تاثیر معماری اروپا بر ابنیه تاریخی رشت

میراث آریا/ این خبر پیرامون تاثیر معماری اروپا بر ابنیه تاریخی رشت برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

مجاورت گیلان با ناحیه قفقاز دروازه ای برای ارتباط با روسیه و تمدن غرب بود بگونه ای که از قرن هجدهم میلادی به سبب آمد و شد تجار و بازرگانان گیلانی به روسیه، از معماری روسیه، به ویژه معماری خانه های بادکوبه الهام گرفته شده و اعیان رشت خانه هایشان را به اسلوب و شیوه معماری این شهرها بنا می کردند.

مراودات سیاسی و اقتصادی و به تبع آن برخوردهای اجتماعی میان اقوام در سرزمین های همجوار، انتقال فرهنگ ها را ناگزیر کرده و گرته برداری و تقلید را منجر می شود. ایران بعنوان حدفاصل میان شرق و غرب جهان، با ورود اولین سیاحان در عصر صفوی به این سرزمین و گسترش این ارتباطات دو سویه که در عصر قاجار رو به فزونی نهاد و طی سده های گذشته تاکنون ادامه داشت، همواره مورد توجه بوده است. موقعیت ایران از آن جهت حائز اهمیت است که از شمال با دولت روسیه تزاری و از غرب از طریق امپراتوری عثمانی با اروپا در ارتباط بود و زنجیره این همجواری در سه منطقه آسیا، اروپا و اوراسیا، مشابهت هایی را در حوزه های مختلف منجر شده است.

در این بین «معماری» به دلیل ماهیت کالبدی خود توان آن دارد که مشابهت های ساختاری، قرابت های اقلیمی و جغرافیایی، شیوه های اجرایی و مسائل فرهنگی را در ساختمان های نواحی مجاور به گونه برجسته بروز دهد.

مجاورت گیلان با ناحیه قفقاز دروازه ای برای ارتباط با روسیه و تمدن غرب بود. چنانچه در منابع نیز به این امر اشاره شده است که از قرن هجدهم میلادی به سبب آمد و شد تجار و بازرگانان گیلانی به روسیه، از معماری روسیه، به ویژه معماری خانه های بادکوبه الهام گرفته شده است، بطوریکه اعیان رشت خانه هایشان را به اسلوب و شیوه معماری این شهرها بنا می کردند.

براساس مقاله تاثیر معماری اروپا بر ابنیه تاریخی رشت باید بدانید که بیشتر شدن مراودات با اروپا که به دلیل ارتباط سفرا، اعزام دانشجویان، رفت و آمدهای دیپلماتیک و تجاری انجام می پذیرفت، در رفتار فرهنگی مردم اثرگذار بوده و در عرصه معماری و شهرسازی ایران نیز جلوه کرد، بطوریکه نمادهای غربی ابتدا در ظاهر ساختمان ها و بدنه های شهری و در بعد از آن در فنون ساختمان سازی اثر گذاشت.

با ورود به عصر پهلوی معماری نو که معرف تحولات آن دوره و زمینه ایجاد آن عصر قاجار بود پدید آمد. جریان تجدد و غرب گرایانه سبب شد معماری ویژه ای به طبع عملکردهای جدیدی که در سیستم مدیریت کشور لحاظ می شد متولد شود. این تحولات گاه برگرفته از معماری باستانی یا اسلامی و گاه به معماری غرب و گاه اخطلاطی از اینها بود.

در این زمان، ساختار کالبدی و گستردگی شهر رشت در حد دوره قاجار باقی ماند با این تفاوت که در مرکز شهر احداث چند ساختمان و عملیات خیابان کشی با الهام از خیابان های عصر رنسانس بویژه خیابانی در سنت پترزبورگ روسیه از جمله دگرگونی هایی بود که در عرصه شهری این شهر به اجرا در آمد. اعمال ضوابط معماری و شهرسازی به سبک نوزایی (رنسانس)، بدنه سازی خیابان ها و میدان های جدیدالاحداث از طریق رعایت تقارن و ترکیب متوازن در نمای ساختمانهای جدید و طرفین خیابان ها از جمله اصول در اجرای این اقدامات بود.

