با پایتخت های ایران در طول تاریخ آشنا شویم

پایتخت معمولا از سایر شهرهای یک کشور جمعیت بسیار بیشتری دارد، چرا که اکثر مراکز حکومتی در پایتخت قرار می گیرند. بنابراین، اینطور میتوان گفت که پایتخت مرکز سیاسی یک کشور است. در طول تاریخ، بارها اتفاق افتاده است که پایتخت یک کشور تغییر کند. پایتخت ایران نیز بارها با به قدرت رسیدن حکومت و سلسله های گوناگون تغییر کرده است. با ما در مقاله پایتخت های ایران در طول تاریخ همراه باشید تا شما را از تعداد پایتخت های ایران و همچنین قدیمی ترین پایتخت ایران آگاه کنیم.

دوران پیش از هخامنشیان

تمدن ایلام، تمدنی قدرتمند در جنوب غربی ایران بود. شوش مهمترین پایتخت این تمدن بشمار می رفت و امروزه نیز همچنان آثاری از آن بر جای مانده اند. شما با مراجعه به مکانی با همین نام و زیگورات چغازنبیل می توانید اطلاعات بسیار زیادی را در مورد زندگی ایلامیان، باورها و عقاید آنها کسب نمایید. تمدن ایلام چیزی بیشتر از دو هزار سال توانست دوام داشته باشد. البته، این را هم بگوییم که شهر شوش دومین پایتخت ایلامیان بشمار می آمد. اتحادیه ملی مادان بعد از ایلامیان به امپراطوری رسیدند و هگمتانه را به عنوان پایتخت خود قرار دادند. هگمتانه در نوشته های مورخین یونانی بصورت هفت لایه توصیف شده و براساس این نوشته ها، پادشاه در داخلی ترین بخش این مورد از پایتخت های ایران در طول تاریخ زندگی میکرد.

شروع امپراطوری هخامنشیان تا حمله اسکندر به ایران

فرمانروایان هخامنشی از جمله فرمانروایانی بودند که شهرهای مختلف و متعددی را به عنوان مراکز حکومتی خود برگزیدند و اولین آنان نیز شهر انشان بود. یکی دیگر از شهرهایی که در دوره هخامنشیان پایتخت ایران بشمار می آمد، تخت جمشید بود. البته، برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند که تخت جمشید صرفا یک مکان تشریفاتی بود. براساس مقاله تعداد پایتخت های ایران قابل ذکر است بگوییم که در دوره های مختلف شهرهایی مانند پاسارگاد، شوش و بابل پایتخت هخامنشیان بودند. برخی از پژوهشگران معتقد هستند که هگمتانه هم پایتخت تابستانه هخامنشیان محسوب میشد.

حمله اسکندر و حکومت های بعد از آن

سلسله سلوکیان با به حکومت رسیدن سلوکوس شروع شد که این اتفاق بعد از حمله اسکندر به ایران صورت پذیرفت. سلوکیه نام شهری در کرانه رود دجله بود که توسط سلوکوس اول ساخته شد. نکته مهمی که در اینجا می توانیم اشاره ای به آن داشته باشیم، این است که سلوکیه به همراه تیسفون بخشی از هفت شهر شد که بعدها مدائن را بوجود آوردند. اشکانیان نام سلسله دیگری است که پس از سلوکیان شکل گرفت و در هر دوره تاریخی، دارای پایتختهای مختلفی بود. پس از اینکه سلسله اشکانیان سقوط کرد، ساسانیان فرمانروایی را در دست گرفتند. ساسانیان ابتدا شهر استخر را به عنوان مرکز حکومت خود انتخاب کردند. البته، بعد از استخر شهر تیسفون به عنوان پایتخت این سلسله و مرکز فرمانروایی آنها برگزیده شد. امروزه نیز تنها چیزی که از تیسفون به یادگار مانده، طاق کسری هست.

