طرح آزادسازی حریم و استحکام بخشی فلک الافلاک به سقف کمبود اعتبار خورده است

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین اخبار و گزارشات منتشر شده، طرح آزادسازی حریم و استحکام بخشی فلک الافلاک به سقف کمبود اعتبار خورده است.

نامش «فلک الافلاک» است یعنی «سپر سپهران»، اما این روزها کمبود اعتبار بر اجرای طرح های مختلف آزادسازی حریم، ساماندهی و استحکام بخشی آن سایه انداخته است تا نگرانی ها پیرامون این بنای تاریخی هر روز مضاعف تر شود. آخرین بار موضوع ترک های ایجاد شده روی برج های این بنای باستانی و بحث ایمنی آن ورد زبانها شد تا مدتی موضوع استحکام بخشی دوباره به سر خط خبرها بیاید، اما دوباره این چالش ها به چالش بزرگتر نبود اعتبار برخورد کرد و به حاشیه رفت.

فلک الافلاک؛ شاهکار معماری جهان

قلعه باستانی فلک الافلاک یکی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان است، بنای عظیم آجری مربوط به دوره ساسانی که همچنان استوار بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد میزبان دوستداران میراث فرهنگی این مرزوبوم است. زیبایی و معماری شگفت انگیز قلعه فلک الافلاک موجب شده که این قلعه تاریخی و باستانی لرستان از سوی بسیاری از کارشناسان بعنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.

این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم آباد معروف شد و احتمالاً نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است. این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حال ناخوش بنای ساسانی

طی سالهای گذشته همواره موضوع ثبت جهانی فلک الافلاک به عنوان شاهکار معماری جهان مطرح بوده است تا این اثر تاریخی در فهرست موقت ثبت جهانی قرار گیرد ولی به رغم گذشت سالها با فراهم نشدن زمینه ثبت جهانی، فلک الافلاک در فهرست موقت خاک می خورد.

به نظر می رسد موارد مختلفی در عدم ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک مؤثر باشد، عواملی که شاید تنها بخشی از آن به عدم آزادسازی حریم این بنای تاریخ بازگردد و عوامل دیگری نیز وجود دارد که می تواند روند ثبت جهانی این اثر تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد.

بخش عمده ای از حریم بنای باستانی فلک الافلاک طی سالهای گذشته آزادسازی شده است ولی متأسفانه بعد از آزادسازی، ساماندهی این حریم از سوی متولیان امر مورد غفلت قرار گرفته تا تبدیل حریم این بنای تاریخی به یک سایت گردشگری مغفول واقع شود.

از سوی دیگر طرح استحکام بخشی و لرزه خیزی قلعه تاریخی فلک الافلاک سالهاست که به دلایل مختلفی تکمیل نشده و امروز شاهد مشکلاتی در این بنای تاریخی هستیم، مشکلاتی که با هشدار کارشناسان مواجه شده است.

عدم اجرای طرح استحکام بخشی و لرزه خیزی در این قلعه باستانی موجب شد تا بار دیگر پایه ها و دیوارهای آن در جریان وقوع زمین لرزه اردیبهشت 99 به لرزه دربیاید، در این زمین لرزه ترکهای موجود بر روی دیوارهای «فلک الافلاک» که از قبل وجود داشت، عمیق تر شد و نگرانی ها در رابطه با تخریب و آسیب به این بنای تاریخی افزایش پیدا کرد.

نم زدگی دیواره های قلعه باستانی قلعه فلک الافلاک، گلسنگ هایی که روی دیواره دیده می شود، وجود موزه های مردم شناسی و باستان شناسی در داخل این بنای منحصر بفرد و آسیب های ناشی از فعالیت این موزه ها و … همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست در گریبان است.

