سازسازی یکی از هنرهای مشهور در ایران است

میراث آریا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، سازسازی یکی از هنرهای مشهور در ایران است.

ساز به ابزار نواختن موسیقی گفته می شود. اگرچه هر وسیله ای را که صدا بدهد میتوان ساز دانست ولی در کل منظور از ساز وسایلی است که صرفاً برای اجرای موسیقی ساخته می شود. یکی از مهمترین ویژگی های موسیقی اصیل ایرانی سازهای بکار رفته در آن است و یکی از هنرهای ایرانی که فرصتی برای ارائه خود نیافته و بسیاری از مردم از وجود چنین هنری و اساتید آن بی خبرند که هنر سازسازی است.

سازسازی یکی از هنرهای باشهرت در ایران است؛ با این حال، هنرمندان ایرانی از دیرباز مشغول ساخت سازهای اصیلی چون تار، سه تار، عود، سنتور، کمانچه، نی، تنبک و دف بودند. در زنجان نیز بیشتر نوازندگان سنتی، سازهای خود را می سازند و در زمینه ساخت انواع سازهای ضربی، کوبه ای و آرشه ای متبحر هستند.

سازسازی رشته و حرفه ای آکادمیک و کلاسیک نیست و بصورت سینه به سینه یا احساسی و بصری انتقال و آموزش داده می شود. در هنر سازسازی استفاده از مصالح بوم آورد نیازهای روحی، روانی، عاطفی و از طرفی آئین ها همچنین ذوق زره بین و موشکاف ایرانی از عوامل خلق اثر هنری است. بر اهل فن پوشیده نیست که اثر و احساس هنری و ابزار انتقال آن رابطه تنگاتنگ و انکارناپذیری است که تصور یکی بدون دیگری کاملاً بی معناست. شاید در معدودی از رشته های هنری ضرورت این رابطه کمتر محسوس باشد، اما به جرئت میتوان مدعی شد که هیچ اثر هنری بدون ابزار بیان توان انتقال تمامیت خود را با همه ظرافت و زیبایی ندارد

در دنیای نوازندگان موسیقی داشتن یک ساز کوک که به دست توانمند یک هنرمند ساز، ساخته شده باشد بسیار اهمیت دارد. زمزمه برخاسته از سرانگشتان هنرمند نوازنده که جانمان را می نوازد، همه مدیون تلاش هنرمند ساز ساز است. صدای ساز، شناسنامه ذوق و ظرافت نیاکانمان در طول اعصار و قرون است. صناعت و فنون این هنر نمونه ای بی بدیل از کارکرد و زیبایی شناسی است.

هنر سازسازی زنجان در نوع خود پیچیده است از هنرهایی چون درودگری، زرگری، معرق و… تشکیل شده است و نوازندگی که آن را در جایگاه کاربردی ترین هنرها قرار داده است. زمزمه برخاسته از سرانگشتان هنرمند نوازنده که جانمان را می نوازد، همه مدیون تلاش هنرمند سازساز است.

در این میان بسیاری از مردم زنجان موسیقی آذری را با موسیقی عاشیق می شناسند، عاشیق ها از دیرباز وظیفه اجرا و انتقال روایت ها را داشته اند و اینگونه مسئولیت حفظ ادبیات شفاهی که بخش اعظمی از آداب و رسوم این سرزمین را در خود جای داده بود را به وسیله موسیقی برعهده داشته اند.

قوپوز یا به اصطلاح محلی چگور را میتوان کهن ترین ساز این منطقه دانست که باوجود گذشت زمان تغییرات کوچکی را چه از لحاظ ساختار و چه از لحاظ الحان و رپرتوآر اجرایی داشته است. این ساز از قدیمی ترین سازهای ایران است که حدود 4600 سال قبل از میلاد ساخته شده است که شاید بتوان گفت سازی قدیمی تر از این در طول تاریخ وجود ندارد. موسیقی غنی، سنتی و اصیل آشیق (عاشیق) برخاسته از منطقه قره داغ ایران است.

این ساز که هنرمندان زنجانی در ساخت آن تبحر بی نظیری رادارند. همچون دیگر سازهای مقامی مانند دوتار، بیشتر به عنوان همراه کننده عاشیق برای اجرای داستانها و روایت های پندآمیز مورداستفاده قرار می گیرد. وجود لهجه های خاص در منطقه ها مهمترین وجه تمایز موسیقی آشیقی است. عاشیق ها باید در نواختن و سرودن شعر خلاقیت و جذابیت ایجاد کنند تا شکاف بوجود آمده در سلیقه موسیقیایی جوانان را پر کنند. ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت ملت هاست از این رو تبلیغ هنرمندان در داخل کشور بخصوص از طریق رسانه ها بخصوص صدا و سیما ضروری است.

چوب عنصری زنده است که در عین جذابیت، سخت و سفت است که باهنر دست هنرمند جانی تازه میگیرد و در قامت یک اثر زیبا نمود پیدا می کند. هنر شناخت انواع چوب، رنگ و رگه های گوناگون آن از دیگر مواردی است که باید سازنده با آنها آشنا باشد و این مهم با گذر زمان و کسب تجربه فراوان بدست می آید. مواد اولیه این رشته شامل چوب، چسب، سیم، پرده و رنگ است و چوبی که آب کمتری خورده و آوند داخل آن جمع تر باشد، برای صدادهی در ساخت سازهای سنتی مطلوبیت بیشتری دارد.

هنرمندان زنجانی سازهای سنتی را با عشق می سازند، زیرا با آن نفس می کشند و قوت می گیرند و هنگامیکه صدای ساز را می شنوند، خستگی از تنشان خارج می شود، زیرا سازها دردها را خوب بیان می کنند.