آشنایی با سیارات منظومه شمسی، هیجانی وصف نشدنی در تاریخچه علم

آیا تا به حال به آسمان خیره شده اید؟ یا به این موضوع اندیشیده اید که کجای این عالم پهناورید؟ اصلا می دانید دنیایی که در آن حیات داریم چگونه پدید آمد؟ همه این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر هزاران سال است که ذهن با هوش ترین و متفکرترین گونه عالم خلقت را به خود مشغول کرده است. خوشبختانه در عصری زندگی می کنیم که دانشمندانی که طی قرون گذشته و حتی در زمان حال زیست می کنند، پاسخ بسیاری از این سوالات متحیر کننده درباره تاریخچه به وجود آمدن جهان را داده اند! شاید در میان همه این سوالات درباره تاریخچه به وجود آمدن اجرام آسمانی، این راز بزرگ هستی از همه جالبتر و بحث برانگیزتر باشد. در ادامه مطلب درباره آشنایی با سیارات منظومه شمسی بحث خواهیم کرد.

جهان کی، کجا و چگونه به وجود آمد؟

درباره آغاز زمان و به وجود آمدن جهان نظریه های زیادی وجود دارد اما آخرین و مقبول ترین نظریه که از نظر اکثر دانشمندان تایید شده، نظریه بیگ بنگ یا مه بانگ یا انفجار بزرگ است. طبق تاریخچه به وجود آمدن جهان حدود 13.8 میلیارد سال پیش از انفجار، جسمی به اندازه یک توپ پینگ پنگ به وجود آمد! این جسم که بسیار بسیار چگال و پر جرم بود منفجر شد و با منبسط شدنش، تمام عالم و مواد موجود در آن را شکل داد! تمام ستاره ها، سیارات و تمام آنچه در عالم گیتی و کیهان می شناسیم بازماندگان آن انفجار بزرگند. در واقع بیگ بنگ آغاز زمان بود. ما درباره قبل از این واقعه بزرگ هیچ نمی دانیم چرا که قبل از بیگ بنگ نه زمانی وجود داشت نه فضایی! البته این اظهارات دانشمندان فیزیکدان و اخترشناس زمان حال است و فعلا آخرین اتفاق نظر آن ها همین مطلب است و بس. کسی چه می داند شاید روزی دانشمند یا نابغه دیگری بیاید و حرفی تازه و متفاوت درباره تاریخچه به وجود آمدن اجرام آسمانی داشته باشد.

نور، پدیده ای نو در عالم ما

نور شگفتی دیگری است که بعد از زمان مورد توجه است چرا که نور بسیار پر سرعت منتشر می شود. در واقع اگر روزی کسی بتواند با سرعت نور حرکت کند می تواند سد زمان را شکسته و به گذشته سفر کند! امروزه ما انسان ها توانسته ایم با استفاده از تکنولوژی اشکال مختلفی از نور را رصد و مشاهدات خود را در تاریخچه به وجود آمدن جهان تحلیل کنیم.

تاریخچه به وجود آمدن اجرام آسمانی دیدنی

13.8 میلیارد سال پیش جهان از انفجاری بزرگ بوجود آمد. ذرات و اجرامی که پس از انفجار به اطراف پرت شدند یکی پس از دیگری سرد شدند. بعضی از آن ها که به شکل غبار و گاز بودند در جرم و گرانش خود منقبض شده و ستاره ها را شکل دادند. این اجرام از ابتدا تا امروز و تا ابد در حال دور شدن از هم هستند. بله! دور شدن و همین موضوع سبب شد تا دانشمندان پی به نظریه انبساط عالم ببرند. عالمی که ما را در دل خود غرق کرده، در حال انبساط است. ستاره هایی که به وجود می آمدند پس از میلیون ها و میلیاردها سال می تابیدند و در نهایت با از دست دادن پایداری خود منفجر می شدند. از انفجار ستاره ها و رها شدن اتم های سنگین مثل فلزات، سیارک ها و سیاره ها به وجود آمدند.