استحکام بخشی فلک الافلاک نیازمند اعتبارات ملی است

آخرین بار این سید موسی خادمی، استاندار سابق لرستان بود که در رابطه با وضعیت قلعه تاریخی فلک الافلاک ابراز نگرانی کرد و گفت: قلعه فلک الافلاک به علت قرار گرفتن بر روی یک تپه در مرکز شهر خرم آباد از لحاظ ایمنی دچار خطر است و قبلاً در زلزله های استان ترک هایی در بنا بوجود آمد که بحث استحکام بخشی و ایمن سازی آنکه از سالها قبل شروع شده و اقدامات پیشگیرانه در حال انجام است. وی در سخنانی دیگر گفته بود: برای استحکام بخشی اساسی این بنای خاص، تاریخی و ارزشمند اعتبارات استانی محدود بوده و قطعاً نیازمند تخصیص اعتبارات ملی هستیم.

استاندار سابق لرستان با اشاره به استقرار این بنای تاریخی و فرهنگی بر روی صخره عنوان کرد: استحکام بخشی این بنا امری تخصصی و دشوار بوده که هم اکنون به همت اداره کل میراث فرهنگی لرستان کار مطالعاتی آن در حال انجام است و با شروع پروژه ای کارشناسی شده کار اتصال و استحکام بنای قلعه فلک الافلاک بر روی صخره مذکور محقق شود.

بدون اعتبار نمی توانیم استحکام بخشی را انجام دهیم

سید امین قاسمی، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه مطالعات استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک انجام شده، اظهار داشت: در حال حاضر این طرح تکمیل و در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی در مرحله دفاع است تا بتوانیم بر مبنای آن استحکام بخشی قلعه را تکمیل کنیم.

وی با تأکید بر ضرورت اختصاص اعتبار برای اجرای طرح استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک افزود: قطعاً برای این امر ما اعتبار مضاعفی نیاز داریم، باید اعتبار باشد تا بتوانیم طرح استحکام بخشی و یکپارچه سازی تپه و سازه را با هم انجام دهیم.

مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: فعلاً طرح مطالعاتی استحکام بخشی قلعه باید تکمیل و دفاع شود و در مرحله مشاور برآورد صورت گیرد که ما چقدر برای اجرای آن اعتبار نیاز داریم.

اعتبارات آزاد سازی به صورت کامل پرداخت نشده است

وی با اشاره به موضوع تملک و آزاد سازی حریم قلعه فلک الافلاک نیز بیان داشت: اقداماتی که باید در خصوص توافق اولیه با سپاه صورت گیرد، انجام شده و الان پادگان جدیدی که در خور شأن سپاه استان باشد و بتوانند حریم قلعه را تخلیه کنند، باید ساخته شود.

مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با تاکید بر اینکه در حال حاضر سپاه در این زمینه با کمبود اعتبار مواجه است افزود: دولت باید این اعتبار را تأمین و در اختیار سپاه بگذارد تا بتوانند پادگان را زودتر تکمیل کنند و حریم قلعه را آزاد سازی کنند و ما بتوانیم محدوده پادگان حضرت ابوالفضل (ع) و محدوده هایی که در اختیار میراث فرهنگی است را یکپارچه و دائمی کنیم تا زمینه برای ثبت جهانی قلعه فراهم شود.

قاسمی با تاکید بر اینکه برای آزاد سازی حریم قلعه، قبلاً با سپاه توافقاتی داشته ایم و مبلغ توافق خود را در قالب نقد و اسناد خزانه پرداخت کرده ایم، تصریح کرد: منتهی هنوز پادگان جدید تکمیل نشده و ما باید صبر کنیم که سپاه پادگان را بسازد و بتوانیم ساختمان فعلی را از آنها تحویل بگیریم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان داشت: در مجموع 40 میلیارد تومان به صورت نقدی به سپاه پرداخت شده و 40 میلیارد و 700 میلیون تومان هم اسناد خزانه پرداخت شده است.

قاسمی ادامه داد: بخشی از این اسناد خزانه در سال های 98 و 99 به حساب سپاه واریز شده و برای 1400 نیز این اسناد خزانه بطور کامل پرداخت می شود.