هر روز شاهد نفوذ بیشتر معادن در عرصه و حریم درجه 1 و 2 غار دژ اسپهبدان هستیم

ایلنا/ براساس آخرین گزارش های بدست رسیده، هر روز شاهد نفوذ بیشتر معادن در عرصه و حریم درجه 1 و 2 غار دژ اسپهبدان هستیم.

در نزدیکی سوادکوه، بزرگترین طاق طبیعی جهان، دژی افسانه ای را در دل خود جای داده که معماری خاص و ویژگی های منحصر بفرد آن ظرفیت لازم را برای جهانی شدن فراهم کرد اما دست اندازی معادن متعدد به این محوطه باستانی، نگرانی هایی را بابت از بین رفتن آن ایجاد کرده که نه تنها جهانی شدن را امکانپذیر نمی کند، بلکه ممکن است تا چندی دیگر اثری از این محوطه باستانی باقی نماند.

سامان توفیق (دکترای باستان شناسی و سرپرست پژوهش های باستان شناسی غار دژ اسپهبدان) با اشاره به وضعیت نامناسب این محوطه باستانی گفت: وضعیت غار دژ اسپهبدان و کل محور دوآب به شهمیرزاد تا انتهای حوزه استحفاظی مازندران بسیار بحرانی شده و با لودر و بیل مکانیکی مشغول ویرانی تمام کوه ها و آثار باستانی آن هستند. تمام محوطه ها و بناهای این محور و دربند کولا تصرف و درحال برداشت کوه و نابودی اثر هستند.

به گفته او، بیش از 20 محوطه تاریخی و باستانی شناسایی شده از گورستان و آبادی گرفته تا قلعه، آتشگاه، تپه باستانی و غار در این منطقه وجود دارد که آثاری مانند قلعه کنگلو و غار دژ اسپهبدان و دربند کولا از شاخص ترین این آثار هستند که در معرض تخریب قرار گرفته اند.

توفیق با اشاره به تاریخچه منطقه گفت: براساس متون تاریخی یونانی و بررسی های میدانی اخیر، این منطقه مسیر عبور داریوش سوم به سوی پارت، گذرگاه ورود اسکندر مقدونی با گروهی از سواران سبک اسحله خود به تبرستان بود و اردوگاه وی در پای غار دژ اسپهبدان قرار داشت که بقایای سرتیر سلوکی مشکوفه در بررسی های باستان شناسی پای غار، مهر تأییدی براین گفته های مورخان است و در تاریخ طبرستان، البُلدان ابن فقیه، مُعجَم البُلدان یاقوت حموی و تاریخ طبری و تاریخ الکامل ابن اثیر و… به محاصره 2 سال و هفت ماهه (144-141 هجری) غار دژ اسپهبدان توسط اعراب در زمان خورشید اسپهبد وقت تبرستان اشاره شده و درصدر اسلام نیز اسپهبدان بیش از دو سده در این دره با سرکردگی خاندان قارن در مقابل حمله اعراب مقاومت کردند و میتوان گفت غار دژ اسپهبدان آخرین نقطه از ایران است که توسط اعراب گرفته شد.

به گفته توفیق، با وجود آنکه چندین سال پیش با پیگیری های انجام شده موفق شدند چند معدن فعال در منطقه را تعطیل کنند اما طی این سالها به دلیل عدم پیگیری مسئولان میراث استان، شاهد صدور مجوز فعالیت برای این معادن بودیم و دوباره فعالیت آنها از سر گرفته شد به نوعی که گستره این معادن تماما در خاک سوادکوه تا مرز سمنان و در حوزه استحفاظی مازندران تا مرزهای سمنان را دربرمی گیرد و هیچ اقدامی برای متوقف کردن فعالیت این معادن انجام نمی شود.

او با تاکید بر آنکه این محوطه معبر باستانی دربند کولاست که هر روز شاهد برداشته شدن خاک های باستانی آن توسط معادن هستیم، یادآور شد: روزانه شاهد انفجارهای مختلف در معادن هستیم که سبب ریزش کوه و غار و محوطه های باستانی منطقه می شود. بعید نیست همانطور که چندی پیش کوه روبه روی غار دژ فرو ریخت، شاهد فروریختن این میراث ملی نیز باشیم. معادن نه تنها در پای کوه بلکه بر روی سقف غار دژ نیز فعال هستند و از عرصه و حریم درجه 1 و 2 گذشته اند. با وجود آنکه در این منطقه شاهد راه اندازی پایگاه میراث ملی اسپهبدان هستیم اما مسئولان کاری از پیش نمی برند و معدنکاران همچنان به کار خود ادامه می دهند. شاید با فاصله بسیار از حرایم و حدود اثر شاهد فعالیت معادن باشیم اما هیچ جایی اینگونه نیست که بالای سر، دامنه، جوار دهانه طاق روی سازه های اقماری و روبروی اثر معادن فعال باشند.

این باستان شناس قلاع و استحکامات دفاعی، بار مالی که معادن روزانه متوجه سودجویان می کند را دلیلی برای ادامه فعالیت این معادن در منطقه عنوان کرد و گفت: درحدود 17 معدن خصوصی و دولتی در محوطه اسپهبدان فعال است که هریک از آنها بطور میانگین روزانه در حدود 150 میلیون تومان درآمدزایی دارند و همین امر فعالیت این معادن را بر حفاظت از میراث ارجح کرده است.