آب انبار سردار بزرگ

آب انبار سردار بزرگ بزرگترین آب انبار تک گنبدی در ایران و جهان است که در سال 1191 هجری شمسی (1227 هجری قمری - 1812 میلادی) در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد. این اثر در تاریخ 8 شهریور 1355 با شماره 1337 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای گنبددار که نمونه ای شاخص و منحصر بفرد در ایران به شمار می رود، دارای گنبدی رفیع و آجری بوده که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه شده است. بانیان احداث این آب انبار دو برادر به نام «محمد حسن خان و محمد حسین خان» از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه بودند. این آب انبار یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می شود و حجم مخزن آن بالغ بر سه هزار متر مکعب است.

در دو طرف در ورودی بنا سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی که هر پله به ارتفاع متوسط 25 سانتیمتر است. ورودی آب انبار دارای یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه بوده که با آجرکاری و کاشی کاری در طرح هندسی آراسته شده است. سقف داخلی طاق نمای میانی دارای تزئینات آجرکاری همراه با رسم بندی و استفاده از پا باریک های تزئینی بوده که با کاشی آرایش بیشتری یافته است. مخزن آب این بنا مربع شکل بوده که در ارتفاعی مناسب بر روی آن گنبدی زیبا و رفیع بر پایه مربع شکل ایجاد شد که زیبایی خاصی را به فضای آن بخشیده است. گنبد عظیم آب انبار سردار آجری بوده و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار گرفت. ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار حدود 28٫5 متر است و هم اکنون کف آن را به اندازه 3 متر پر کرده اند. علاوه بر بادگیر مرکزی، چهار روزن مشبک دیگر جهت تهویه در گنبد کار گذاشته شده اند.