بنای ساختمان شهرداری از روی اسلوب ساختمان های روسیه ساخته شده، و نمونه ای بارز از سبک معماری کلاسیک اروپایی است که بیگمان توسط مهندسان و معماران روسی و شخص آرتم سرداراف طرح و اجرا شده است. روبرت واهانیان راجع به معماری مجموعه میدان شهرداری می گوید: بناهای نئوکلاسیک شهری به طور کلی تبلور فضایی فرهنگ رنسانس و دوران حاکمیت نظامیان و نظامی گری در سراسر دنیا است.

معماری روسیه در شهرهای مهم همچون کیف، مسکو و سنت پترزبورگ برگرفته از معماری یونان، بیزانس ناحیه آناتولی، عصر کلاسیک و رنسانس ایتالیا، باروک فرانسه و البته وفاداری کامل به سنت های معماری روسی بود. ایوان سوم در 1475میلادی از معماران ایتالیایی برای اجرای پروژه های ساختمانی دعوت کرد و برجسته ترین معمار ایتالیایی که به روسیه رفت، آریستوتیل فیوراوانتی بود. دیگر معمار که در عصر ایوان سوم در روسیه کار کرد، آلویتس نووی بود. در اوایل قرن هجدهم میلادی برای طراحی سنت پترزبورگ معماران اروپایی شرکت داشتند از جمله «دومینیکو ترزینی» معمار ایتالیایی. بارتولومو راسترلی نیز قصرهای شگفت انگیزی برای کاترین دوم ساخت.

عمده تغییرات معماری روسیه از قرن 17 میلادی آغاز شد. اولین تغییر در نما و نقشه ساختمان ها و کشیدگی آنها به شکل افقی بود. اکثر ساختمان ها در سطح افقی کشیده شده اند. ردیف های پنجره ها در نمای ساختمان صرفا نشان دهنده تعداد طبقات نیست و ممکن است طبقه ای دارای دو ردیف پنجره باشد. ویژگی مهم دیگر، سقف سایه بانی ساختمان ها است.

در اواسط قرن نوزدهم میلادی پلان به دلیل اهمیت فضاهای عملکردی نقش مهمی در معماری یافت. پالادیو معمار ایتالیایی، سلسله مراتب فضایی را براساس عملکرد و از طریق ابزار بصری تقارن جلوه ای بیشتر بخشید. الهام گیری معماری روسیه از مدل های بیزانتین، برگرفته از طرح های اروپا اغلب مبنای طرح مدور یا محوری با نمای قرینه را در برداشت. در میان بناهای دوره پهلوی اول نیز بناهای متعددی به الگوی متقارن ساخته شدند. بناهای حکومتی متقارن ملهم از شیوه معماری اکسپرسیونیستی اروپا و به شکلی آرمان گرایانه بود. در این حالت اصل تشابه و تکرار و ریتم در جداره ظاهری باشکوه، قدرتمند و متوازن ایجاد می کرد.

این اصل را در بناهای سنگین و حجیم در محور افقی کاخ های سنت پترزبورگ و مسکو همچنین در بنای شهرداری و ساختمان استانداری رشت میتوان مشاهده کرد. بی شک، بهره گیری از خطوط افقی در نمای این بنا نیز ملهم از بناهای عصر رنسانس است که در نماسازی آنها بر خطوط افقی تاکید شده است. این بناها همچنین بیشترین استفاده را از نشانه ها و عناصر خطی عمودی برده است. ستون ها و پنجره ها بیشترین نقش را در این کاربرد داشته اند تا بتوانند بر ایجاد حس ابهت و شکوه بنا در بیننده بیفزاید. علاوه برکلیات فرم و حجم، جزییات اجرایی در نمای این بناها بچشم می آید که نمایانگر طرح های معابد یونان و روم باستان هستند.

در انتها به عنوان جمع بندی متذکر می شویم داشته های تاریخی و فرهنگی سرزمین ها ملهم از سرزمین های مجاورشان است که در طول تاریخ بر هم اثرگذار بودند و با هرچه بیشتر شدن تعاملات اجتماعی، مناسبات سیاسی و اقتصادی وجوه مشترک پررنگ تر و گسترده تر خواهد شد. چنانکه حوادث تاریخی و اجتماعی ایران «خاصه سرزمین گیلان به دلیل مجاورت» با روسیه، همچنین اثرپذیری روسیه از اروپا طی جنگ ها و حوادث تاریخی بین اروپا و ناحیه اوراسیا، زنجیره ای از پیوندها را موجب شد که تجلی آن در حوزه معماری بطور اختصار بیان گشت.