بررسی وضعیت ساختمان کنسولگری انگلیس در کرمان

ایرنا/ این خبر به جهت بررسی وضعیت ساختمان کنسولگری انگلیس در کرمان برای شما نگارش شده است.

بحث بر سر مجموعه باغ آقا در خیابان شهدا (زریسف) در شهر کرمان با قدمت دوره زندیه است که سالها بعنوان کنسولگری انگلیس در کرمان فعال بوده و شامل چندین خانه و عمارت ارزشمند تاریخی نیز می شود.

درباره قدمت این عمارت در منابع تاریخی قید شده که توسط سیدابوالحسن خان بیگی در دوره زندیه در کرمان ساخته و بعدها سال 1894 میلادی به کنسولگری انگلیس در کرمان تبدیل شد.

در طول فعالیت کنسولگری انگلیس در کرمان، این مرکز سالها مقر ماموران انگلیس در شرق ایران و از جمله مقر فرماندهی پلیس جنوب ایران بود و آنطور که اعلام می شود اسناد باارزشی نیز از این دوران و فعالیت های ماموران انگلیسی در آن تهیه شده است.

پس از ملی شدن صنعت نفت، این عمارت در اختیار شرکت ملی نفت و سپس شرکت پخش فرآورده های نفتی منطقه کرمان قرار میگیرد و از آن برای کاربری مسکونی بهره برداری میشده است.

اما این بنای ارزشمند تاریخی به مرور زمان تخریب و متروکه بطوریکه بخشهایی از آن به آغل گوسفند بدل شده بود که پس از بازدید ناگهانی رزم حسینی استاندار وقت کرمان در سال 94 و مشاهده وضعیت تاسف بار این بنا، روند بازسازی آن آغاز شد.

سرانجام این محل به عنوان موزه نفت سوزها در اسفند 1399 همراه با خبرهای خوشحال کننده ای از تعیین تکلیف این مجموعه و نیز مختصات کم نظیر آن موزه منتشر شد؛ در واقع شعله روشن شده چراغ نفتی ها در این عمارت تاریخی دوام نداشت، زیرا اوایل سال 1400 به علت آنچه شرایط کرونایی خوانده شد به تعطیلی انجامید و کار به جایی رسید که خبرهایی از انتقال موزه و تعطیلی کامل آن انتشار یافت.

انتشار این خبرها سبب راه اندازی کارزارهای رسانه ای هم برای نجات این موزه شده بود.

این بنا اواخر سال 99 به عنوان موزه نفت سوزها به شماره 31785 در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسید که علاوه بر آثار و اسناد مربوط به شرکت نفت، صدها شی نفت سوز که از سراسر کشور جمع شده بود در عمارت مرکزی آن نگهداری میشد.

این مکان اینک و حتی در ایام نوروز امسال که کرمان و دیگر نقاط استان پس از 2 سال شرایط کرونایی شاهد حضور انبوه گردشگران و مسافران بود تعطیل بود و خبرهایی مبنی بر تعطیلی کامل آن انتشار یافت که متولیان موزه این خبرها را تکذیب و اعلام کردند که طی هفته های آتی بازگشایی خواهد شد.

تاریخ حضور بریتانیا یا موزه چراغ نفتی؟

اما بحث بر سر گشایش موزه چراغ نفتی ها درحالی است که برخی کارشناسان و مدیران استان کرمان درباره شانیت و چگونگی بهره برداری از این محل به عنوان موزه چراغ نفتی گلایه هایی دارند و می گویند بارها این موارد را تذکر داده اند و صدایشان به گوش کسی نرسیده است.

این کارشناسان معتقدند ایجاد کنسولگری انگلیس در کرمان و اسناد تاریخی برجامانده از این حضور آنقدر مهم است که ضرورت دارد این بنا با همان سردر کنسولگری انگلیس با هدف ثبت و روایت تاریخی آنچه بوده و اهمیت منطقه ای کرمان که بریتانیا اقدام به بازگشایی کنسولگری در آن می کند باقی بماند تا به محلی برای موزه چراغ نفتی تبدیل شود.

تکیه و توجیه این افراد نیز این است که موزه چراغ نفتی را در هر جای دیگری میتوان راه انداخت اما آنچه با عنوان کنسولگری سابق انگلیس در کرمان را میتوان به نمایش گذاشت، خیر. هرچند عده ای نیز معتقدند که می توان به شکل تلفیقی این باغ عمارت تاریخی هم بخشی از تاریخ به عنوان کنسولگری بریتانیا را روایت کند و هم موزه چراغ نفتی باشد.

