نقش اسلیمی یکی از هفت نقش اصلی در نگارگری سنتی ایران است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، نقش اسلیمی یکی از هفت نقش اصلی در نگارگری سنتی ایران است.

قدمت هنر فرش بافی در ایران به سالیانی دور بازمی گردد و محصول این هنر مدتهاست که بین جهانیان شهرتی سحرانگیز دارد. نقش و نگارهای بافته شده در فرش های مختلف ایرانی نمایانگر ویژگی های خاص فرهنگ ایرانی است که همین امر باعث شد این هنر مدتها بین جهانیان از محبوبیت بالایی برخوردار باشد.

عبدالله احراری اظهار کرد: نقش اسلیمی شامل خط های پیچیده، منحنی ها و قوس های دورانی مختلف است.

وی در خصوص نقوش اسلامی در فرش های ایرانی اضافه کرد: امروزه نیز طرح اسلیمی یکی از طرح های پرطرفدار قالی ایران بشمار می رود که در طرح ها و نقوش فرشهای مناطق مختلفی از جمله فرش های خراسان، اصفهان، کاشان، آذربایجان مورد استفاده قرار میگیرد. در برخی مواقع نیز این طرح به صورت ترکیبی با نقوش دیگر طراحی و بافته می شود، بگونه ای که در کنار طرح اسلیمی از انواع و اقسام ختایا نیز استفاده می شود.

عضو انجمن علمی فرش ایران ادامه داد: نقوش اسلیمی در واقع نقش مایه ای پیچ در پیچ و در بسیاری از موارد حلزونی شکل بوده که گفته می شود برگرفته از درخت مو است. در بسیاری از کتب از نقوش اسلامی با عنوان عربسک یا عربی نام برده شده و این نقش را از جمله نقوش اسلامی توصیف کرده اند.

احراری بیان کرد: اسلام در توسعه نقش مایه در هنرهای دستی، معماری و بسیاری از رسته های مختلف صنایع دستی نقش داشته و نقش مایه ای است که باب طبع تفکر اسلامی است، زیرا به صورت تجدیدیافته بود، اما این که منشأ آن را اسلام بدانیم، برداشتی اشتباه است، زیرا نقوش اسلیمی در دوره پیش از اسلام نیز مورد استفاده قرار میگرفته است و در بسیاری از مناطق این نقش مایه در هنرهای سنتی قبل از اسلام نیز دیده می شود.

وی خاطرنشان کرد: گفته می شود که گروهی از هنرمندان این نقش مایه را به حضرت علی(ع) نشان دادند و حضرت بنا به روایاتی که مستند نیست، توصیه کردند که این نقش مایه بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. اسلیمی و ختایی دو نقش مایه ای هستند که بسیاری از مواقع در کنار یکدیگر بکار می روند و به تعبیری یکدیگر را تکمیل می کنند. درحالیکه هر یک از آنها به تنهایی نیز مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان طرح و نقش فرش بکار می روند.

عضو انجمن علمی فرش ایران افزود: طرح اسلیمی در اشکال مختلفی بکار می رود و از زمان صفویه بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است، بگونه ای که در بسیاری از فرش های موجود از دوره صفوی، گونه های مختلف طرح اسلیمی دیده می شود. اسلیمی ترنج دار ترکیبی از نگاره های ترنج و اسلیمی به صورت اسلیمی ساده، اسلیمی دهن اژدر، اسلیمی شکسته یا اسلیمی لچک ترنج، اسلیمی خرطومی و اسلیمی ماری در فرش های تاریخی و فرش های دوره معاصر دیده می شود.

احراری تصریح کرد: همانطور که گفته شد اسلیمی گونه ای از نقش و نگار است که شامل خط های پیچیده، منحنی ها و قوس های دورانی مختلف می شود و در تزئینات، کتیبه ها و بعضی دیگر از کارهای نقاشی ترسیم می شود. اسلیمی گاهی به صورت نقش اصلی و زمانی همراه با دیگر طرح ها، در معماری، کتاب آرایی و هنرهای صناعی بکار رفته است.

وی تشریح کرد: عبارت اسلیمی منسوب به اسلیم، صورت ممال واژه اسلام است و به این جهت گاهی آن را اسلامی نیز خوانده اند. اسلیمی یکی از هفت نقش اصلی در نگارگری سنتی ایران است. اسلیمی نمودار تجریدی «درخت زندگی» یا صورت عام درخت به ویژه درخت تاک است که با گردش ها و پیچش های پی درپی و هماهنگ شاخه های آراسته به برگ ها، نیم برگ ها و گره های آن از پایه ای که بند اسلیمی خوانده می شود، می روید و با نظمی خاص و شکلی چشم نواز که میان اجزای آن وجود دارد، طرحی ویژه از درخت را ارائه می دهد.

عضو انجمن علمی فرش ایران گفت: تمام منحنی های اسلیمی جهتی به درون و جهتی به بیرون دارند که جز ذات اسلیمی است که گرایش به بی نهایت دارد و نشانی از جاودانگی در اسلیمی بشمار می رود. اسلیمی طرحی است متشکل از قوس های دورانی زیبا که با چنگ ها، ماهیچه ها، سرچنگ ها، گره ها و انشعاب های مناسب کامل می شود و زیبایی و شکوه خاصی را دربر می گیرد.

احراری بیان کرد: نقش ها و طرح های اسلیمی ساده ، خرطومی و دهان اژدری از طرح هایی هستند که در هنر ایرانی بیشترین کاربرد را دارند. از دیگر طرح های اسلیمی میتوان به اسلیمی حیوان دار، گل دار و برگی اشاره کرد که کاربرد کمتری نسبت به بقیه طرح های اسلیمی دارند.

وی خاطرنشان کرد: در بین طرح و نقش های اسلیمی، طرح دهان اژدری از طرح ها و نقش های معروف محسوب می شود. در این طرح انتهای شاخه دو بخش متقارن وجود دارد که منشعب می شود و به مانند دهان اژدها است و بر روی ساقه نیز در بخش های مختلف جوانه هایی دیده می شود.

عضو انجمن علمی فرش ایران ادامه داد: انواع ساختمان طرح و نقش اسلیمی دارای انواع مختلف ساختمانی است. به عنوان مثال بند (ساقه) یکی از آنها بشمار می رود که در آن نقش ساقه یا بند در طرح و نقش اسلیمی همانند نقش ساقه گیاهان است که در این طرح سایر اجزای طرح بر روی ساقه واقع شده اند.

احراری افزود: سربند اسلیمی نیز از دیگر انواع ساختمان این طرح محسوب می شود که از سربند اسلیمی به عنوان اتصال بندهای اسلیمی به منظور افزایش دوام آنها استفاده می شود. همچنین سر اسلیمی نیز شامل قسمتهایی از طرح اسلیمی می شود و از آن به عنوان سمبل نقش اسلیمی استفاده می شود که در گیاهان نماد برگ، گل و غنچه و در حیوانات هم عاج است.