نوروز را در حمام قجر به سبک خاندان قاجار تجربه کنید

بهاران و نوروز نرم نرمک می رسد و به روی ایران زمین لبخند می زند. ما میزبان و او مهمان است. ایران زمین از دیرباز مهد تمدن، فرهنگ و تاریخ بوده و بهار و نوروز بهانه ای است تا ما به فرهنگ و تمدن آریایی خود بازگشته و به بناهایی سر بزنیم که شاید به فراموشی سپرده شده باشند. امسال به دیدار حمام قجر قزوین می رویم و مهمان قزوینی های عزیز می شویم . این پیشنهاد وسوسه انگیز را از دست ندهید و با من در موزه مردم شناسی حمام قجر همراه شوید.

قزوین، دیار پاکی و صفا برای نوروز

شهر قزوین یکی از شهرهای توسعه یافته ایران در باختر و مرکز استان و شهرستان قزوین هست. این شهر در ارتفاع 1278 متری از سطح دریا واقع شده است. ریشه شهر قزوین متعلق به دوران ساسانیان است که به دستور شاپور رونق یافت. قزوین در زمان حکومت صفوی57 سال پایتخت ایران بوده و به همین دلیل دارای اماکن و موزه های تاریخی بسیاری هست. قزوین مرکز خوشنویسی ایران است و از جمله خوشنویسان معروف خط پارسی می توان به میرعماد قزوینی اشاره کرد. در شهر قزوین آثار کهن و باستانی گوناگون کاروانسرای سعدالسلطنه، میمون قلعه، حمام قجر، آب انبار سردار، پیغمبریه، کاخ چهل ستون، امامزاده حسین، خیابان سپه قرار دارد. قزوین به دلیل قرار گرفتن در گلوگاه ارتباطی استان های شمالی و غربی کشور، نزدیکی به استان تهران، دارا بودن چندین شهر صنعتی و نیز برخورداری از چندین دانشگاه از جمله دانشگاه های بین المللی امام خمینی، علوم پزشکی و آزاد اسلامی و شماری دانشگاه غیردولتی از موقعیت خوبی برخوردار است. قزوین، به علت دارا بودن 2 هزار و 500 هکتار باغستان کهن در اطراف شهر و وجود بوستان 1400 هکتاری باراجین در سال 1392 از سوی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان شهر پاک ایران انتخاب شد. قزوین شهری فارسی زبان است. زبان مادری اکثر اهالی اصیل شهر قزوین، فارسی همراه با لهجه خاص قزوینی هست. علی رغم جمعیت قابل توجه آذری ها، تات ها و گیلک ها در شهر قزوین اغلب آن ها بومی خود شهر نمی باشند و از نقاط دیگر استان به این شهر آمده اند. اکثر اهالی شهرها و روستاهای استان قزوینپ را تات ها، آذری ها و گیلک ها تشکیل می دهند. کردها و لرها از دیگر اقوام شهر قزوین هستند. سوغات شهر قزوین پسته، باقلوا و شیرینی است. قزوین در نوشته های باستانی یونان قزوین با نام راژیا معرفی می شود و پس از آن در نوشته های اروپایی این شهر با نام شهر باستانی آرساس یا آرساسیا شناخته می شده است. اشکانیان قزوین را به نام مؤسس آن اردپا می خواندند و ساسانیان نام این شهر را کشوین نهاده بودند. در برخی متون نام این شهر قسوین ذکر شده است. به هر روی مورخان و باستان شناسان عصر حاضر قزوین را عربی شده کاسپین می دانند و بر این باورند که کاسپی ها که در سواحل دریای کاسپین می زیستند به مرور کوچ کردند و شهر قزوین را بنا نهادند و به همین دلیل است که در متون کهن عثمانی و عربی نام دریای خزر بحرالقزوین ذکر شده است. آب و هوای قزوین در تابستان خنک و در زمستان سرد هست. تأثیر توده هواهای باران زا و ارتفاعات موجب شده که توزیع رطوبت هوا در شهر قزوین از شرایط مناسبی برخوردار باشد. براساس آمارهای اقلیمی، تیر و مرداد گرمترین و دی و بهمن سردترین ماه های سال در شهر قزوین هستند. از هنرهای سنتی و صنایع دستی این سرزمین می توان در ابتدا به نقاشی و تذهیب، نقاشی پشت شیشه، نم نم دوزی، گلابتون دوزی، پن بافی (نوار بافی)، فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، گیوه دوزی، آینه سازی، قفل سازی، و منبت کاری اشاره نمود. همچنین در موسیقی این شهر نوابغی همچون ابوالحسن اقبال آذر، عارف قزوینی، قمرالملوک وزیری و را به دیار ایران زمین هدیه کرد. در قزوین انواع اقسام نان پخت می شود که شهرت بسیاری دارند. در بین نان های قزوین، نان لواش تنوری که به صورت گرد و بزرگ طبخ می شود، دارای کیفیت و طعم مطبوعی می باشد که موجب شهرت آن شده است. قاق یکی دیگر از نان های سنتی قزوین است که خشک و شیرین بوده و با چای سِرو می شود. از دیگر نان های سنتی قزوین به زنجبیلی اشاره کنیم که کم شیرین بوده و همراه با عصرانه و چای خورده می شود.