واقعیت اما اینکه چون ساختمان متعلق به وزارت نفت است موضوع بهره برداری از آن نیز قدری تحت تاثیر ساختارهای خاصی قرار گرفته است؛ مسئولان میراث فرهنگی می گویند که نقشی در تصمیم گیری در این زمینه ندارند زیرا ساختمان متعلق به آنها نیست.

150 هزار سند تاریخی از کنسولگری انگلیس در کرمان موجود است

این درحالی است که محمدعلی گلابزاده، مدیر مرکز کرمان شناسی در خبری که سال 96 انتشار یافت از وجود حدود 150 هزار سند تاریخی مربوط به دوران فعالیت کنسولگری انگلستان در کرمان خبر داد و تاکید کرد: برای تهیه تمامی این اسناد به 15 میلیارد ریال اعتبار لازم است.

اسناد تاریخ ناشناخته کرمان

وی پیرامون بررسی وضعیت ساختمان کنسولگری انگلیس در کرمان ادامه داد: این اسناد حاوی گزارش های مهمی از قسمت هایی از تاریخ ناشناخته، مهم و اساسی کرمان همچون وضعیت نان، راه و مالیات در آن زمان بوده است.

گلابزاده در آن خبر اعلام کرده بود: 15 هزار برگ از اسناد تاریخی دولت انگلیس مربوط به فعالیت کنسولگری انگلیس در کرمان برای ترجمه و انتشار در اختیار مرکز کرمان شناسی قرار گرفته و در این زمینه از نهاد خیریه مولی الموحدین نیز مبلغ 750 میلیون ریال کمک گرفتیم.

مدیر مرکز کرمان شناسی پیرامون بررسی وضعیت ساختمان کنسولگری انگلیس در کرمان تصریح کرد: این اسناد در اختیار وزارت خارجه، نهادهای فرهنگی انگلستان و چند مرکز نگهداری اسناد تاریخی در بریتانیا به صورت پراکنده نگهداری می شود.

گلابزاده همچنین چندی پیش در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار تاکید بسیار کرد که این بنای تاریخی به عنوان کنسولگری انگلیس و با عرضه اسناد تاریخی حضور بریتانیا در کرمان مورد بهره برداری قرار گیرد؛ وی اظهارداشت: یک باغ داریم در خیابان زریسف به نام باغ آقا که مربوط به دوره زندیه است که دویست و خورده ای سال پیش، سید ابوالحسن خان بیگلربیگی، حاکم کرمان این باغ را احداث کرده و لطفعلی خان زند که به کرمان آمده داخل این باغ بوده و هزاران خاطره داشته و دارد.

وی افزود: بعد از اینکه کنسولگری انگلیس به کرمان آمد، این باغ را در اختیار گرفت و آنجا را کنسولگری کرد که تاکنون 2 جلد از کتاب اسناد محرمانه انگلیس که در همین باغ به وسیله سر پرسی ساکس، ژنرال، نویسنده و جغرافیدان انگلیسی نوشته شده را انتشار دادیم.

گلابزاده بیان کرد: حالا شرکت نفت آمده این باغ را موزه چراغ نفتی کرده. می گوییم مگر موزه چراغ نفتی جای دیگر نمی تواند باشد؟ بگذارید هویت این باغ و این آرم کنسولگری اینجا بر سردر باغ باقی بماند و کسی که به کرمان می آید بداند کرمان به عنوان قطب اجتماعی و فرهنگی مطرح بوده که انگلیسی ها در منطقه، کرمان را به عنوان پایگاه خود انتخاب می کنند. هنوز زورمان به اینها نرسیده، رفتند اسم، تابلو و ماهیتش را عوض کردند و اصرار دارند که بگویند موزه چراغ نفتی است.

میراث: امکان غنی تر شدن محتوای موزه وجود دارد

اختلاف دیدگاه درباره بهره برداری از این مکان تاریخی درحالی است که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نیز با اشاره به لزوم غنی تر شدن محتوای موزه نفت سوزهای کرمان معتقد است: امکان این مساله وجود دارد که در آینده این موزه توسعه پیدا کند و بخشی از آن به مرکز نمایش اسناد تاریخی نیز اختصاص یابد؛ ضمن آنکه خود بنا و باغ هم به لحاظ تاریخی ظرفیت جذب و بازدید گردشگر را دارد.

مجتبی شفیعی تاکید کرد: مسئولان موزه نفت سوزهای کرمان نیز البته تصمیمی بر تعطیلی این موزه ندارند و به دنبال جذب نیرو برای بازگشایی آن هستند تا مجدد فعال شود.

وی با اشاره به اینکه مدیریت موزه نفت سوزهای کرمان زیر نظر تهران است، اظهار داشت: مسئولان شرکت نفت در تهران قرار است تا مدیریت این مکان را به مسئولان شرکت نفت کرمان واگذار کنند که پس از تکمیل کادر اداری موزه فعالیت خود را از سر بگیرد.

