کلیسای سورپ نیشان از قدیمی ترین بناهای ارومیه به حساب می آید

سیری در ایران/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، کلیسای سورپ نیشان از قدیمی ترین بناهای ارومیه به حساب می آید.

کلیسای سورپ نیشان فاقد کتیبه ای است که حاوی تاریخ ساخت یا نام بانی آن باشد و مدرک مستند و مستدلی نیز درباره تاریخ ساخت آن در دست نیست. آندرانیک هویان، پژوهشگر ارمنی تاریخ ساخت آن را قرن هجدهم میلادی ذکر میکند. نخستین بار، گروه مهندسان معمار از دانشکده پلی تکنیک میلان ایتالیا در چهارچوب مطالعات گسترده و دامنه دار خود بر روی کلیساهای ارمنی، در فهرستی که از کلیساهای تاریخی ارمنیان تهیه دیده بودند، به نام این کلیسا، موقعیت مکانی، نوع پوشش سقف و وضعیت کنونی آن اشاره کرده اند. ابراهیم حیدری، کارشناس اداره میراث فرهنگی آذربایجان غربی نیز در 1361 این بنا را دیده و اطلاعاتی مختصر در مورد معماری آن به همراه چند تصویر از قسمتهای مختلف کلیسا ارائه کرد.

کلیسای سورپ نیشان مشتمل بر تالاری است منفرد و نیمه ویران به مساحت 219 مترمربع در ضلع جنوب غربی روستای جمال آباد. در ضلع شرقی این بنا کلیسای دیگری به نام مارخنه وجود دارد که درون حیاطی حصاردار واقع شده و به مسیحیان آشوری (نسطوریان) تعلق دارد. سقف کلیسا به کلی ویران شده و قسمت هایی از دیوارهای جانبی نیز ریختگی دارد.

محراب کلیسا در منتهی الیه بخش شرقی و بلندتر از سایر قسمتها قرار گرفته و به صورت پنج ضلعی با طول هر ضلع 5/1 متر ساخته شده است. در این کلیسا نیز همچون بیشتر کلیساهای ایران، در دو جناح محراب دو اتاق کوچک تعبیه شده با این تفاوت که در این کلیسا اصل تقارن رعایت نشده و دو اتاق جانبی دارای فضاهای داخلی متفاوتی هستند. بدین معنا که اتاق جانبی شمالی دارای ورودی بلندتر و طویلتر از اتاق جانبی جنوبی است. این اتاق طرحی مربع شکل دارد و در ضلع شمالی آن طاقچه ای با طاق جناغی درون دیوار تعبیه شد. اتاق جانبی جنوبی نیز دارای طرحی مستطیل شکل است و در انتهای آن حفرهای کوچک درون دیوار ایجاد کرده اند که از آن به منزله محلی برای نگهداری اشیای خاص استفاده میشده است.

کلیسای سورپ نیشان از لحاظ بکارگیری تزیینات معماری فقیر است. این کلیسا از پیه ای سنگی و دیوارهای خشتی ساخته شد. نمای خارجی دیوار جنوبی خشتی است و لایه نازکی از کاهگل بر روی آن کشیده شد. بخشهایی از این دیوار به همراه ورودی اصلیای که در آن تعبیه کرده اند، ویران شده است. نمای خارجی دیوار شرقی سنگی است. این دیوار تنها دیواری است که تا سقف با سنگهای لاشه ای بنا شده و روی آن لایه نازکی از کاهگل کشیده اند. در این ضلع سه نورگیر برای تأمین نور داخلی تعبیه شده است.