اسلام و حکومت های متعددی که بعد از آن شکل گرفتند

خلفای اموی بعد از حمله اعراب به ایران و فتح آن، حکومت را در دست گرفتند و بعد از آنها نیز خلفای عباسی روی کار آمدند. خلفای عرب در ایران منطقه خراسان را به عنوان پایتخت فرمانروایی خود انتخاب می کردند. حکومت طاهریان نیز با رسیدن حکومت خراسان به دست سردار لشکر طاهر شکل گرفت و چیزی نزدیک به 50 سال دوام داشت. براساس مقاله تعداد پایتخت های ایران باید بدانید که در حکومت طاهریان شهرهایی نظیر نیشابور، بلخ و مرو تحت سلطه این حکومت قرار داشتند.

اولین دولت مستقل ایران توسط یعقوب لیث صفاری و شورشی که علیه خلفای عباسی انجام داد، شکل گرفت. زرنج پایتخت صفاریان و قدیمی ترین پایتخت ایران بشمار می آمد و امروزه، یک شهر مرزی در میان ایران و افغانستان محسوب می شود. در زمان قیام یعقوب، بخشی از منطقه تحت حکومت سامانیان قرار داشت و آنها به مرور زمان سرزمینهای اطراف را فتح کردند و به شهرهایی نظیر زنجان، کرمان و اصفهان رسیدند. البته، این را هم بگوییم که پایتخت تاریخی سامانیان شهر بخارا بود. بعد از سامانیان، حکومت ایران برعهده خاندانی از نواحی کوهستانی گیلان یعنی دیلمیان قرار گرفت. این خاندان تا سال 448 هجری قمری بر ایران حکومت کردند. گسترش نسل های بعدی و در دست گرفتن حکومت ری، شیراز و بغداد نیز توسط فرزندان آل بویه صورت گرفت.

ایلخانان شرق و حکومت های جدید

حکومت غزنویان با هجوم سربازان ترک نژاد به مرزهای شرقی ایران آغاز شد و غزنین افغانستان و لاهور پاکستان به عنوان قدیمی ترین پایتخت ایران انتخاب گشتند. قابل ذکر است بگوییم که فرمانروایی غزنویان بر مناطق شرقی ایران تا سال 432 هجری قمری همچنان ادامه داشت. بعد از اسلام، مقتدرترین سلسله ایرانی سلجوقیان بودند که نزدیک به 161 سال حکومت آنها دوام داشت. سلجوقیان پایتخت های متعددی داشتند که معروف ترین آنها شهرهای مرو، ری و نیشابور بودند.

مهاجمان مغول

با حمله مغول ها به ایران، در دوره اول تقریبا میتوان گفت که همه چیز نابود شد. اما، در مرحله دوم مغول ها تصمیم گرفتند در ایران حکومتی را تحت عنوان ایلخانان تشکیل دهند. بنیانگذار اصلی این حکومت هلاکوخان بود و شهرهایی همچون سلطانیه، مراغه و تبریز به عنوان پایتخت تاریخی ایران انتخاب شدند. پس از سقوط این سلسله، سلسله دیگری تحت عنوان حکومت تیموریان پدید آمد که بنیانگذار اصلی آن فردی به نام تیمور لنگ بود. تیموریان چیزی بیشتر از صد سال توانستند دوام بیاورند و دو شهر سمرقند و هرات پایتخت و مرکز اصلی حکومت آنان بودند.

عصر حاضر

با روی کار آمدن حکومت صفویان، یک حکومت یکپارچه در ایران تشکیل شد و شهرهای تبریز، قزوین و اصفهان پایتخت های ایران در آن دوره بودند. امروزه، آثار بسیار زیادی از دوران صفویه بر جای مانده که هر کدام از آنها بسیار خارق العاده هستند. در دوره افشاریان پایتخت کشور مشهد و کلات نادری بود و در دوره زندیه نیز مردم، شیراز را به عنوان مرکز حکومت می شناختند. تهران در دوره قاجار به عنوان پایتخت انتخاب شد و تا به امروز نیز همچنان پایتخت کشور عزیزمان است.