حمام دیدنی و تاریخی قجر

حمام قجر قزوین، یکی از کهن ترین و بزرگترین گرمابه های قزوین است که در سال 1057 هجری قمری به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی به دستورشاه ساخته شده و نخست حمام شاهی نام داشته است. تاریخ بنای آن را صحت عافیت گفته اند که معادل 1057 است. مساحت آن حدود 1045 متر مربع هست. حمام قجر قزوین از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه و همچنین از دو قسمت مجزا جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده است. در اصلی حمام قجر قزوین رو به جنوب باز می شود و با راه پله های مارپیچ به سربینه منتهی می گردد. سربینه بزرگ دیدنی است و گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قراردارد، شش شاه نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می دهد. حمام قجر قزوین در سال 1379 توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد و هم اکنون به عنوان موزه مردم شناسی حمام قجر در 3 بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل مورد بازدید علاقمندان قرار می گیرد. موزه مردم شناسی حمام قجر در تاریخ 11 مرداد 1384 با شماره ثبت 12601 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در میان این همه جذابیت و تنوع گردشگری از امامزاده حسین (ع) گرفته تا عمارت کلاه فرنگی و دروازه های کاشی کاری شده وارد خیابان امام خمینی (ره) می شویم. با طی مسیر در پیاده رو باریک و با آسفالت رنگ و رو رفته عبید زاکان، به نیمه خیابان و یک پنج راه قدیمی می رسیم. درست در سمت چپ مسیر و کنار مسجد فاطمه زهرا (س) کوچه ای وجود دارد که در ابتدای آن موزه مردم شناسی حمام قجر خودنمایی می کند. درب چوبی مکانی که روزگاری گرمابه نامیده می شده برای ورود مشتاقان بازدید از موزه باز است و گذر از یک پله بلند، انسان را به ورودی گرمابه رهنمون می کند. بعد از ورودی و پایین رفتن از چند پله دیگر به هشتی ساده می رسیم. حوض بسیار زیبای فیروزه ای رنگ نیز در وسط سربینه قرار دارد و درست در بالای حوض پنچره زیبایی در سقف گنبدی شکل جای گرفت. انگار که آسمان هم به مهمانی موزه دعوت شده است. دورتا دور حوض را حجره های کوچکی محصور کرده که پیکرهای انسان گونه در آن از آداب ورسوم اقوام قزوینی، کرد، ترک، مراغی و تات برای بینندگان حرف های ناگفته می زنند. گرمخانه دارای یک فضای مرکزی محدود و تعدادی فضای جانبی بوده و تزیینات آن شامل کاشی کاری و طاق های رسمی بندی شده است. فضاهایی از گرمخانه که روزی مکان شست وشو، چال حوض استخر آب سرد، خزینه و اعیانی بوده و حال سبک زندگی و یا آداب و رسومی نظیر آهنگری، دعانویسی و دستفروشی با چرخ های تافی را بازگو می کند و حتی شهر فرنگ و لباس ها و ابزارهای مربوط به دوره های مختلف تاریخی در آن به چشم می آید. گرمابه تاریخی قجر در بیشتر از پنج سال گذشته، از سوی سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین با صرف اعتباری معادل یک میلیارد و 250 میلیون ریال طی یک سال مرمت و بازسازی شد و از این پس از سوی سازمان فرهنگی ورزشی تجهیز و تاکنون اداره شده است.

کلام آخر

عزیزان و همراهان با این متن و حمام تاریخی قجر آشنا شدید. امیدوارم اگر در ایام نوروز فرصت داشتید به این مکان دیدنی بیایید و از دیدن زیبایی آن لذت ببرید.