قدمت 40 هزار ساله سنگ نگاره های تازه کشف شده مشهد

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، قدمت 40 هزار ساله سنگ نگاره های تازه کشف شده مشهد اعلام شده است.

منطقه هفت حوض یکی از جاذبه های طبیعی با مناظر چشم نواز در جنوب شرقی مشهد و در فاصله حدود پنج کیلومتری شهر قرار دارد. در این منطقه هفت حوضچه واقع شده و از این رو با نام هفت حوض شناخته می شود.

در این منطقه سنگ نگاره های مختلفی وجود دارد که اخیرا نمونه ای جدید از سنگ نگاره ها در حین پرنده نگری در این منطقه کشف و مشاهده شده است.

با توجه به اهمیت این سنگ نگاره ها و معرفی آن به مردم و همچنین ارتقای فرهنگ حفاظت و نگهداری از این آثار با مدیر عامل شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض و یک پژوهشگر فعال در این زمینه در خصوص این سنگ نگاره ها به گفت وگو پرداختیم.

مرتضی گواهی، مدیر عامل شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض پیرامون قدمت 40 هزار ساله سنگ نگاره های تازه کشف شده مشهد اظهار کرد: منطقه نمونه ملی گردشگری هفت حوض در فاصله حدود پنج کیلومتری از شهر مشهد واقع شده که این منطقه از قدمت زیادی برخوردار است. به علاوه قرارگیری سد طرق در این منطقه و چشم انداز زیبای آن در منطقه هفت حوض بستری مناسب برای طبیعتگردان و گردشگران را فراهم ساخته است.

وی ادامه داد: در سال 98 با توجه به هفت حوض چه واقع در این منطقه و بکر بودن آن، توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان منطقه ملی گردشگری ثبت شده است. شهرداری مشهد به عنوان متولی این منطقه عمل می کند و شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض در حال حاضر به ارائه خدمات، نگهداری و توسعه این منطقه می پردازد.

مدیر عامل شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض بیان کرد: همچنین منطقه ای که سنگ نگاره ها در آن قرار گرفته اند، دارای قدمت بسیاری است؛ از این رو سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی این امر قدمت و تعداد آن را مورد بررسی قرار می دهد.

گواهی خاطرنشان کرد: بر این اساس حفاظت و صیانت از سنگ نگاره هایی که اخیرا نیز کشف شده ، در دستور کار قرار گرفته است. در منطقه هفت حوض حفاظت فیزیکی و نگهبانانی حضور دارند تا امنیت شهروندان، اماکن و مناطق دیدنی مانند حوضچه ها و سنگ نگاره ها تأمین شده و مورد تأکید قرار گیرد.

وی عنوان کرد: در حال حاضر منتظر خبر رسمی میراث فرهنگی هستیم تا قدمت این سنگ نگاره ها مشخص شود تا بتوانیم آن را به مردم و شهروندان معرفی کنیم چرا که با اعلام قدمت و نوع سنگ نگاره ها موضوع حفاظت و نگهداری از آنها مورد تاکید قرار می گیرد.

مدیر عامل شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض اضافه کرد: معاونت گردشگری یکی از زیرمجموعه های شرکت گردشگری، توسعه و عمران هفت حوض بشمار می رود. در این بخش کارشناسان گردشگری بخش حضور دارند و زمینه های مختلف فعالیت می کنند. به عبارتی توضیحات باشگاه پرنده نگری و موضوع حفاظت از محیط زیست توسط این کارشناسان ارائه می شود. توضیحات محافظت و نگهداری از سنگ نگاره هایی که اخیرا در منطقه هفت حوض کشف شده نیز در دستور کار قرار گرفت و پس از مشخص شدن قدمت این سنگ نگاره ارائه توضیحات حفظ، نگهداری و معرفی این سنگ نگاره ها توسط این کارشناسان انجام خواهد شد.

احتمال نابودی سنگ نگاره ها به دلیل تخریب های حاشیه جنوبی مشهد

حمید شریعتی، پژوهشگر سنگ نگاره های منطقه کشف رود، اظهار کرد: سنگ نگاره ها کهن ترین آثار تاریخی و هنری جامانده از نسل بشر بشمار می رود که ممکن است دارای جنبه های رازآلود و ریالیتی (واقعی) باشد. انسان ها حدود 10 یا 11 هزار سال پیش گیاهان را اهلی کرده و به تدریج یکجانشین شدند؛ در حالی که پیش از آن در حال حرکت در مناطق مختلف بوده اند. به عبارتی ممکن است فضاها، اجسام و هر آنچه دیده میشده، توسط طراحان این سنگ نگاره ها کشیده شده باشد و از این طریق فرهنگ گذشته ما قابل بررسی شود.

وی افزود: با توجه به تاریخ نمونه های خاصی از این سنگ نگاره ها در کشورهای دیگر جهان مانند مصر نیز وجود دارد. به عنوان مثال اهرام ثلاثه در مصر قرار دارد که حدود 2، سه یا 5000 سال قدمت دارد؛ در حالی که ابزاری که در کشف رود کشف شده، مربوط به 800 هزار سال قبل و زمان پارینه سنگی زیرین بوده است که به نوعی بیشترین قدمت را به خود اختصاص داده است.