ستاره مادر

4.5 میلیارد سال پیش و در میان میلیارد میلیارد ستاره، ستاره ای پایداری خود را از دست داده و عمرش به پایان رسید! از قلب جوشان ستاره ی مادر، ستاره ای کوچکتر به وجود می آید که خورشید ما خواهد بود! باز مانده های دیگر ستاره مادر به اطراف پرتاب می شوند. آرام آرام سرد شده و منسجم می شوند. زمین هم اکنون متولد شده! زمین و تعدادی از سیارات دیگر اکنون توسط جاذبه خورشید در آغوش گرفته می شوند! خورشید سوزان به همراه سیاراتش منظومه شمسی را شکل دادند که خود این مطلب باعث آشنایی بیشتر با آشنایی با سیارات منظومه شمسی می شود.

خورشید

خورشید ستاره ای سوزان با سایز متوسط در میان ستارگان است. در قلب خورشید گرانش سرسام آور، هسته اتم های هلیوم و هیدروژن را در دمایی حیرت آور از هم می گسلاند. فرآیندهای هسته ای که در اعماق خورشید اتفاق می افتد باعث هم جوشی هسته ها و هم زمان واپاشی آن ها می گردد. هلیوم و هیدروژن گداخته هنگامی که به سطح خورشید می رسند نورافشانی حیرت آوری را به نمایش می گذارند. در واقع خورشید یک راکتور هسته ای غول پیکر است که طبیعت آن را ساخته است! سیاراتی که به دور خورشید در حال گردش هستند را به ترتیب در آشنایی با سیارات منظومه شمسی معرفی می کنیم.

سیاره عطارد (Mercury)

عطارد اولین سیاره از خورشید است و به آن تیر یا Mercury هم گفته می شود. سطح رو به خورشید سیاره عطارد بسیار داغ و سطح پشت به خورشید آن بسیار سرد است. سیاره عطارد کوچکترین سیاره منظومه شمسی است و قمری ندارد. سیاره تیر به ازای هر دو باری که به دور خورشید می زند، سه دور به دور خود می چرخد. این بدان معناست که اگر روی سیاره تیر زندگی کنیم هر شبانه روز حدود دو سال طول می کشد. تیر با سرعتی حدود 48 کیلومتر برثانیه حرکت می کند یعنی هر 88 روز زمینی یکبار یک دور کامل به دور خورشید می چرخد. عطارد دارای نیروی مغناطیسی قوی است.

سیاره زهره (Venus)

جهنمی سوزان! هواکره زهره مملو از سولفوریک اسید و کربن دی اکسید بوده و همین امر باعث شده تا اثر گلخانه ای سطح سیاره زهره را به جهنمی سوزان با دمایی حدود 480 درجه سانتیگراد تبدیل کند! زهره بدون قمر است. زهره از نظر ترکیبات، جرم و گرانش بسیار به زمین شبیه است به همین دلیل برخی آن را خواهر زمین عنوان می دهند. این سیاره حدود 225 روز زمینی یک دور به دور خورشید می زند. طول یک شبانه روز در زهره کمی بیشتر از یک سال این سیاره است.

سیاره زمین (Earth)

سیاره زمین به دلیل فاصله خاص از خورشید دارای جوی مناسب است تا حیات در آن ادامه یابد. ماه تنها قمر آن است. زمین در فاصله 150 میلیون کیلومتری از خورشید واقع شد. در میان 4 سیاره سنگی که در منظومه شمسی وجود دارند، زمین بزرگترین سیاره سنگی است. حیات حدود یک میلیارد سال بعد از شکل گرفتن زمین حیات روی آن آغاز شد یعنی 3.5 میلیارد سال پیش ابتدا باکتری ها در اقیانوس ها پدید آمدند. فعالیت این باکتری ها اکسیژن مولکولی را به درون جو آزاد کرد. پس از آن اوزون شکل گرفت لایه ای محافظ که زمین را از اشعه ماورای بنفش خورشید در امان می دارد. حیات بدون لایه محافظ اوزون در خشکی ممکن نبود! پس از شکل گیری اوزون خشکی هم برای زیستن امن شده بود. این دروازه ای بود برای تکامل. تکاملی که پس از فراز و نشیب های بسیار به امروز و آینده خواهد رسید!