شفیعی با بیان اینکه نیروی متخصص در حوزه موزه داری فراوان داریم تاکید کرد: برای جذب و استخدام نیروی متخصص خود مسئولان شرکت نفت باید فرآیندی اعلام کنند تا متناسب با فعالیت های موزه نفت سوزها افراد بکار گرفته شوند.

تنها در مرمت و تجهیز موزه نظارت و مشورت داشتیم

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان تصریح کرد: مدیریت، اداره و بهره برداری موزه نفت سوزهای کرمان بطور کامل به عهده شرکت ملی نفت است و میراث فرهنگی در بحث مرمت و تجهیز موزه نظارت داشت و مشورت های لازم را ارائه کرد.

انتقال مدیریت موزه از تهران به کرمان

اما داستان این بنا به همینجا ختم نمی شود و اخیرا خبرهایی منتشر شده بود که احتمال میداد همان موزه نفت سوزها نیز بطور کلی تعطیل شود؛ خبری که تکذیب شد.

مدیر موزه نفت سوزهای کرمان برخی گمانه زنی ها در خصوص تعطیلی مطلق و تغییر کاربری موزه را تکذیب کرد و اعلام کرد: این موزه بزودی و طی هفته های آینده بازگشایی می شود.

حسن اسماعیلی افزود: این موزه ابتدای اسفند سال 99 افتتاح و از اوایل سال 1400 تعطیل شد که تعطیلی آن به علت شرایط ناشی از شیوع کرونا بود.

وی اظهار داشت: مدیریت موزه نفت سوزهای کرمان از بهمن 1400 به شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه کرمان واگذار شده و با تعیین و نهایی شدن ساختار اداری و وضعیت نیروهای آن، بازگشایی می شود و بنای جمع آوری و تعطیلی آن نیز نداریم.

مدیر موزه نفت سوزهای کرمان با اشاره به برخی خبرهای منتشر شده در خصوص تعطیلی موزه نفت سوزها گفت: چنین خبری صحت ندارد و این موزه را پس از مشخص شدن ساختار کلی آن بزودی فعال می کنیم.

کارزار مردمی و اعلام آمادگی شهرداری کرمان

اما پس از آنکه خبرهایی مبنی بر تعطیلی کامل این موزه منتشر شده بود و پس از آنکه کارزار درخواست بازگشایی موزه نفت سوزهای کرمان راه اندازی شد، شهرداری این شهر برای همکاری در بازگشایی و اداره موزه نفت سوزها با شرکت پخش فرآورده های نفتی منطقه کرمان اعلام آمادگی کرد.

سعید شعرباف تاکید کرد: سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمان آمادگی دارد در زمینه اداره موزه نفت سوزها با شرکت نفت همکاری کند.

وی بیان کرد: موزه نفت سوزها با توجه به قدمت ساختمان موزه و جایگاه ویژه ای که در طول تاریخ برای کرمان داشته، همچنین با توجه به اهمیت اشیا و اسناد باارزشی که در این موزه نگهداری می شود، ظرفیت بسیار خوبی در جذب گردشگر و معرفی به گردشگران دارد.

هرچند با اظهارات مسئولان شرکت نفت و میراث فرهنگی کرمان، تعطیلی موزه نفت سوزها موقتی است و طبق وعده داده شده پس از تکمیل کادر اداری این بنا دوباره بازگشایی می شود اما به نظر می رسد این راه اندازی مجدد بهتر است با تغییرات و تحولاتی به لحاظ ماهیت و محتوای آن نیز همراه باشد تا هم نمایانگر جایگاه مهم کرمان به عنوان محل ایجاد کنسولگری بریتانیا در مقطعی از تاریخ باشد و تاریخ این خطه را از این منظر نیز بازگو کند و هم اگر قرار است تاریخچه چراغ نفتی ها را نیز به نمایش بگذارد به شکل اصولی و مداوم خود باشد تا بتواند از علاقمندانش بطور مناسب میزبانی کند.

وجود این بنای تاریخی و فعالیت آن به عنوان کنسولگری سابق انگلستان در کرمان، همانطور که مدیر مرکز کرمان شناسی هم تاکید می کند، اطلاعات گرانقیمت و با ارزشی از دوره تاریخی کرمان و جنوب شرق ایران را عرضه می کند که جای مناسب تری از این محل برای عرضه آن وجود نخواهد داشت.

لذا با توجه به اهمیت این موضوع، به نظر می رسد هماهنگی بین بخشی نیاز است با چند دستگاه اداری متولی صورت گیرد تا بهترین بهره برداری را از این مکان زیبای تاریخی شاهد باشیم.