت از ساختمان کفش ملی را داشت، اینک در پاسخ به پیگیری ، حفظ و نگهداری از این ساختمان را بر عهده افراد ذی نفع در این ساختمان یعنی مالکان، مستاجران و صاحبان سرقفلی می داند و معتقد است: به دلیل ارزش تاریخی ساختمان «کفش ملی»، اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران هم باید در حفظ این ساختمان کمک کند و شهرداری فقط موظف است برای حفظ ایمنی و جان شهروندان، ساختمانهای ناایمن و خطرناک را ایمن سازی کند و برای همین، شهرداری منطقه 12 به ایمن سازی ساختمان کفش ملی پرداخت و از نظر قانونی دیگر هیچ وظیفه ای نسبت به این ساختمان ندارد.

مسئولان کنونی شهرداری منطقه 12 نیز بر این عقیده اند که هیچ نقشی در حفاظت و احیای ساختمان کفش ملی ندارند و این کار به عهده میراث فرهنگی و مالکان ساختمان است. از سویی، مسئولان کفش ملی در پی تماس های مکرر برای پیگیری اقدام کفش ملی به عنوان ملک ساختمان برای حفاظت و مرمت از آن در دو سال گذشته، از انجام مصاحبه و گفت وگو خودداری کردند.

همچنین خبرگزاری در تلاش بود که این موضوع را از اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران پیگیری کند که معاون میراث فرهنگی تهران نیز تاکنون پاسخگو نبوده است.

تخریب و فرسودگی در این محله فقط مختص ساختمان کفش ملی نیست، خانه های قدیمی زیادی که قدمتشان به قاجار و پهلوی بر میگردد و در همسایگی کفش ملی قرار دارند نیز در وضعیت بسیار نامناسبی بسر می برند و دچار فرونشست شده اند. کسبه ای که مغازه هایشان زیر این خانه ها قرار دارد نیز می گویند: این خانه ها فاقد امنیت و ایمنی هستند و هیچ نهادی پیگیر وضعیت بحرانی آنها نیست.