سیاره مریخ (Mars)

سیاره مریخ زمینی دیگر است با کوه ها و دره هایی مشابه! حتی آب دارد اما آبی یخ زده و بدون حیات. هنگامی که سیاره مریخ به دور خورشید یکبار دور می زند 687 روز زمینی طول می کشد. زمان یک شبانه روز مریخی تقریبا برابر شبانه روز زمین است البته کمی طولانی تر. جو سیاره مریخ سرخ رنگ است. سیاره مریخ دارای دو قمر است که گمان می رود شهاب سنگ هایی باشند که در مدار آن به دام افتاده باشند. دمای سطح آن از 20 درجه سانتیگراد تا زیر 140 درجه سانتیگراد متغیر است.

سیاره مشتری(Jupiter)

سیاره ای گازی و غول پیکر! مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی است. زمان گردش های مشتری تقریبا هر 12 سال یکبار یک دور به دور خورشید می باشد. مدار حرکتی مشتری بیضی شکل است. مشتری هر 10 ساعت یک دور به دور خود می زند! این سریعترین شبانه روز منظومه شمسی است. لکه ای بزرگ درون سیاره مشتری پیداست و این لکه گرد بادی سهمناک حدود سه برابر زمین است. دما در جو بالایی مشتری 145 درجه زیر صفر و در سطح سیاره حدودا 21 درجه سانتیگراد است. سطح مشتری دارای فشار 10 اتمسفر است. مشتری دارای 69 قمر می باشد.

سیاره زحل(Saturn)

بی شک منظومه شمسی زیبایی خود را مدیون سیاره زحل است. نواری زیبا به دور زحل از غبار گازها و قمرهایش وجود دارد. زمان یک شبانه روز در زحل 10 ساعت و نیم و زمان یک سال در زحل برابر 29 سال و نیم در زمین است. این سیاره نیز مانند مشتری از جنس گاز است. این سیاره دارای 62 قمر بوده اما در میان اقمار آن یکی از همه مشهورتر است، قمر تیتان. درباره این قمر که دارای کوه ها، دریاها و دره هاست و اکثرا دارای هوای بارانی است، گمانه زنی می کنند که شاید در لایه های زیرین اقیانوس هایش حیات جریان داشته باشد اما حیاتی متفاوت! چون در تیتان به جای آب، متان مایع وجود دارد! اقیانوس هایش متان مایع است که نکته ای مهم درباره آشنایی با سیارات منظومه شمسی می باشد.

سیاره اورانوس(Uranus)

این سیاره حدودا هر 84 سال یکبار یک دور به دور خورشید می زند و هر 11 ساعت یک دور به دور خودش می چرخد. این سیاره دارای 27 قمر است. درباره اقلیم آن اطلاعات جامع و مورد تاییدی در تاریخچه به وجود آمدن جهان در دست نیست اما فاصله زیادش از خورشید باعث می شود دمای پایینی داشته باشد.

سیاره نپتون (Neptune)

نپتون آخرین سیاره منظومه شمسی است که به رنگ آبی دیده می شود و این رنگ آبی را مدیون گاز متان و جو غلیظش است. زمان یک بار گردش نپتون به دور خورشید 165 سال طول می کشد. زمان یک شبانه روز در نپتون حدود 18 ساعت است. لکه تیره بزرگی در نپتون دیده می شود. این لکه نیز مانند لکه موجود در مشتری احتمالا یک گردباد بزرگ و سهمگین است. این گردباد تقریبا به اندازه کره زمین می باشد. این سیاره نیلیگون دارای 3 حلقه و 13 قمر است.

سیاره پلوتو (pluto)

و اما پلوتو، سیاره ای بلاتکلیف! چرا که برخی آن را جز سیارات منظومه شمسی نمی دانند و اعتقاد دارند که یک سیاره کوتوله ای است که در فضا سرگردان بوده تا اینکه تصادفی در مدار خورشید قرار گرفت. اما برخی هم معتقدند که پلوتو یک سیاره معمولی مانند دیگر سیاره هاست که از جنس سنگ و یخ بوده و متعلق به منظومه شمسی است. به هر حال دانستن اطلاعاتی عمومی از این سیاره خالی از لطف نیست. زمان گردش پلوتو به دور خورشید 248 سال به طول می انجامد. زمان هر یک شبانه روز پلوتویی حدودا 6 روز زمینی است. این سیاره دارای 5 قمر می باشد. پلوتو دارای اتمسفر بسیار نازکی است که از نیتروژن کربن مونواکسید و متان تشکیل شد. نکته جالب آن است که همه چیز در سطح پلوتو یخ زده است!