این پژوهشگر حوزه سنگ نگاره ها تصریح کرد: سنگ نگاره ها بیانگر تاریخ کشور و به صورت وسیع تر تاریخ جهان است؛ از این رو تمام افراد نسبت به آن مسئول هستند. سنگ نگاره هایی مانند سنگ نگاره کشف شده در مغولستان و استرالیا نیز دیده می شود. حدود 13 تا 18 هزار سال پیش آخرین عصر یخبندان بوده و این عصر یخبندان سبب شد که آب اقیانوس ها در 2 نیم کره شمالی و جنوبی جمع شده و یخ بزند. این یخ زدن سبب شد مردم بتوانند در سیر مهاجرت خود به استرالیا نیز سفر کنند.

شریعتی ادامه داد: به این ترتیب در شمال غربی استرالیا سنگ نگاره هایی وجود دارد که قدمت آن حدود 60 هزار سال تخمین زده شده است. همچنین در غرب آمریکا مانند یوتا، کالیفرنیا، آمریکا مرکزی و حتی آمریکای جنوبی سنگ نگاره های فراوانی وجود دارد.

وی در خصوص قدمت سنجی این نگاره ها عنوان کرد: قدمت سنجی اغلب به 2 شیوه قدمت سنجی قطعی و قدمت سنجی نسبی صورت می گیرد. قدمت سنجی قطعی با دستگاه انجام می شود و در قدمت سنجی نسبی به عنوان مثال نوع خط و نوع نگاره در کشور دیگری مانند عربستان قدمت سنجی می شود و با توجه به اینکه نگاره ای مشابه آن در کشور یا شهر دیگری مانند هرمزگان وجود داشته، میتوان قدمت سنگ نگاره را به صورت تقریبی محاسبه کرد.

این پژوهشگر حوزه سنگ نگاره ها تاکید کرد: با توجه به تحریم هایی که علیه ایران اعمال می شود، نمیتوان دستگاه های قدمت شناسی وارد کرد و به تعبیری چنین تکنولوژی قدمت سنجی قطعی در دسترس نیست؛ از این رو قدمت سنجی نسبی مورد استفاده قرار می گیرد. کاهش هزینه ها، مزیت دیگر شیوه قدمت سنجی نسبی محسوب می شود. بر این اساس قدمت برخی سنگ نگاره های بسیار خاص از روش هایی غیر از قدمت سنجی نسبی محاسبه می شود.

شریعتی خاطرنشان کرد: در شهرهای مختلف دیگری مانند اصفهان، آذربایجان، اردبیل، تهران، خراسان بزرگ، کرمان، کرمانشاه، قم، مازندران، همدان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان نیز سنگ نگاره هایی دیده شده است. با این وجود نباید اینگونه تصور کرد که سنگ نگاره ها تنها در مشهد وجود دارد. در گذشته مرز میان کشورها به صورت امروزی نبود و اگر خط سیر این سنگ نگاره ها را در مشهد در نظر بگیریم، مسیر حرکت این افراد یا گروه های مختلف طی زمان های گوناگون مشخص می شود.

وی افزود: حداقل قدمت سنگ نگاره هایی که در مشهد به صورت نسبی تخمین زده شده، مربوط به حدود 40 هزار سال قبل است که قطعا اگر دستگاه و تکنولوژی قدمت سنجی قطعی را در اختیار داشته باشیم، این تخمین قدمت بسیار بالاتر و بهتر خواهد بود.

این پژوهشگر حوزه سنگ نگاره ها عنوان کرد: مراقبت از این سنگ نگاره ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است که یکی از راههای نگهداری و محافظت از آنها در ارتباط با فرهنگ سازی مردم است و بخش عمده محافظت و نگهداری بر عهده دولت قرار دارد تا سنگ نگاره ها از این طریق برای نسل های آینده نیز به یادگار بماند.

وی ادامه داد: حتی ممکن است سنگ نگاره ها و آثاری وجود داشته باشد که ما از آن بی اطلاع باشیم و ممکن است طی تخریب هایی که در حاشیه جنوبی شهر توسط شهرداری اعمال شده، از میان رفته باشد؛ به شکلی که بسیاری از این سنگ نگاره ها به واسطه پروژه هایی کمربند جنوبی مشهد به لاشه سنگ مبدل شده و از بین رفته است. متأسفانه کسی هم پاسخگو نیست. از این رو مشکلات محیط زیستی و مشکلات میراث فرهنگی فراوانی در ایران وجود دارد و عده ای با دستگاه هایی در کوه ها حرکت کرده و غارت می کنند که امیدوارم وضعیت مناسب تر و بهتری برای مقابله با این وضعیت فراهم شود.

شریعتی در خصوص فردی که موفق به کشف سنگ نگاره ها شده، خاطرنشان کرد: این سنگ نگاره ها توسط آقای مهدوی در حین پرنده نگری به صورت اتفاقی مشاهده و کشف شده است.

وی افزود: بطور کلی منطقه یا شهری مانند شهر مشهد در دنیا وجود ندارد و وجود سنگ نگاره های فراوان نسبت به دیگر نقاط بیانگر همین امر است که نشان می دهد مشهد مسیر رفت وآمد و محل عبور تعداد زیادی از انسان هایی بوده که به سفر می پرداختند.

علی مهدوی، کاشف یکی از سه سنگ نگاره کشف شده در این منطقه نیز اظهار کرد: سه سنگ نگاره در این منطقه کشف شده که یکی از آنها توسط من و حین برنامه پرنده نگری به صورت اتفاقی مشاهده شد و 2 سنگ نگاره دیگر توسط حمید شریعتی طی پایش هایی که داشت، کشف و مشاهده شده است.