عمارت ذوالفقاری یکی از جاذبه های دیدنی زنجان به حساب می آید

ایسکانیوز/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، عمارت ذوالفقاری یکی از جاذبه های دیدنی زنجان به حساب می آید.

عمارت ذوالفقاری در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله دالان آلتی در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا از قسمت های اندرونی، بیرونی و بخش های مختلف تشکیل شده است اما در حال حاضر فقط عمارت بیرونی باقی مانده که به نام عمارت محمود خان ذوالفقاری معروف است.

پیشینه

این خانه در اواخر دوره قاجاریه توسط سردار اسعد الدوله ساخته شده و به پسرش محمودخان ذوالفقاری رسیده است. خاندان ذوالفقاری یکی از بانفوذترین خاندان های شهر زنجان بوده است. این عمارت که تبدیل به موزه باستان شناسی زنجان شده در زمان قاجاریه محل سکونت حاکم زنجان بوده است.

خانه ذوالفقاری های زنجان که قریب صد سال از احداث آن می گذرد یکی از آثار ارزشمند و جاهای دیدنی زنجان است که در یاد و خاطره مردمان این شهر همواره جایگاه مهمی داشته است. خاندان ذوالفقاری از قدیمی ترین و سرشناس ترین خانواده های زنجان هستند که در گذشته از قدرت و نفوذ زیادی برخوردار بوده اند.

این بنا در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان به نام موسوم به محله "دالان آلتی"در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده و از مجموعه بناهای اندرونی و بیرونی و بخش های مختلفی تشکیل یافته بود. از این مجموعه در حال حاضر فقط عمارت بیرونی باقی مانده که به نام "عمارت محمود خان ذوالفقاری" معروف است. بنا به روایاتی این خانه توسط سردار اسعدالدوله (پدر محمود خان) در اواخر حکومت قاجار بنا شده و پس از وی محمودخان در آن اقامت داشته است.

بعد از انقلاب اسلامی این بنا تا مدتی متروکه ماند و آسیب دید. برای توسعه خیابان طالقانی یکی از دیوارها و سردر ورودی عمارت ذوالفقاری کاملاً تخریب شد. بعد از آن نیز با انجام طرح های عمرانی در زنجان این عمارت آسیب زیادی دید که بخش عمده آن با احداث خیابان زینبیه و رد شدن این خیابان از داخل حیاط خانه ذوالفقاری اتفاق افتاد. در جریان احداث این خیابان قسمتی از ساختمان از بین رفت و بخش دیگر آن به پارک تبدیل شد. بعدها میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاری گرفت.

معماری

در بخش مرکزی سقف، نورگیر زیبایی تحت عنوان کلاه فرنگی تعبیه شده است. تزئینات بنا بسیار متنوع و چشمگیر بوده و شامل تزئینات فلزی، سنگی، آجری، گچی، چوبی و کاشی است.

در پایین دیوارهای طبقه همکف کاشی کاری برجسته با رنگ های قهوه ای، زرد و قرمز به چشم می خورد و تزئینات سنگی و گچی را بیشتر در ستون های ورودی همکف و ایوان های ستون دار طبقه اول میتوان دید. سقف بیشتر اتاق ها آراسته به لمبه کاری چوبی و نقش های متنوع است. اما بیشترین تزئین در نمای جنوبی بنا دیده می شود. نمای جنوبی به صورت یکپارچه با انواع آجرچینی و با طرح های مختلف تزئین شده است. پنجره های بنا عموماً دو لنگه و اطراف آن مشبک است که با به کارگیری شیشه های رنگین کنتراست جالبی را در داخل اتاق ها بوجود آورده است. نعل درگاهی پنجره ها در طبقه همکف مسطح و در طبقه منتهی الیه جنوب غربی حیاط مشرف به خیابان تعبیه شده و طاق نماهای تزئینی در اطراف ورودی دیده می شوند.

عمارت ذوالفقاری در مرکز بافت کهن زنجان واقع شده است و به سبک بناهای اواخر دوره قاجار ساخته شده است. سبک ساختمانی آن از بناهای گوتیک اروپایی گرفته شده است. کل مجموعه با پوشش شیروانی است. این بنا دارای سر در ورودی زیبایی بود که به دلیل عدم رسیدگی تخریب شد.

این بنای ارزشمند با سبکی متاثر از الگوهای معماری غربی و با حفظ سنت های معماری ایران قدیم به مساحت 1176 متر مربع در 2 طبقه ساخته شده و در گذشته شامل حصار، سر در ورودی، حیاط و بخش مسکونی و اداری بوده است. طبقه همکف بخش اداری و دفتری عمارت محسوب می شد و طبقه اول به بخش مسکونی اختصاص داشته است. مصالح بکار رفته در بنا خشت، آجر و سنگ و پوشش سقف خانه از نوع شیروانی است. این نوع پوشش در دوران پهلوی در خانه های زنجان بسیار رایج بوده و پوشش سقف عمارت ذوالفقاری یکی از اولین نمونه های پوشش شیروانی در زنجان است.

در حال حاضر این عمارت تبدیل به موزه سه تن از مردان نمکی شده است. بعد از گشایش این موزه، سه جسد از چهار جسد برای بازدید عموم از موزه رختشویخانه زنجان به این مکان منتقل شدند. سر و پای چپ یکی دیگر از این مردان در موزه ملی ایران در تهران قابل بازدید است.

این اثر در تاریخ 25 اسفند 1375 با شماره ثبت 1852 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.